ژیان عەلی

 

ناوەندی هەواڵ- سەرهەڵدانی بەهاری عەرەبی لە ساڵی ٢٠١١ سوریاشی بێبەش نەکرد لە کاریگەرییەکانی. وڵاتی دووچاری قەیرانی سیاسی و سەقامگیریی کردەوە، کوردیش وەک یەکێک لە پێکهاتە سەرەکییەکانی ئەو وڵاتە ڕووبەڕووی هەڵبژاردن لە نێوان ئەرزی واقع و دۆزینەوەی ڕێگەچارەی دیکە کردەوە.

 

ڕۆژئاوای کوردستان لە ژێر کاریگەری فکر و ڕامانی ڕێبەری گەلانی ئازادیخواز عەبدوڵا ئۆجالان بژاردەی دووەمی هەڵبژارد و بڕیاریدا ڕادەستی واقع نەبێت، بەپێچەوانەوە بەدوای دۆزینەوەی ڕێگەچارەی دیکەدا بگەڕێت. هەربۆیە بڕیاری شۆڕشی دا و لە ١٩ی تەمموزی ٢٠١٢ یەکینەکانی پاراستنی گەل-یەپەگەیان دامەزراند و ئیدی بەرخۆدان چووە قۆناغێکی جیاوازەوە .

 

لە ئێستا دا ١٠ساڵ تێپەڕ دەبێت بەسەر شۆڕشی ڕۆژئاوای کوردستاندا. سەرهەڵدانی ئەم شۆڕشە مێژووی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستی لە سەدەی ٢١دا ئاواژۆ کردەوە، کە چیتر ئەم ناوچەیە تەنها چەقی ململانێ و جەنگە گەرمەکان نابێت.

 

فکری خۆبەڕێوەبەریی دیموکراتیکی بەرجەستەکرد و ئیدارەی خۆی دامەزراند. لە خاکێکی پشتگوێخراوەوە بووە خاکێکی بەرهەمهێن، بناغە کۆمەڵایەتیی و سیاسیی و ئابوورییەکانی پتەوکرد و توانی لە تەمەنێکی کەمەوە ئەزموونێکی دەوڵەمەند وەربگرێت. ژن ئەرکی بنەڕەتیی خۆی دووبارە کردوەتەوەو بووە بە هەوێنی بەدیهێنانی ژیانێکی ئازاد.

 

شۆڕش بە قۆناغێکی سەختدا تێپەڕی بەڵام بەردەوامە

ئەم شۆڕشە بە چەندین قۆناغی سەختدا تێپەڕیوە هەر لە هێرشی چەتەکانی داعش و گروپە جیاواز و توندڕەوەکانەوە بگرە تا هێرشەکانی دەوڵەتی تورک و هاوپەیمانانی بۆ سەر ناوچەکانی عەفرین و گرێسپی و سەرێکانی. گەل لە ڕۆژئاوای کوردستان لە لایەک بەرەنگاری ئەم هێرشانە دەبوەوە و لەلایەک دەستیان دایە دامەزراندنی سیستمی خۆڕێوەبەری لە سەر بنەمای ئازادی ژن، ژینگەپاریزی و نەتەوەی دیموکراتیک، ڕۆژئاوای کوردستان بەهۆی ئەو سیستمەوە توانی خۆی لە قەیرانەکان ڕزگار بکات، بەشێوەیەک کە ببێتە نموونە بۆ چارەسەرکردنی کێشەکانی سوریا و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستیش.

 

شۆڕشی ڕۆژئاوا بە پێشەنگایەتی ژنان سەرکەوت

شۆڕشی ڕۆژئاوای کوردستان بە چەن تایبەتمەندی و ناسنامەی جیاواز دەناسریت کە یەکێک لەو ناسنامانە پێشەنگایەتی و بەرخۆدانی ژنان بوو، واتا ژنی سەرلەنوێ ژیاندەوە و ئاشنایکرد بە ڕۆڵ و تواناکانی، ئێستا لە هەموو جومگەکاندا ژنان ڕۆڵی سەرەکییان هەیە و خاوەن بڕیارن. جیاواز لەمە لە بەڕێوەبەری خۆسەریشدا ژنان بەڕێژەی ٥٠٪ بەشدارن لە جومگەکانی بەڕێوەبردندا، سیستمی بەڕێوەبردن هاوسەرۆکایەتییە و ژنێک و پیاوێک بەیەکەوە کارەکان بەڕێوەدەبەن، ئەمە جگە لە دامەزراندنی دەیان ڕێکخراوی مەدەنیی بۆ ژنان . رو

خساره‌ پرشنگداره‌كه‌ی شۆرشی رۆژئاوایه‌

ژنان خاوەن پرۆژەی خۆیانن و یەک لەو پڕۆژانە دامەزراندنی گوندی ژنوارە، دانیشتووانەکەی لەو ژنانە پێکدێن کە  بوونەتە قوربانی شەڕ و ململانێکان، ئەوانەی هاوژین و کەسوکارەکانیان لە دەستداوە، یان ئەو ژنانەی هاوسەرگیرییان نەکردووە و لە کەسوکاریان دابڕاون.

 

هاوکات ژنان بۆ پاراستنی خۆیان و نیشتمانەکەیان لە پەلامار و هێرشەکان لە ساڵی ٢٠١٣ یەکینەکانی پاراستنی ژن-یەپەژەیان دامەزراند و ئەم یەکینەیە هێزێکی کاریگەر بوو لە بەرخۆدانی دژی داعش و بە هەلهەلە کۆتاییان بە داعش هێنا. جیهان سەرسام بوو بە لێهاتوویی و بەرخۆدێرییان و ئەو وەهمەیان شکاند کە باسی لە بێ هێزی و لاوازی ژن دەکرد  و بوون بە ئیرادەی ژنی ئازاد و هێزی ژنی کوردیان بە تەواوی دنیا ناساند.

 

هاوکات بوون بە هیوایەک بۆ ژنانی جیهان و هەموو مرۆڤایەتی، ئەم هیوایەش بوو بەهۆی بەشداری دەیان کەسایەتی نێودەوڵەتی و بەشداری بەرچاوی ژنان و گەنجانی کورد لە پارچەکانی دیکەی کوردستان لەناو شۆڕشی ڕۆژئاوای کوردستاندا. ئەم شۆڕشە بوو بە زیندووکەرەوەی ڕۆحی نەتەوایەتی و سەلمێنەری ئەو ڕاستیەی کە پرسی کورد لە هەموو بەشەکاندا گرێدراوی یەکترە و لە یەک دانەبڕاوە.

 

ئەو هێزانەی کە دژ بە ئیرادە بوونی گەلانن خۆیان پێ ڕاناگیرێت و دایمە لە هەوڵی ئەوەدان کە ئەو دەستکەوت و سەرکەوتنانەوە لەباربەرن و سیستمی خۆیان بسەپێنن، لە ئێستاشدا ئەم شۆڕشە لە ژێر هەڕەشەی ئەو زلهێزانە دایە، بەڵام وەکو گەلی ڕۆژئاوا ئاماژەیان بەوە کردووە و پێداگرن لەسەری، ئەوەیە کە دەڵێن، "ئێمە تامی ئازادیمان چێشتووە و هەرگیز جارێکی دیکە ڕێگە بە داگیرکردنی وڵاتەکەمان نادەین و بە هەموو هێز و توانامانەوە ڕووبەڕووی هێرشەکان دەبینەوە.