ڕەفیف ئیسلیم

 

غەززە ـ هەندێک لە ژنان بە هۆکاری جۆراوجۆر ناچار دەکرێن بە پێچەوانەی ویستی خۆیان چەندین دووگیانی ئەنجام بدەن، گرنگترینیان بەپێی تێڕوانینەکانی کۆمەڵگە ئەوەیە کە کوڕێکیان لەدایک نەبووە یان نەیانتوانیوە برایەکیان بۆ دابین بکەن، هەروەها لەوانەیە لەبەر ئەوە بێت کە هاوژینەکە پێویستی بە ژمارەیەکی زۆر منداڵ هەیە، بێبایەخکردنی تەندروستی جەستەیی یان دەروونی ژنەکە، کە دەکرێت بەهۆی دووبارەبوونەوەی دووگیانی و منداڵبوون بەبێ پلانی پزیشکی دروست وێران بێت، بەڵام پرسیاری گرنگتر ئەوەیە: ئەگەر ژن لەنێوان شەڕ و برسێتی و بارودۆخی دەروونی لەڕادەبەدەر سەختدا بخرێتە ناو ئەم دۆخەوە، بارودۆخی چی دەبێت؟

 

چیرۆکەکان لە سکی ئازارەوە

سامیە محەمەد "ناوی خوازراو" لەکاتی چاوەڕوانی نۆرەی خۆیدا لە پشکنینی پزیشکیدا دەستی لەسەر سکی دانا. ڕوونیکردەوە، بە لەبەرچاوگرتنی ئەو بارودۆخەی کە کەرتی غەززە بەدەستیەوە دەناڵێنێت، نەیزانیوە بۆچی هاوژینەکەی پێداگری لەسەر منداڵی شەشەم دەکات: بۆردوومان و ئاوارەبوون و برسێتی و بێ ماڵ و حاڵی بێ کۆتایی، چوار کچی گەنج و کوڕێکی هەبوو و پێی ڕازی بوو، بەڵام هاوژینەکەی ڕەتیکردەوە.

 

ڕوونیشیکردەوە، برسێتییەکی ڕاستەقینە هەیە، کە ژنان و منداڵان زیاتر لە هاوڵاتیانی دیکە لەو شارە گەمارۆدراوەدا بەدەستیەوە دەناڵێنن، ئەو تەواوکەرە خۆراکی و ڤیتامینانەی کە لە کاتی دووگیانی پێشوودا دەیخوارد، بەردەست نین، سەرەڕای ئەوەی ئەم دۆخەی بۆ هاوژینەکەی ڕوونکردووەتەوە، بەڵام پێداگری لەسەر ئەوە کردووە کە یان دووگیانییە یان جیابوونەوە، بەمەش هیچ بژاردەیەکی سێیەمی بۆ نەماوە و توانای بڕیاردانی چارەنووسیشی نەبووە.

 

کۆرپەکە دەستیکرد بە وەرگرتنی خۆراک لە جەستەی سامیە محەمەد، بەپێی ئەو قسانەی کە دەیوت، کاتێک گوێی لە دەنگی پاشەکشەی ئێسکەکانی بوو، بەتایبەتی ئەژنۆی کە نەیتوانیوە مەودای دوور ببڕێت یان سکی ئاوساوەکەی هەڵبگرێت، دۆخەکە بەوەوە نەوەستاوە. ددانەکانی خراپ بوون و کاتێک پرسیاری لە تێچووی چاککردنەوەی کرد، بۆی دەرکەوت کە لە توانای هاوژینەکەی زیاترە، ئێستا لەنێوان شەپۆلێکی ئازاری جەستەیی دەژی، تا زیاتر توندتر دەبێت، زیاتر لە منداڵە بچووکەکانی توڕە دەبێت، هەرچەندە ئەوان تاوانبار نین.

 

ئاماژەی بەوەشکردووە، ئەمڕۆ خێزانەکان کچەکانیان ناچار دەکەن هاوسەرگیری لەگەڵ ئەو پیاوانەدا بکەن کە نایانەوێت، بۆ ئەوەی لە خەرجییەکانیان کەم بکەنەوە، بە لەبەرچاوگرتنی نەبوونی دادگای کاریگەر و ڕەتکردنەوەی زۆرێک لە دۆسیەی هاوشێوە لە پێدانی پارەی نەفەقە، چۆن بە پێنج منداڵەوە دەگەڕێتەوە ناو خێزانەکەی؟

 

لە کاتێکدا هاوژینی سەمەر عەبدولسەلام  "ناوی خوازراو")، هێشتا پێداگری لەسەر هێشتنەوەی کۆرپەکە دەکات، هەرچەندە هێشتنەوەی لە سکی دایکەکەدا مەترسییەکی گەورەی بۆ دروست دەکات، بەڵام ئەو ڕەتیدەکاتەوە کۆرپەلەیەک بکاتە قوربانی کە چەند ساڵێکە چاوەڕێی دەکات، بەپێی ئەو قسانەی کە بە ئاژانسەکەمانی وتووە، تاڕادەیەک بێباک بووە بەرامبەر بە تەندروستی، بەو پێیەی ئەو شەڕانەی لەگەڵ هاوژینەکەی لە کاتی شەڕەکانیاندا ئەنجامی دەدات و مردن بە میهرەبانتر پێناسە دەکات.

 

سەمەر عەبدولسەلام پێنج ساڵ لەمەوبەر یەکەم منداڵی لەدایک کردبوو، دووگیانیەکانی دواتر سەرکەوتوو نەبوون، بەڵام هیچ پرسێکی لەوەدا نەبینیوە، بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی کە هێشتا لە کۆتایی بیستەکانی تەمەنیدا بووە و دەتوانێت دووبارە دووگیان بێتەوە، پزیشکەکەی دڵنیای کردەوە. بەڵام هاوژینەکەی ١٠ منداڵی بە یەکجار لە دەوری خۆی دەویست، توانای پەروەردەکردنی باشی لەبەرچاو نەگرت، هیچ پرسێکی نییە لە بوونی چەندین منداڵ، بەڵام پێویستی بە کاتێکە بۆ ئەوەی تەندروستی جەستەیی و دەروونی خۆی بگەڕێنێتەوە، کە بەهۆی شەڕی بەردەوامی شارە گەمارۆدراوەکەیەوە ماندوو بووە، منداڵان لە سەرەتاییترین مافەکانیان بێبەش دەکرێن: نەبوونی چاودێری تەندروستی ئەگەر نەخۆش بکەون، نە پارکێک بۆ یاریکردن، نە خواردن و خواردنەوەیەکی پاک و نەبوونی خوێندن لەنێوان داهاتوویەکی نادیاردا بۆ گەنجان، کەواتە بۆچی دەبێت منداڵەکەی سزابدەم کە لە بارودۆخێکی ئاوا سەختدا بژی.