SÛZAN EBÛ SEÎD

Tûnis – Li başûrê Tunisê, gelek hunerên jinan hene ku ji bo jinên hunermend û hemû kesên li derdora wan xwedî aliyên çandî û aborî ne. Ev huner tevî kûrahiya wan a dîrokî û çandî ku wan dike beşek ji mîrateya dewlemend a gelêrî ya herêmê, di pêşvebirinê de bi zehmetiyan re rû bi rû dimînin û di bin gefa tunebûnê de ne.  Di nav van huneran de "Tekstîlên Guermessa" hene. Ev der, herêmek Amazigh li başûrê rojhilatê Tunisê bi kokên Berberî ye. Ev huner, cilên jinan ên cihêreng ên wekî "taajira", ku ji hevrîşimê hatine çêkirin, dihewînin. Herêma Guermessa bi margoum (çêkirina cil û bergan) jî tê zanîn. Ji ber van sedeman, projeyek pêşeng ji bo pêşxistina hunerên jinên gundewarî li Qermassayê bi rêya teknolojiyên nûjen, bi hevkariya Dibistana Bilind a Zanist û Teknolojiyên Sêwiranê û Komeleya Elaf hat damezrandin.

Lêkolîner û mîmar Salma Akrout, bi hevkariya tîmek lêkolîner û veberhêneran, projeyek ku li ser jinên gundewarî û hunerên wan ên kevneşopî disekine da destpêkirin û hewl da ku vê mîratê bi rêya teknolojiyên nûjen zêde bike.

Sembolên ku çîrokan dibêjin

Salma Akrout tekez kir ku ev hunerê ku ji dayîkan derbasî dapîran bûne, wateyên sembolîk ên kûr hildigirin, ji pîvana madî derbas dibin û wiha got: “Ew ne tenê hilberên hirî an qumaşên tevnkirî ne, her wiha çîrok û nasnameyek bêkêmasî ne ku jinan, jîngeha wan û têkiliya wan bi malbatên wan re diyar dikin.”

Salma Akrout rave kir ku li herêma Qermassayê, nexş û sembolên li ser xalîçe û betaniyan xwedî zimanek veşartî ne ku tenê ji hêla dayîk, keça wê an jî derdora malbata wê ve tê fêmkirin. Dema ku keçek dizewice, dikare bi rêya nexşeya li ser betaniyê peyamek li ser rewşa xwe bide û tenê dayîka wê an hevalek wê ya nêzîk wê deşîfre dike. Ev şêwe di heman demê de ji bo jinên di civakeke gundewarî ya muhafezekar de rêbazek derbirînê ya kêm temsîl dikin, ku di hunandinê de cîhek ji bo xwe-derbirînê û azadiyê dibînin.

Salma, perçeyê hunandî ne tenê wek berhemek, her wiha mîna "ruhek ku bi kesê ku wê çêdike re dijî" dihesiband. Amadekirina wê dikare bi mehan an jî bi salan bidome, bîranînên qonaxên ku jin bi têlên wê re dijî digire. Salma anî ziman ku lêkolîner Laila Rahouma projeyê bi armanca parastina van sembolên orîjînal û pêşîgirtina li tevlihevkirina wan a bi yên herêmên din re, di heman demê de mîsogerkirina domdariya aborî ya hunerê, hevrêz dike. Ji ber vê yekê, tim hewl dide ku serîlêdanek bide destpêkirin ku mêvanên ji çar aliyên cîhanê dihêle ku li ser van huneran û hilberên wan fêr bibin, kirrûbirra wan a gerdûnî zêde bikin.

Hevkarî û Perwerde

Salma Akrout girîngiya "zêdekirina nirxê li berhemê dema ku rastbûna wê diparêze, û hêzdayîna jinan da ku bi rêya perwerde û kirrûbirra elektronîkî xweser bin" tekez kir. Salma da zanîn ku tevî dijwariyên ku pêşvebirin pê re rû bi rû dimînin û vegera darayî ya qels, hîn jî hêvî heye ku nifşê nû girîngiya van huneran nas bike û hewl bide ku wan bidomîne. Bi serkeftina zêde ya platforma dîjîtal û sepana nû re, keç dikarin kifş bikin ku ev mîrat ne tenê bîranînek ji rabirdûyê ye, çavkaniyek serbilindiyê û derfetek aborî ya sozdar e jî. Çavkaniyek  ku berdewamiya çîroka Qermassa û jinên wê di cîhana tevn û hunerên destan de di demê re mîsoger dike.

Bi hevkariya Komeleya Elaf, tîm karîbû bighîje malên jinên hunermend û têgihîştina hûrguliyên jiyana wan bi dest bixe da ku kevneşopî û şêwazên jiyana wan fam bike. Rûniştinên perwerdehiyê hatin organîzekirin ku xwendekar û şagirt bi xwe pêvajoya tevn û hunerê biceribînin û sêwiran xêz bikin û hestek ji nirx û bêhempabûna vê mîratê re dan wan.

Organîzatorên projeyê bawer dikin ku parastina van huneran ne tenê bi nirxandina berhemên wan ve sînorkirî ye, di heman demê de parastina rêûresm û adetên xwarinê yên bi qonaxên tevn û hunerê ve girêdayî jî vedihewîne, ku têkiliyek nêzîk bi xwezayê û materyalên jîngehê re nîşan didin. Nemaze tevna darîn a kevneşopî ku perçeyên ku ji pêş û paş ve nayên cûdakirin çêdike, ku beşek ji vê mîrateya rastîn temsîl dike.