سیلڤا ئیبراهیم 

 

حەسەکە– بە ئامانجی وردبوونەوە لە پاشماوەی عەقڵیەتی پیاو لە کۆمەڵگەدا، کۆنگرەی ستار خولێکی تایبەت بە پیاوان دەستپێکرد، کە ئەم خولە لەسەر ئەو بنەمایە دامەزراوە کە بونیادنانی ژیانێکی بەشداری ڕاستەقینە لە ڕێگەی بوونی ژنێکی ئازاد و پیاوێکەوە بەدەست دێت، کە ئاگاداری پەیوەندی نێوانیان پەیوەندییەکی تەواوکەرییە نەک باڵادەستی. 

 

بە ئامانجی دروستکردنی شۆڕشێکی دەروونی ڕاستەقینە لە کۆمەڵگەدا کە عەقڵیەتی پیاو لە عەقڵیەتی پیاو پاک بکاتەوە، کۆنگرەی ستار خولێکی پەروەردەی فیکری بۆ پیاوان دەستپێکردووە، کە خولەکە لەسەر بنەمای ژنۆلۆژی "زانستی ژنان" و تێز و بۆچوونەکانی ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان لەسەر بونیادنانی کۆمەڵگەیەکی دیموکراتی دەبێت، ئەم خولە لەسەر ئەو بنەمایە دامەزراوە کە ژن و پیاوێکی ئازاد توانای بونیادنانی خێزانێکی دیموکراتییان هەیە کە دەبێتە بناغەی کۆمەڵگەیەکی ئازاد، هەموو وانەکان لەلایەن کەسانی ئەکادیمی و چالاکوانی ژنانەوە پێشکەش دەکرێن کە بە قوڵی شارەزای تێزەکانی ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالانن. 

 

خولی پەروەردەییەکە کە لە ٢٦ی ئەیلوول لە پاریزگای جزیرەی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا دەستیپێکردووە و ٣٠ پیاو لەخۆدەگرێت کە بەڕێوبەر و هاوسەرۆکی دامودەزگاکانی پارێزگاکەشیان تێدایە، ئەوان وانە لەسەر کۆمەڵگەی سروشتی و مێژووی ژنان و ئەو پاشەکشانە وەردەگرن کە بە درێژای مێژوو تووشی بوون، ئامانج لێی پەروەردەکردنی پیاوانە سەبارەت بەوەی کە تا چەند عەقڵیەتی تاکڕەوانە کاریگەری لەسەر بنچینەی ژن هەیە. 

 

خولی پەروەردەی فیکری کە ماوەی مانگێک دەخایەنێت، ناوی شەهید نورئەلدین سۆفی، چالاکوانی کوردە کە باوەڕی بە ئازادی ژنان هەبووە و توانی کەسایەتیان بگۆڕن و کاریگەرییان لەسەر کەسانی دیکە هەبێت. 

 

کۆمەڵگەی دیموکراتیک لە تاکی ئازادەوە دەست پێدەکات 

سەبارەت بە ئامانجی دەستپێکردنی ئەم دانیشتنە، خالیدە بوتی، ئەندامی لیژنەی کۆردیناسیۆنی کۆنگرەی ستار لە شاری حەسەکە ڕایگەیاند، کە لە ڕێگەی ئەم دانیشتنە هەوڵدەدەین ئەو عەقڵیەتە پیاوسالارییە بگۆڕین کە لە مێشکی پیاواندا چەسپاوە، چونکە عەقڵیەتی پیاوسالاری مێژوویەکی دوور و درێژی هەیە لە توندوتیژی دژی ژنان و پەراوێزخستنی ژنان، کە ئەم عەقڵیەتە پاوانخوازە بەسەر پیاواندا سەپێنراوە و لەڕێگەی چەمکی دەوڵەت و دەسەڵاتەوە بەدەستیان هێناوە، بۆ بونیادنانی کۆمەڵگەیەکی دیموکراتی و ئازاد پێویستە سەرەتا تاکێکی ئازاد بونیاد بنێین، پیاوانیش تاک و فاکتەری بنچینەین لە بونیادنانی نمونەیەکی دیموکراتیدا. 

 

ئاماژەی بەوەشکرد، کە ئەم گۆڕانکارییە بە فەلسەفەی ڕێبەر ئۆجالان ئاگادار دەکرێتەوە کە تیشک دەخاتە سەر پێکەوە ژیانی نێوان گەلان و ژیانێکی ئازاد و یەکسان، کە لە سەرانسەری جیهاندا بووەتە جێگەی پێشوازی، تیشکی خستە سەر گرنگی پێشخستنی کۆمەڵگەیەکی دیموکراتی کە تێیدا ژنان چێژ لە ئازادی خۆیان وەربگرن و لە ماف و ئەرکەکاندا یەکسان بن لەگەڵ پیاوان. 

 

ئاماژەی بەوەشکرد، لە پەیامەکانی ئەم دواییەی ڕێبەر عەبدوڵا ئۆجالان، سەرنجی ڕاکێشاوە بۆ ئەوەی کە ژنان بە پلەی یەکەم بەرپرسیارن لە کۆمەڵگە، هەر بۆیەش بەرپرسیارێتی سەرەکییان پەروەردەکردنی کۆمەڵگەیە و بەرەو ئازادی بردنە، نمونەی لە مێژووەوە هێنایەوە، کە لە سەرەتای بوونی مرۆڤایەتییەوە تا قۆناغی کۆمەڵگەی سروشتی، هەروەها ڕۆڵی ژنان لە دۆزینەوەی کشتوکاڵ و پزیشکی، کە پاراستنی ژیانی کۆمەڵایەتی و یەکسانی ڕەگەزیە، جەختی لە بەردەوامی خەباتیان کردەوە تا ڕۆڵی خۆیان لە بونیادنانی کۆمەڵگەیەکی نمونەی کە لەسەر بنەمای دیموکراتی و ئازادی و یەکسانی دامەزراوە.  

 

پەیوەندی نێوان ژن و پیاو تەواوکەری یەکترە نەک چینایەتی 

کاملە یوسف، بەڕێوبەری ئەکادیمیای شەهید پەروین، سەر بە کۆنگرەی ستار، وتی: ئەم ئەزمونە ناوازەیە و یەکەمە لە پارێزگاکەدا، لەڕێگەی ئەم خولەشەوە هەوڵمان دا خراپەکانی ئەو عەقڵیەتە پیاوسالارییە لاببەین کە پێنج هەزار ساڵە لە پیاواندا چەسپاوە، لەوانەش کۆنەپەرستی سێکسی و جیاکاری ڕەگەزی. 

 

ئاماژەی بەوەشکرد، کە کۆنگرەی ستار گرنگییەکی زۆر بە خولی پەروەردری ژنان دەدات، بەڵام چاوپۆشی لە خاڵێکی چارەنووسساز نەکردووە، ئەویش ئەوەیە کە ژنان ناتوانن چێژ لە ئازادی وەربگرن تا ئەو کاتەی هاوبەشەکانیان لە چنگی پاوانخوازی و پیاوسالاریدا گیریان خواردووە، "کاتێک هەردووکیان ڕزگاریان بوو، ئەوا کۆمەڵگەیەکی ئازاد دەتوانرێت بونیاد بنرێت"، هۆشداریشیدا، لەوەی ئەگەر پیاوان خۆیان لە عەقڵیەتی پیاوسالاری ڕزگار نەکەن، ئەوا هیچ دەرفەتێکی بۆ پێشخستنی پڕۆژەی نەتەوەیەکی دیموکراتی نامێنێت، وتی: پەیوەندییە ڕەگەزیەکان لە کۆمەڵگەدا تەواوکەری یەکترن نەک چینایەتی. 

 

کۆمەڵگەیەکی دیموکراتیک پێویستی بە ڕزگاری ژن و پیاو هەیە 

لە کاتێکدا، ئاژانسەکەمان لە یەکەم ڕۆژیدا ڕووماڵی دەستپێکردنی خولی ڕۆشنبیری کرد، چەند چاوپێکەوتنێک لەگەڵ پیاوە بەشداربووەکان ئەنجامدرا بۆ ئەوەی لە ڕێگەی بەشداریکردنەوە ئامانجەکانیان بزانن و بەدوای چیدا دەگەڕێن، هەروەها بۆ وەرگرتنی زانیاری کە پێشتر لێیان شاردرابووەوە، مستەفا محەمەد عەلی، هاوسەرۆکی ئەنجومەنی گەڕەکی مەرشو لە شاری حەسەکە ڕایگەیاند، ئاواتێکی گەورەم هەبوو بۆ بەشداریکردن لەم خولە، بە ئامانجی هەڵبژاردن و پەروەردەکردنی کەسایەتی خۆم و قوڵبوونەوە لە پرۆژەی نەتەوەیەکی دیموکراتی، بەتایبەتی لەم قۆناغەدا، کە ڕێبەر ئۆجەلان پرۆسەی 'ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتی'ی دەستپێکردووە. 

 

ئاماژەی بەوەشکرد، دەبێت هاوسەنگ بن لەگەڵ پێشهاتەکان، وتی: یەکێک لە ئامانجەکانی ڕێبەر ئۆجالان بونیادنانی کۆمەڵگەیەکی دیموکراتییە و ئەم نمونەیە تەنها بە ڕزگارکردنی ژن و پیاو بونیاد دەنرێت، هەروەها ئەو ئایدۆلۆژیای پیاوسالارییەی کە زاڵە بەسەر پیاواندا، پێشهاتێکی ئەم دواییە نییە، بەڵکو مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ هەزاران ساڵ لەمەوبەر، پێویستە هەموو دەرفەتێک بقۆزینەوە بۆ گۆڕینی کۆمەڵگە، پیاوان لە سەرووی خۆیەوە، چونکە ئەوانن پێشێلکاری ئەنجام دەدەن. 

 

جەختیشی لەوە کردەوە، کە ئەم جۆرەی خولی فیکری توانای هێنانەدی گۆڕانکاری و دروستکردنی جیاوازی لە کەسایەتی و عەقڵیەتی پیاوان هەیە، من یەکێکم لەو کەسانەی کە بە ئامانجی گۆڕانکارییەوە هاتووم، چونکە کۆمەڵگەکەمان پێویستی پێیەتی. 

 

نەتەوەی دیموکراتیک ڕێگایەکە بۆ بونیادنانی ژیانێکی ئازاد و یەکسان 

عەبدولڕەحمان ئوسی، ئەندامی هێزەکانی پاراستنی خۆ لە قامیشلۆ، هەروەها ستایشی ئەو هەنگاوەی کۆنگرەی ستار کرد، وتی: ئەم هەنگاوە زۆر گرنگە، چونکە خولە پەروەردەییەکان بەشدارن لە ئاشکراکردنی هەڵە و تێڕوانینە هەڵەکان، ڕێگە دەدات بە شێوەیەکی دروست دابڕێژرێنەوە بۆ ئەوەی کاریگەری ئەرێنی لەسەر کۆمەڵگە هەبێت. 

 

باسی لە پێگەی ژنان لە کۆمەڵگودا کرد، وتی: ژنان سەرەڕای سروشت و بەرپرسیارێتی خۆیان بەرامبەر بە کۆمەڵگە لە لایەن عەقڵیەتی پیاوسالارییەوە چەوسێنراونەتەوە، بەڵام فکری ڕێبەر ئۆجالان ئاسۆی بۆ ڕزگاربوونیان کردەوە، ئێستا دەبینین چۆن ڕۆڵی خۆیان لە بەرەکانی پێشەوەی شەڕی پاراستنی کۆمەڵگە و گەلەکەیاندا دەگرنە بەر و بەرپەرچدانەوەی هەر هەڕەشەیەک، تەنانەت ئەگەر گیانی خۆیانشی تێبچێت سروشتی ژنان لە هەموو بوونەوەرە زیندووەکاندا دەبینین کە باڵندەکان بەچکەکانیان دەپارێزن، ئەمەش سروشتی ڕاستەقینەی ژنانە و ئەو ئیرادەیە نیشان دەدات کە لە بنچینەکەیانەوە سەرچاوە دەگرێت کە ئەمە شتێکی نوێ نییە یان لە دەرەوەی ئاساییە، بەڵکو دەرئەنجامی ئەو سیستەمەیە کە ئەزمونیان کردووە، هەروەها پیاوانیش ڕۆڵیان هەیە لە بەڕێوەبردنی کۆمەڵگەدا، بەڵام ژنان بەردەوامن لە هەڵگرتنی بەرپرسیارێتی گەورەتر. 

 

جەختی لەوە کردەوە، کە سەردەمی کۆیلایەتی کۆتایی هاتووە و بە لەبەرچاوگرتنی بەردەستبوونی جێگرەوەیەک دەبێت گۆڕانکاری ڕیشەی بەدیبهێنرێت، لەگەڵ پڕۆژەی نەتەوەی دیموکراتیک کە لەلایەن ڕێبەر عەبدوڵا ئۆجالان پێشنیار کراوە، توانای بونیادنانی ژیانێکی ئازاد و یەکسانی هەیە.