ناوەندی هەواڵ

 

لە ناو ئەو ململانێیەدا کە ماوەی زیاتر لە دوو ساڵە لە سودان بەردەوامە، بانگەواز بۆ لێکۆڵینەوە لە تاوانەکانی دژ بە هاوڵاتیانی مەدەنی دەکرێت کە دیمەنەکانی ئاوارەبوون و ئازاری مرۆیی و بەردەوامی پێشێلکارییەکان کە هاوڵاتیانی مەدەنی دەکەنە ئامانج، لەوانە کوشتن، دەستدرێژی، تاڵانکردنی یارمەتییەکان و بەکارهێنانی برسێتی وەک چەکی شەڕ بەردەوامی هەیە.

 

لە نامەیەکدا کە واژۆی زیاتر لە ١٠٠ کەس و ڕێکخراو کە بریتین لە پارێزەرانی مافی مرۆڤ، ڕۆژنامەنووس، پزیشک، چالاکوانانی مافی ژنان و پەنابەرانی سودان، کۆمەڵێک لە داکۆکیکارانی مافی مرۆڤ و ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی، ڕۆژی ١٠ی حوزەیران داوایان لە شانشینی یەکگرتوو کرد، لێکۆڵینەوەیەک بۆ هێزەکانی پشتیوانی خێرا بۆ جینۆساید و تاوانەکانی جەنگ بکاتەوە، ئەمەش دوای ئەوە هات کە دۆسیەیەکی ١٤٢ لاپەڕەیی پێشکەش بە سکۆتلەند یارد لە بەریتانیا کرا.

 

لە نامەکەدا هاتووە: نابێت دادپەروەری لەناو کۆشکی فایلدا بمرێت، دونیا ناتوانێت جارێکی دیکە پشتگوێی بخات، دڕندەییەکان بەبێ کۆنترۆڵ بەردەوام دەبن، ڕزگاربووانیش بۆ هەمیشە دادپەروەرییان لێ زەوت دەکرێت، بەتایبەت لە نەبوونی کردەوەی نێودەوڵەتیدا، کۆمەڵکوژییە مەدەنییەکان لە دارفور و شوێنەکانی دیکە بەڵگەدارکراون، زۆرجار گروپە نەتەوەییە غەیرە عەرەبییەکان دەکەنە ئامانج، کە ڕزگاربووان و گروپەکانی مافی مرۆڤ وتیان: کوشتن بە پاڵنەری نەتەوەیی، توندوتیژی سێکسی سیستماتیکی، لەنێویاندا دەستدرێژی بەکۆمەڵ بۆ سەر ژنان و کچان، ڕفاندنی هاوڵاتیانی مەدەنی بۆ بەکارهێنانی وەک کۆیلەی سێکسی، تاکتیکێک کە وەک ئامرازی بە ئەنقەستی شەڕ پێناسە دەکرێت.

 

لە ناو ئەو چەکانەی کە لە کاتی ململانێ بەردەوامەکاندا بەکارهێندراون، برسێتی هەیە، کە هێزەکانی پشتیوانی خێرا هاوکارییە مرۆییەکان تاڵان دەکەن، پێداویستییەکانی خۆراک لەناو دەبەن و سنووردارکردن و گەمارۆی دەستڕاگەیشتن بە خزمەتگوزارییە مرۆییەکان دەسەپێنن، بەڵگە هەیە کە هاوبەشی نێودەوڵەتی و چالاکوانە بیانییەکان پشتیوانی ماددی، لۆجستیکی، یان سیاسییان پێشکەش بە هێزەکانی پشتیوانی خێرا کردووە، سەرەڕای ڕاپۆرتە بەرفراوانەکان سەبارەت بە پێشێلکارییەکان کە دژی هاوڵاتیانی مەدەنی ئەنجامدراون.

 

دادوەری پێشووی دادگای تاوانە نێودەوڵەتییەکان پێداچوونەوەی بەو ماددانە کرد و پێشکەشی یەکەی تاوانەکانی جەنگی بەریتانیای کرد، کە بەشێکە لە فەرماندەیی بەرەنگاربوونەوەی تیرۆری پۆلیسی شارە گەورەکان، کە ئەرکی لێکۆڵینەوەی لە تاوانە نێودەوڵەتییە گەورەکان لە ژێر بنەمای دەسەڵاتی دادوەری گشتگیردا پێسپێردراوە، ڕێگە بە لێکۆڵینەوە و لێپێچینەوە لە تاوانەکانی وەک جینۆساید، تاوانی جەنگ و تاوانەکانی دژ بە مرۆڤایەتی دەدات، تەنانەت کاتێک لە دەرەوەی سنوورەکانیدا ئەنجام دەدرێن.

 

داکۆکیکارانی مافی مرۆڤ جەختیان لەوە کردەوە کە بەریتانیا بەرپرسیارێتی یاسایی و ئەرکێکی ئەخلاقی لەسەر شانە بۆ گرتنەبەری هەنگاو، نەک تەنها بۆ لێکۆڵینەوە لەو دڕندەییانەی کە وایە لەلایەن هێزەکانی پشتیوانی خێرا ئەنجامدراون، بەڵکو دڵنیابوون لەوەی کە ئەوانەی بەرپرسیارن چێژ لە بێ سزای نابینن یان بە ئازادی گەشت بکەن بەبێ ئەوەی لێکەوتەی هەبێت.