ناوەندی هەواڵ

 

لە توێژینەوەیەکی نوێدا تایبەت بە بەکارهێنانی شەکر ڕاگەیەندراوە، بەهۆی ئەوەی شەکر پەیوەندی بە نەخۆشییەکانی خوێنەوە هەیە، باشتر وایە پەنا ببرێتە بەر بەکارهێنانی شەکرو شیرینی سادەو سروشتی.

 

ئێریتریتۆل چییە؟

ئێریتریتۆل شەکرێکە کە لە شەکری سادەوە بەرهەم دەهێنرێت، بە شیرینکەرێکی دەستکرد دادەنرێت، هەرچەندە بە شێوەیەکی سروشتی لە بڕێکی کەم لە میوەکاندا دەدۆزرێتەوە وەک ترێ، هەروەها لە هەنگوینیش، هەروەها بۆ خۆراکەکان زیاد دەکرێت وەک شیرینکەرێک، شیرینکەرەوەی کالۆری کەم نزیکەی ٧٠% شیرینە.

 

ستیڤیا چییە؟

ستیڤیا شیرینکەرێکی سروشتییە کە لە گەڵای جۆرەکانی ڕووەکی ""Stevia Rebaudiana وەرگیراوە، کە بە شیرینی ناسراوە، ڕەسەنایەتی بۆ بەڕازیل و پاراگوای دەگەڕێتەوە، ئاوێتە چالاکەکانی ستیڤیا گلیکۆسایدی ستیڤیۆلن، کە تا ١٥٠ ئەوەندەی شیرینی شەکریان تێدایە. ئەم ئاوێتەیە گەرمی جێگیرە، pH-جێگیرن، و تێکەڵ نابن، وایان لێدەکات بەسوود بن لە خۆراکی پاکێجکراو.

 

ئێلیزابێس دانفۆرد، ڕاوێژکاری پڕۆژەی سیاسەتی خۆراک لە پەیمانگای جۆرج بۆ تەندروستی جیهانی، مامۆستای باڵا لە کۆلێژی پزیشکی لە زانکۆی نیو ساوث وێڵز و یاریدەدەری پرۆفیسۆری خۆراک لە زانکۆی کارۆلینای باکور لە چاپل هیل وتی: دەتواندرێت شیرینکەرەکان بە شێوەی جۆراوجۆر بکڕیت، لە شلە و بەرهەمە پاودەرەکانەوە بۆ کوپ و پاکەتی تاک بۆ بەکارهێنان لە نانەوە و شیرینکردنی قاوە و چا، بەڵام هەروەها لە هەزاران خۆراکی پرۆسەکراودا دەدۆزرێنەوە وەک خواردنەوە نەرمەکان، ئاوی تامکراو، ماست، باڕی پڕۆتین، گۆمی جومگە، شیرینی و زەڵاتە کە بە "کەم شەکر"، "بێ شەکر"، "کێتۆ" یان دۆستی شەکرە ناسراوە، نزیکەی نیوەی هەموو ماڵەکانی ئەمریکا بەرهەمەکانیان هەیە کە ستیڤیایان تێدایە.

 

شیرینکەرەوەکانی ستیڤیا لە پێکهاتەکانی گەڵای ستیڤیا دروست دەکرێن و لەلایەن بەڕێوەبەرایەتی خۆراک و دەرمانی ویلایەتە یەکگرتووەکان "FDA" بە شێوەیەکی گشتی بە سەلامەت دادەنرێن، بەڵام مسۆگەری ئەوە ناکات کە بەرهەمەکە ١٠٠% سەلامەتە بەڵام دان بەوەدا دەنێت کە هاوڕایی هەیە لەنێو پسپۆڕاندا کە بەرهەمەکە زیان ناگەیەنێت کاتێک بەکاردێت.

 

لە ساڵی ٢٠١١، FDA ئێریتریتۆڵی بە گراس پۆلێن کرد، بەڵام توێژینەوەیەک کە لە مانگی شوباتی ساڵی ٢٠٢٣ لە گۆڤاری Nature Medicine بڵاوکراوەتەوە دەریخستووە ئەو کەسانەی تووشی جەڵتەی مێشک یان جەڵتەی دڵ بوون ڕێژەیەکی بەرزتری ئێریتریتۆلیان لە لەشیاندا هەیە بە بەراورد بەو کەسانەی کە تووشی ڕووداوی دڵ نەبوون. لێکۆڵینەوەکانی دواتر لەسەر مرۆڤ پێشنیاری ئەوەیان کردووە کە بەکارهێنانی ئێریتریتۆل دەتوانێت دروستبوونی خوێنبەرەکان زیاد بکات. ئەمە لەوانەیە ئەگەری جەڵتەی دڵ یان جەڵتەی مێشک زیاد بکات.

 

فرێد پێسکاکۆر، پسپۆڕی خۆراک وتوویەتی: ئەگەر نیگەرانیت دەربارەی ئاستی شەکری خوێنت، ستیڤیا تەندروستترین بژاردەیە، بەتایبەتی ئەگەر نەخۆشی شەکرەت هەبێت، هەروەها ستیڤیا دەتوانێت کاریگەری لەسەر بەرهەمە تەواوبووەکە هەبێت، لەوانەیە ئێریتریتۆل باش نەبێت بۆ دروستکردنی شیرینی، چونکە وەک شەکر تواوە نابێت و دەتوانێت کریستاڵی بێت.