ناوەندی هەواڵ

 

چەندین ڕاپۆرتی نەتەوە یەکگرتووەکان باس لە زیادبوونی توندوتیژی سێکسی و ڕفاندن و تاڵانکردن و هەروەها بەدخۆراکی بەربڵاو لە سودان دەکەن کە مەترسی خراپتربوونی ململانێ کوشندەکەی بەخۆیەوە دەبینێت، ئەمەش نیگەرانی ڕاستی پاراستن لەنێوان کولتوری بێ سزادا دەوروژێنێت.

 

کۆمیساریای باڵای مافەکانی مرۆڤی نەتەوە یەکگرتووەکان ڕۆژی ٢٠ی حوزەیران نیگەرانی قوڵی خۆی دەربڕی سەبارەت بە ڕاپۆرتەکانی کوژرانی مەدەنی و توندوتیژی سێکسی و ڕفاندن و تاڵانکردن لە ناوچە جۆربەجۆرەکانی باکووری دارفور و کۆردۆفان.

 

ململانێکان کە لە ١٥ی نیسانی ٢٠٢٣ سەریهەڵدا، لە باکووری دارفور و چەند شارێکی باکوور و ڕۆژئاوای کۆردۆفان چڕبووەتەوە، ئەمەش دوای ئەوەی سوپای سودان ڕایگەیاند کە  پارێزگای خەرتومی کۆنترۆڵکردۆتەوە، دوای درێژکردنەوەی کاریگەری خۆی بەسەر پارێزگای جەزیرە و سنار.

 

کۆمیساری هۆشداریدا لە بەردەوامی پەرەسەندنی شەڕەکان لەم ناوچانەدا، ئاماژەی بەو ڕاپۆرتانە کرد کە پێشێلکارییە ڕاستییەکان لەنێوان کولتوری بێ سزادا بەڵگەدار دەکەن.

 

سەرنجی بۆ هێرشی هێزەکانی پشتیوانی خێرا بۆ سەر فاشر لە ١٥ی حوزەیران ڕاکێشا، دوای چەند مانگێک لە پەرەسەندنی سەربازی کە بریتی بوو لە دامەزراندنی منداڵی سەرباز، زیادبوونی ژمارەی شەڕڤانان لە دارفور، ئەم هێرشە پێشووی سەر کامپی زم زمی وەبیر دەهێنێتەوە کە بووە هۆی گیانلەدەستدانی سەدان هاوڵاتی مەدەنی و توندوتیژی سێکسی بەربڵاو و کارەساتێکی مرۆیی.

 

جەختی لەوە کردەوە کە هێزەکانی پشتیوانی خێرا لە مانگی نیسانی ٢٠٢٤ەوە گەمارۆیەکی خنکێنەریان بەسەر فاشردا سەپاندووە، دوای ئەوەی کامپی زم زمیان کۆنترۆڵکردووە، ئەمەش بووەتە هۆی کەمیی خۆراکی توند و بەدخۆراکی بەربڵاو بەهۆی پشتبەستنی دانیشتووان بە خۆراکی ئاژەڵان وەک سەرچاوەی خۆراک.

 

هەروەها ڕایگەیاندووە کە نزیکەی ٤٠٦ هەزار کەس لە کامپەکە هەڵاتوون دوای هێرشەکە، کە بووە هۆی کوژرانی ٤٠٠ هاوڵاتی مەدەنی، لەنێویاندا کارمەندانی فریاگوزاری، هەروەها ڕێکخراوەکان تاوانەکانی دەستدرێژیکردنە سەر ژنان و کچانیان بەڵگە کردووە.

 

لە باشووری کۆردۆفان، تێکهەڵچوونەکان لەسەر کۆنترۆڵکردنی ناوچەی دبەیبات توندتر بوون، هاوڵاتیانی مەدەنی گەمارۆیان دا، لەلایەکی دیکەوە، هێزەکانی پشتیوانی خێرا گەمارۆی شاری  ئەبیازیان لە باکووری کۆردۆفان داوە، ئەمەش لە کاتێکدایە کە هۆشدارییەکانیان لەبارەی هێرشێکی نزیکەوە هەبووە.

 

دوای ئەوەی سوپای سودان گەمارۆی ئەبیەزیان هەڵگرت بە کۆنتڕۆڵکردنەوەی شاری ئوم روابە، سوپای سودان لە سێ قۆڵەوە گەمارۆی دایەوە، ئەمەش لەکاتێکدایە کە هەڕەشەی هێرشی نوێ هەیە.

 

کۆمیساری لە کۆتایی ڕاگەیاندراوەکەیدا وتی: کە پەرەسەندنی بەردەوام پێشبینی کارەساتێکی گەورەتر دەکات، جەختی لە پێویستی پاراستنی هاوڵاتیانی مەدەنی، کراوەیی لێکۆڵینەوە لە پێشێلکارییەکان و لێپرسینەوە لە تاوانباران کردەوە، داوای دەرچوونی سەلامەتی هاوڵاتیانی مەدەنی لە فاشر و دبەیبات و ئەبیەز و ڕێزگرتن لە کەلوپەلی مەدەنی و وەستاندنی شەڕەکانی کرد.

 

داواشی لە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی کرد پاڵپشت بۆ چارەسەرێکی سیاسی بەردەوام، دەستەبەرکردنی ڕێزگرتن لە یاسا مرۆییە نێودەوڵەتییەکان، کارکردن بۆ ڕاگرتنی ڕەوتی چەک و بەرژەوەندییە بازرگانییەکان کە سووتەمەنی ململانێکانن کرد