ئارژین دیلەک ئۆنجەل

 

ئامەد-لە وەڵامی پەیامی ڤیدیۆیی ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان لە ٩ی تەمووزدا بڵاویکردەوە، دوای دوو ڕۆژ لە شاری سلێمانی، پەکەکە مەراسیمی لەناوبردنی چەکیان ئەنجامدا، ئەم هەنگاوە پاڵپشتی ناوچەیی و نێودەوڵەتیی وەرگرت، کە بە هەنگاوێکی ئەرێنی بۆ ئاشتی لە ناوچەکە پێناسەی کرد.

 

چاوەڕوان دەکرا ڕەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیا لە ١٢ی تەمووز سەبارەت بە هەنگاوەکانی داهاتوو لێدوان بدات، ئەمەش دوای لەناوبردنی بەشێک لە چەکەکانی پەکەکە، لە میانەی بەشداریکردنی لە کامپی ٣٢ی ڕاوێژکاری و هەڵسەنگاندن لە ئەنقەرە بەڕێوەچوو، ڕایگەیاند کە لیژنەیەک لەناو پەرلەمان پێکدەهێنرێت، لە ژێر سەقفی پەرلەمان دەست دەکەن بە گفتوگۆکردن لەسەر مەرجە یاساییەکان بۆ ئەم قۆناغە.

 

زەینەب قەرەیلان، هاوسەرۆکی ناوەندی پارێزەرانی ئازاد لە ئامەد، پێشهاتەکانی دوای بانگەوازەکەی ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجەلان هەڵسەنگاند، جەختی لە پێویستی هەموارکردنەوەی یاسایی بەپەلە و ئامادەکردنی چوارچێوەیەکی یاسایی گونجاو ڕاستەوخۆ دوای مەراسیمی دانانی چەک لەلایەن پەکەکە کردەوە.

 

"ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجەلان بەرپرسیارێتییەکی گەورەی لە ئەستۆ گرتووە"

زەینەب قەرەیلان ئاماژەی بە کاریگەرییەکانی "داوای ئاشتی و کۆمەڵگەی دیموکراتیک"ی ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان لە ٢٧ی شوباتدا کرد و وتی: دوای ئەو بانگەوازە، پەکەکە لە ١ی ئادار ئاگربەستی تاکلایەنەی ڕاگەیاند، لە میانی کۆنگرەی کە لەنێوان ٥ بۆ ٧ی ئایاردا بەسترا، بڕیارەکان بۆ هەڵوەشاندنەوەی ڕێکخراوەکە و ڕاگرتنی خەباتی شەڕڤانی درا، ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان لە ١١ی تەمموزدا بانگەوازێکی مێژوویی نوێی دەرکرد و مەراسیمێکی لەناوبردنی چەک بەڕێوەچوو، هەموو ئەم پێشهاتانە دەمانباتە قۆناغێکی هەستیارتر و ئێستا دەوڵەت دەبێت هەنگاو بنێت. لەم جۆرە پرۆسانەدا هەنگاوەکان دەبێت بەرامبەر بن، ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان بەرپرسیارێتییەکی گەورەی لە ئەستۆ گرتووە و تەڤگەرەکەی بە دڵسۆزانە وەڵامی ئەو بەرپرسیارێتیەی داوەتەوە و بەردەوامیش دەبێت، لەمەودوا دەوڵەت دەبێ دڵسۆزی خۆی نیشان بدات.

 

"وێنەکە ڕادەی گۆشەگیرییەکەی دەرخستووە"

زەینەب قەرەیلان لەبارەی بڵاوبوونەوەی گرتەیەکی ڤیدیۆیی ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان دوای ٢٦ ساڵ لە لێدوانێکدا وتی: تەنیا ڕاستی پیشاندانی ئەم گرتە ڤیدیۆییە بەتەنها گەورەیی ئەو ڕژێمە گۆشەگیرییە دەردەخات کە لە ئیمرالی جێبەجێ کراوە، ئەم بانگەوازە و وەستاندنی چالاکیی شەڕڤانی پێشهاتێکە نەک تەنها مێژووی کورد، بەڵکو مێژووی هەموو گەلانی تورکیا دەگۆڕێت.

 

"دەبێت هەموارکردنەوەی یاسایی پێویست بکرێت"

زەینەب قەرەیلان لە درێژەی قسەکانیدا وتی: ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان لە بانگەوازەکەیدا هەڵسەنگاندنی گرنگی ئاراستەی پارتەکەی و گەلەکەی و هەروەها دەوڵەتی کرد، جەختی لەسەر پێویستی گۆڕینی خەباتی شەڕڤانی بە پراکتیکی سیاسی دیموکراتی کردەوە، هەروەک بە ئاشکرا لە دەقی بانگەوازەکەدا هاتووە، دەبێت گفتوگۆکانی پێشووتر لەوە زیاتر بگوازرێنەوە و تیشک بخرێتەسەر بونیادنانی سیاسەت و کۆمەڵگەیەکی دیموکراتی، ئەوە ڕوونە کە بێدەنگکردن و لەناوبردنی چەک بۆ خۆی بەس نییە بۆ بەدەستهێنانی چارەسەر، بۆ ئەوەی کۆمەڵگەیەکی دیموکراتی دروست بکرێت و ئاشتییەکی هەمیشەیی بەرقەرار بێت، پێویستە هەموو هەموارکردنەوەیەکی یاسایی پێویست جێبەجێ بکرێت.

 

"پێویستە بڕیاری مافی هیوا جێبەجێ بکرێت"

زەینەب قەرەیلان ئاماژەی بەو بارودۆخە سەختەی گۆشەگیری کرد کە ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان ماوەی ٢٦ ساڵە لە زیندانی دوورگەی ئیمرالی تووشی بووە، ئاماژەی بەوەدا کە "مافی هیوا" سەرەڕای بڕیارەکەی دادگای مافی مرۆڤی ئەوروپا "ECHR" جێبەجێ نەکراوە.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، لە ساڵی ٢٠١٤دا دادگای دادی ئەوروپا سزای قورسی هەتاهەتایی ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان، بەبێ مافی پارێزبەندی، بە پێشێلکردنی ڕێکەوتننامەکەی زانی و داوای کرد تورکیا یاساکە لەو بارەوە هەموار بکاتەوە، بەڵام تورکیا ماوەی ١١ ساڵە ئەو بڕیارەی جێبەجێ نەکردووە، لێژنەی وەزیرانی ئەنجومەنی ئەوروپا ماوەی ١٠ ساڵە هیچ کارێکی نەکردووە، ناچار بووە ئەو بابەتە بخاتە بەرنامەی کارەوە دوای داواکاری ڕێکخراوەکانی مافی مرۆڤ، داوای لە تورکیا کرد تا مانگی ئەیلوولی داهاتوو هەموارکردنەوەیەک بکات، لەگەڵ ئەوەشدا تورکیا لەپلانەکەیدا کە پێشکەشی لیژنەکەی کردووە ڕایگەیاندووە کە هیچ هەموارکردنێکی یاسایی سەبارەت بە "مافی هیوا" ناکات.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، هەرچەندە ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان داوای ئازادی جەستەیی نەکردووە، بەڵام ئێمە وەک چالاکوانی مافی مرۆڤ پابەندین بە وروژاندنی ئەم بابەتە، بۆیە یەکەم شت کە دەبێت بکرێت جێبەجێکردنی بڕیارەکەی دادگای ئەوروپایە لەسەری، کە زیاتر لە ١٠ ساڵە جێبەجێ نەکراوە، هەروەها دەبێت ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان بوارێکی زیاتری پێبدرێت بۆ ئەوەی لەم قۆناغە گرنگەدا چالاکتر بێت، بەتایبەتی بە لەبەرچاوگرتنی گرنگییەکەی بۆ گەلی کورد.

 

زەینەب قەرەیلان داوای دەستبەجێ گۆڕانکاری یاسایی کرد، وتی: تاکە ئەندامێک کە بەرپرسیارە لە جێبەجێکردنی هەموارکردنی یاسایی، بێگومان پەرلەمانە، وەک لە تانەکەدا بە ڕوونی ئاماژەی پێکراوە، دەبێت لیژنەکە بەبێ دواکەوتن دەست بە کارەکانی بکات، دەبێت خێرایی کارکردن بەبێ دواکەوتن خێراتر بکرێت، داواکارییەکانی گەلی کوردستان جێبەجێ بکرێت، کۆمەڵگەیەکی دیموکراتیش دەست بە بونیادنانی بکرێت.

 

"هەمووارکردنی یاسایی پێویست"

زەینەب قەرەیلان تیشکی خستەسەر پێویستی هەموارکردنی یاسایی بۆ ئەوەی شەڕڤانان بتوانن چەکەکانیان دابنێن و تێکەڵ بە سیاسەتی دیموکراتی ببن،وتی: گۆڕانکاری یاسایی زۆر گرنگە، لەم چوارچێوەیەدا دەبێت هەموارکردنەوەی دەستوور بکرێت بۆ ئەوەی ئەندامانی پارتە هەڵوەشاوەکان بتوانن چەکەکانیان دابنێن و بەشداری سیاسەتی دیموکراتی بکەن، جگە لەوەش دەبێت یاسای دژە تیرۆر هەموار بکرێتەوە، لەگەڵ گۆڕانکارییە یاساییەکانی تر، بەبێ ئەو هەموارکردنانە، پێناچێت گەڕانەوەی ئەو کەسانەی چەکەکانیان دانابوو، چاوەڕوان بێت.

ئاماژەی بەوەشکرد، گرتنەبەری هەنگاوی یاسایی و سیاسی ڕێگەخۆشکەر دەبێت بۆ سەرکەوتنی ئەم پرۆسەیە، هەروەها دامەزراندنی ئەم گۆڕانکاریانە دەبێتە بنەمایەک بۆ ئازادی هەزاران زیندانی سیاسی کە لە زیندانەکانی تورکیا و باکووری کوردستاندا ڕاگیراون.

 

"وەک کۆمەڵەی پارێزەران بۆ ئازادی، ئامادەین بەرپرسیارێتییەکە لە ئەستۆ بگرین"

زەینەب قەرەیلان لە کۆتایی قسەکانیدا وتی: هەمووارکردنەوەی یاساکان ئەرکی پەرلەمانە، بەڵام ئەرکی لایەنە سیاسییەکان و ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی و کۆمەڵەکانیشە، لەمەودوا دەبێت ئەم بانگەوازە فراوانتر بکەین و بیگۆڕین بۆ خەباتێکی دەستەکۆمەڵی و دۆخی کۆکردنەوە، هەروەک چۆن پرسی گۆشەگیری بابەتی سەرەکیمان بووە لە قۆناغی پێشوودا، ئێمەش لە کۆمەڵەی ئۆهەددا ڕاست دەکەینەوە. بۆ هیوا، ئازادکردنی دەستگیرکراوانی نەخۆش، هەموارکردنی دەستووری داهاتوو، و یاسای نووسراوی دیموکراتی بابەتی سەرەکیمانە لە قۆناغی داهاتوودا ئێمە ئامادەکاری دەکەین بۆ ئەنجامدانی کاری نوێ لەم چوارچێوەیەدا، ئامادەین بەرگەی هەموو ئەو شتانە بگرین کە لە پرۆسەی بونیادنانی کۆمەڵگەیەکی دیموکراتیدا لێمان دەخوازرێت.