هەدیل عومەر

 

ئیدلب- بەپێی ڕاپۆرتێکی ماڵپەڕی "NumbeoCrime Index" کە تایبەتمەندە بە ڕیزبەندی مەترسیدارترین وڵاتانی جیهان، سووریا لە پێشەنگی لیستی وڵاتانی عەرەبییە لە ڕووی بەرزی ڕێژەی تاوانەوە، لە پلەی هەشتەمی پێوەرەکانی تاوانی جیهانیدا بۆ ساڵی ٢٠٠٣ لە لیستی مەترسیدارترین وڵاتەکانی جیهاندا هاتووە.

 

"توندوتیژی شێوازی باو بۆ چارەسەرکردنی کێشەکانە"، بەم قسانەی سارا عەبدوڵای ٢٦ سال ژنێکی ئاوارە و نیشتەجێی کەمپەکانی دێر حەسەن لە باکووری ئیدلب، ئازارەکانی خۆی لەگەڵ هاوژینەکەی کورت دەکاتەوە کە بەردەوام ئازاری دەدات، کە ئەمەش وایکردووە ئەو لە دۆخێکی بەردەوامی ترسی توندوتیژی لە ماڵەکەیدا دەژی.

 

سارا عەبدوڵا ئاماژەی بەوەکرد، دوای پەنابردن بۆ لای براکان و خێزانەکەی هەوڵی جیابوونەوەی داوە، بەڵام هەمووان ئامۆژگارییان کردووە کە ئارام بگرێت و بەرپرسیارێتی "وەک دایک و هاوسەرێک" هەڵبگرێت، ئەمەش وایکردووە متمانەی بەخۆی و دەروونی و جەستەیی لەدەستبدات بەهۆی بێتوانایی لە بڕیاردان لە نێوان فشارە دەروونی و کۆمەڵایەتی و خێزانییەکانی دەوروبەریدا.

 

ئەوەشی خستەڕوو، چیرۆکەکەی لەدوای لەدەستدانی کارەکەیەوە دەستیپێکردووە، بەهۆی تێکچوونی باری ئابووری و ژیانی، لەو کاتەوە بەدەستی توڕەیی و توندوتیژیەوە دەناڵێنێت، کە پێکهاتووە لە هاوارکردن و سووکایەتیکردن و کات هەبووە گەیشتووەتە لێدان.

 

سارا پێشتر دەچووە یەکێک لە ناوەندە تایبەتمەندەکان لە بەهێزکردنی ژنان، ئەمەش وای لێدەکرد هەست بکات کەسێک هەیە کە لێی تێدەگات و گوێی لێدەگرێت، ئەمەش یارمەتیی داوە هێزی دەروونی خۆی وەربگرێتەوە، لەڕێگەی ئەو ئامۆژگاری و ڕێنماییانەی کە وەریدەگرت بۆ بەڕێوەبردنی ژیانی لەگەڵ هاوژینەکەی.

 

"کێشەی دەروونی و پەروەردە دروست دەکات"

بە وتەی چالاکوانان و کارکەرانی بواری بەهێزکردنی ژنان هاوسەرگیری لە تەمەنی بچووکیدا، تێکچوونی بارودۆخی ئابووری، لاوازی جێبەجێکردنی یاساکان، جگە لە داب و نەریتی کۆمەڵایەتی، بەشدارییەکی زۆری هەبووە لە پێکهێنانی بناغەیەکی تۆکمە بۆ دیاردەی توندوتیژی دژی ژنان بە هەموو فۆرمەکانی کۆمەڵایەتی و خێزانی و دەروونی و جەستەییەوە، ئەو دیاردەیە ڕاستەوخۆ کاریگەری لەسەر ژنانی ئازاردراو دەبێت، بەو پێیەی توشی نەخۆشییە دەروونییە قورسەکان دەبن، هەروەها دەبێتە هۆی توندبوونەوەی کێشەی پەروەردە و تەندروستی بۆ منداڵان و گەنجان لە ژینگەیەکی توندوتیژدا.

 

"لە لێدانەوە، بۆ زیندانیکردن و توندوتیژی"

ڕانیا یوسفی ٣٢ ساڵ ئاماژەی بەو ژیانە سەختە کرد دوای ئەوەی لە هاوژینەکەی جیابووەوە کە لێی دەدا و ئازاری دەدا، خێزانەکەی و خۆشەویستانی بە هەمان شێوە مامەڵەیان لەگەڵدا کردووە کاتێک پەنای بردووە بۆ لای ئەوان، تەنانەت نەیانهێشتووە لە ماڵ دەربچێت، ئەمەش بەهۆی لایەنی کۆمەڵایەتییەوە بۆ ژنی جیابووەوە.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، لە زیندانێکی گەورەدا دەژی، خێزانەکەی تاوانباری دەکەن و تۆمەتباری دەکەن بەوەی کە هۆکاری جیابوونەوەی لە هاوژینەکەی بووە، ئەمەش ڕێژەی خەم و پەژارەی ناو دڵی زیاتر دەکات، بەهۆی تێنەگەیشتنی کۆمەڵگەی دەوروبەری لە ئازارەکانی.

 

ڕوونیشیکردەوە، تێڕوانینی کۆمەڵایەتی باوی شاری ئیدلب ژنان ناچار دەکات ئازارەکانیان بشارنەوە و لەژێر ڕەحمەتی هاوژینەکانیانا بژین، بەبێ ئەوەی توانای داواکردنی سەرەتاییترین مافەکانی خۆیان و بەرگریکردن لەخۆیان هەبێت.

 

"فشارە دەروونی و خێزانییەکان دیارترین توندوتیژیین"

ڕەحاب عەربوا، کە لە ناوەندی بەهێزکردنی ژنان لە شاری ئیدلب کاردەکات، ئاماژەی بەوەکرد، ڕۆژانە پێشوازیی زۆر لە ژنان دەکات کە بەر توندوتیژی بە شێوە جۆراوجۆرەکانی کەوتوون، بەو پێیەی فشارە دەروونی و خێزانییەکان دیارترین شتە کە ئەوان بەدەستیەوە دەناڵێنن، توندوتیژی بەشدارە لە توندبوونەوەی حاڵەتەکانی خەمۆکی و دڵەڕاوکێیان، هەروەها دەبێتە هۆی کاریگەری درێژخایەن لەسەر تەندروستی دەروونی ڕزگاربووان، کارەکانی "بەهێزکردنی ژنان" سەرنج دەخاتە سەر پێشکەشکردنی پشتگیری دەروونی لەڕێگەی دانیشتنەکانی چاکسازییەوە ئەوان بەسەر ئەزموونە ئازاربەخشەکاندا زاڵ دەبن.

 

سەبارەت بە هۆکاری زیادبوونی ئەو دیاردەیە، ئاماژەی بەوەدا کە گەورەترین تەحەدای بەردەم ناوەندەکە کاریگەری لەسەر هۆشیاری کۆمەڵگایە، کە توندوتیژی بە ڕەوا دەزانێت، کە دەبێت بە چڕکردنەوەی هەڵمەتەکانی هۆشیاری کۆمەڵگە بگۆڕدرێت، هەروەها پێویستی بە دەرکردنی یاساکانە کە باشتر ژنان بپارێزێت.