ناوەندی هەواڵ

 

ژنان پێویستی خۆراکی گرنگ و بەسوودیان هەیە بەهۆی جیاوازی فیزیۆلۆژی و هۆرمۆنەکانیان بە بەراورد لەگەڵ پیاوان،بۆ ئەوەی ئەم پێداویستییە خۆراکییە ناوازانە دابین بکەن، کۆمەڵێک خۆراکی پڕ سوود هەن کە ژنان دەتوانن بیخەنە ناو خۆراکەکانیانەوە بۆ پشتگیریکردنی تەندروستی گشتی و بە ئەگەرێکی زۆرەوە یارمەتیدەر دەبن لە ڕێگریکردن لە هەندێک حاڵەتی تەندروستی.

 

پێداویستی خۆراکی بە درێژایی ژیانی ژنان جیاوازە و بەندە بە هۆکارەکانی وەک تەمەن و ئاستی چالاکی و باری تەندروستی گشتی، ژنان ڕۆژانە پێویستیان بە ڕێژەیەکی زیاتری ڤیتامین و کانزا تایبەتەکان هەیە لە خۆراکەکانیان، هێنانە ناوەوەی خۆراکی تەواو لە خۆراکدا بە بەردەوامی و تەواوکەری خۆراک لەکاتی پێویستدا دەتوانێت پاڵپشتی ژنان بکات لە گەیشتن بە پێداویستییە خۆراکییە ڕۆژانەکانیان.

 

خەوی تەندروست، بڕی ئاو خواردنەوەی پێویست، چالاکیی جەستەیی، و بەڕێوەبردنی فشار هەموویان ئامرازی شێوازی ژیانن کە پشتگیری تەندروستی و خۆراکی گشتی ژنان دەکەن، ئەگەر نیگەرانی تایبەتت هەیە سەبارەت بە خۆراک یان پێداویستییە خۆراکییەکانت، هەمیشە باشترە ڕاوێژ بە پیشەیی چاودێری تەندروستی یان پزیشکی خۆراکی تۆمارکراو بکەیت.

 

لەبەر ئەوەی ژنان بە شێوەیەکی گشتی بارستەی ماسولکەکانیان کەمترە و ڕێژەی چەوری جەستەیان زیاترە لە چاو پیاوان، لەوانەیە بە گشتی پێویستیان بە کالۆری کەمتر بێت بەڵام ڕێژەیەکی زیاتر لە هەندێک مادەی خۆراکی بچووک وەک ئاسن و کالیسیۆم، هەروەها ژنان لە کاتی هەرزەکاری و دووگیانی و شیرپێدان پێویستییەکی خۆراکی ناوازەیان هەیە.

 

لە ڕووی پێویستی ماددە خۆراکییە گەورەکانەوە، هەردوو ژن و پیاو پێویستیان بە بڕێکی گونجاو لە پرۆتین و کاربۆهیدرات و چەوری تەندروست هەیە.

 

هۆکارەکانی وەک تەمەن، پێکهاتەی جەستە و ئاستی چالاکییەکان کاریگەرییان لەسەر بڕی تایبەت و ڕێژەی خۆراکە گەورەکان هەیە کە پێویستن لە ڕۆژێکدا، بۆ دیاریکردنی پێداویستی ماددە خۆراکییەکان.

 

ژنان بە درێژایی تەمەنیان پێویستییەکی خۆراکیان هەیە، کە لە ژێر کاریگەری هۆکارەکانی وەک گۆڕانی هۆرمۆنەکان، باری زاوزێ، تەمەن، جینات و شێوازی ژیاندان، دابینکردنی ئەم پێداویستییە خۆراکیانە زۆر گرنگە بۆ پاراستنی تەندروستی گشتی و خۆپاراستن لە نەخۆشییە درێژخایەنەکان.

 

ئاسن، ژنان بەهۆی سوڕی مانگانە و دووگیانی و شیرپێدانەوە مەترسی کەمی ئاسنیان زیاترە، کالیسیۆم، ژنان زیاتر لە پیاوان مەترسی تووشبوونیان بە پووکانەوەی ئێسکەکانە، کە حاڵەتێکە بە لاوازبوونی ئێسکەکان دەناسرێتەوە.

 

ڤیتامین D پێویستە بۆ هەڵمژینی کالیسیۆم و تەندروستی ئێسک، ئەو ژنانەی بەرکەوتنی خۆریان سنووردارە، پێستیان تۆخترە یان جلوبەرگێک لەبەر دەکەن کە زۆربەی پێستیان دادەپۆشێت، ئەگەری کەمی ڤیتامین D زیاترە.

 

فۆلێت، گرنگە بۆ ئەو ژنانەی تەمەنیان لە منداڵبووندایە، چونکە یارمەتیدەرە بۆ ڕێگریکردن لە کەموکوڕیەکانی بۆری دەمار لە کۆرپەی گەشەسەندوود، سەرچاوە باشەکانی فۆلێت بریتین لە سەوزەی گەڵا تۆخ، میوەی لیمۆ، فاسۆلیا و دانەوێڵەی بەهێز.

 

ترشە چەوریەکانی ئۆمیگا ٣، پێویستە بۆ تەندروستی دڵ و دەتوانێت یارمەتیدەر بێت بۆ کەمکردنەوەی هەوکردن، ئەو ژنانەی دووگیانن یان شیری خۆیان دەخۆنەوە لەوانەیە سوودمەند بن لە وەرگرتنی زیاتری ئۆمیگا ٣ بۆ گەشەکردنی مێشکی کۆرپەلە و کۆرپە. سەرچاوە باشەکانی ئۆمیگا ٣ بریتین لە ماسی چەور، گوێز، تۆوی کەتان و تۆوی چیا.

 

ڕیشاڵ، ژنان ئەگەری تووشبوونیان بە قەبزی زیاترە لە پیاوان، هەروەها ڕیشاڵ دەتوانێت یارمەتیدەر بێت بۆ ڕێکخستنی جوڵەی ڕێکوپێکی ڕیخۆڵە، هەروەها ڕیشاڵ یارمەتیدەرە بۆ کەمکردنەوەی ئەگەری تووشبوون بە نەخۆشییەکانی دڵ و هەندێک جۆری شێرپەنجە و سەرچاوە باشەکانی ڕیشاڵ بریتین لە دانەوێڵەی تەواو، میوە، سەوزە، فاسۆلیا و گوێز.

 

پرۆتین، ژنان هەمان پێویستی پرۆتینیان هەیە وەک پیاوان بەڵام ڕەنگە کاتێکی سەختتریان هەبێت بۆ دابینکردنی ئەو پێداویستیانە بەهۆی کەمبوونەوەی وەرگرتنی کالۆری گشتی یان سنووردارکردنی خۆراک.