ڕۆشێل جونیور

 

سوەیدا- لیژنەی گشتی نیشتەجێبوونی سەر بە سکرتاریەتی گشتی پێشەنگایەتی کۆماری سووریا بڕیارێکی فەرمی دەرکرد، تێیدا هاتوە ماڵەکان لە گەڕەکی سۆمەریە لە گوندی دیمەشق لە ماوەی ٧٢ کاتژمێردا چۆڵبکرێن، ئەمە بەشێکە لەوەی کە حکومەتی کاتی سوقریا بە پلانی لابردنی نیشتەجێبوونی نافەرمی و ڕێکخستنەوەیان لە ڕووی بونیادنانە پیناسەی کرد.

 

بەڵام ئەوەی لەسەر زەوی ڕوویدا زۆر دوور بوو لە "ڕێکخراوی شارستانی"،لە پڕۆسەی دەرکردنەکەدا، دەستدرێژی زارەکی و جەستەی بۆ سەر دانیشتوان لەگەڵدا بوو، لەوانە سووکایەتیکردن بە ژنان و لێدانی پیاوان و دەستگیرکردنی ئارەزوومەندانە هەندێکیان، هەروەها تەواوی خێزانەکان بە زۆر لە ماڵەکانیان دەرکراون، بەبێ ئەوەی ڕێگەیان پێبدرێت کەلوپەلی تایبەتی خۆیان وەربگرنەوە یان خانووی جێگرەوەیان بۆ دابین بکەن.

 

"هەستم دەکرد دیمەنەکانی سوەیدا دووبارەبووەوە "

ئەم ڕووداوە تووڕەییەکی بەربڵاوی لێکەوتەوە، بەتایبەتی لەنێو ئەو سوورییانەی کە ئاوارەبوونی هاوشێوەیان بەخۆوە بینیوە، لەنێویاندا دانیشتوانی سوەیدا، کە هاوسۆزی خۆیان لەگەڵ دانیشتوانی سومەریە دەربڕی و بە درێژەی زنجیرەیەک پێشێلکاری خێڵی و نەتەوەی دەزانن کە لەدوای هاتنە سەرکاری جیهادییەکانی هەتەشە وڵاتەکەی توشی ئازار کردوە.

 

شیرین عەقبانی، کەسایەتی ڕاگەیاندن و پێشکەشکاری کەناڵی "ڕەیان ئێف ئێم"، باسی لە ڕووداوەکانی ئەم دواییەی سومەریە کرد و جەختی لەوە کردەوە، کە ئەم ڕووداوە تەنها پەیوەندی بە هاوڵاتیانی سومەریە نییە، بەڵکو پەیوەندی بە هەموو سوورییەکانەوە هەیە، بەتایبەتی ئەوانەی کە بارودۆخی هاوشێوەیان بەسەر بردوە.

 

ئاماژەی بەوەشکردوە، ئەوەی لە سومەریە ڕوویدا تەنها دەرکردنێکی ئاسای نەبوو، بەڵکو ئاوارەبوونێکی زۆرەملێی زەلیلکەر بوو کە لەگەڵ لێدان و سووکایەتیکردن و دەستگیرکردندا بوو، ئەمە ناتوانرێت وەک بەشێک لە پڕۆژەی پاککردنەوەی گەڕەکی زەبەلاح لێکبدرێتەوە، بەڵکو وەک پرۆسەیەکی سیستماتیکی لەسەر بنەمای زەلیلکردنی هاوڵاتیان لەسەر بنەمای پەیوەندی خێڵی خۆیان لێکبدرێتەوە.

 

شیرین عەقبانی ئاماژەی بەوەدا: کە ئەو دیمەنە کاریگەریەکی قوڵی لەسەر ئەو سوورییانەی هەیە کە لە ناوچەکانی دیکەدا دەژین، بەتایبەتی سوەیدا، کە وێنەی ئاوارەی و وێرانکاری دووبارە بووەوە، کاتێک بینیم ئەوەی لە سومەریە ڕوویدا، هەستم دەکرد دیمەنەکانی سوەیدا دووبارەبووەوە دەبینم: ئاوارەبوونی لەناکاو، پڕبوونی پەناگە، تەرمەکان لە ماڵەکاندا بەجێهێڵراون بەبێ ئەوەی کەس بتوانێت لایانببات، ئەوە یەک کارەساتە کە زیاتر لە شوێنێکدا دووبارە دەبێتەوە.

 

لە نێوان ئاوارەبوون و نەبوونی دادپەروەری

شیرین عەقبانی ڕەخنەی لە شێوازی مامەڵەکردن لەگەڵ دانیشتوان گرت و بە پێچەوانەی سەرەتاییترین بنەماکانی دادپەروەری و مرۆڤایەتیی زانی، لە هەر وڵاتێکدا، تەنانەت ئەگەر دەسەڵاتداران بیانەوێت خانویەکی نافەرمی چۆڵ بکەن، بەلایەنی کەمەوە مانگێک مۆڵەت بەهاوڵاتیان دەدەن بۆ ئەوەی شوێنێکی تر بەکرێ بگرن یان جێگرەوەیەکیان بۆ بدۆزنەوە.

 

پێی وایە ئەوەی ڕوودەدات ناتوانرێت لە سیاسەتێکی فراوانتر جیا بکرێتەوە کە ئامانجی دروستکردنی گۆڕانکاری دیمۆگرافیە لەسەر بنەمای خێڵەکی، لەو کاتەوەی هەتەشە دەستبەکاربووە، شاهیدی بۆردوومانکردنی کڵێساکان و هێرشکردنە سەر کەناراوەکان و جەرەمانا و سەحنایا، دواتر ئەوەی لە سوەیدا ڕوویدا، ئێستاش لە لسومەریە، پێدەچێت پلانەکە ڕوون بێت: کە دامەزراندنی دەوڵەتێکی یەک ڕەنگە لەسەر حیسابی ئەوانی دیکە.

 

شیرین عەقبانی چیرۆکی پڕ لە ئازاری ڕادەی ئەو مەینەتیە دەگێڕێتەوە، لەوانە ژنێک کە دوای دەرکردنی لە ماڵەکەی، بە ناچاری لەگەڵ منداڵەکەی لە شەقامدا دەخەوێت، تەنها لەبەر ئەوەی سەر بە پێکهاتەیەکی جیاوازە، ئەمە سیاسەتی بونیادنانی دەوڵەتێکی شارستانی نییە وەک بەڵێنمان دابوو، بەڵکو سیاسەتی جینۆسایدی نەتەوەی و خێڵیە، ئەمڕۆ سوورییەکان جگە لە ستەم و نادادپەروەری هیچی دیکە نادۆزنەوە، لە کاتێکدا دابەشبوون و ئاوارەبوون زیاد دەکات.

 

"بەڵێنەکانی هەتەشە... لە نێوان ڕیتۆریک و ڕاستیدا"

لەدوای دەستبەکاربوونی دەسەڵات لە چەند ناوچەیەکی سووریا، حکومەتی کاتی کۆمەڵێک بەڵێنی داوە کە بە دروشمی بونیادنانی "سووریای نوێ"، "دەوڵەتێکی مەدەنی مۆدێرن"، "دەوڵەتێکی دادپەروەرتر لەسەر بنەمای ئاوەدانکردنەوە"، "باشترکردنی ئاستی ژیان" و "دابینکردنی ئاسایش و سەقامگیری" پێشخراوە.

 

بەڵام ئەوەی لە سومەریە ڕوویدا بە شێوەیەکی ڕیشەی دژایەتی ئەو بەڵێنانە دەکات، لەبری پاراستنی هاوڵاتیان، ئاوارەبوون و زەلیل و لێدان و دەستگیرکردن، بەڵێنەکانی بونیادنانی دەوڵەتێکی شارستانی گۆڕاوە بۆ ڕاستیەک کە لەسەر بنەمای دوورخستنەوە و گۆشەگیری خێڵەکی دامەزراوە.

 

لە کاتێکدا ئاوارەبوونی زۆرەملێ زیاد دەکات و پەناگەکان پڕ دەبن لە هاوڵاتیانی ئاوارە و دەستگیرکردن و هێرشەکان بەردەوامن، پرسیارەکە هەروایە: تا کەی سوورییەکان باجی ئەو سیاسەتانە هەڵدەگرن کە هەمان کارەسات لە ناوچە جیاجیاکانی وڵاتدا بەرهەم دەهێننەوە؟.