شەبنەم ڕەحیم زادە

بۆکان- ئەکتەران و نووسەران دووپاتیان کردووەتەوە کە شانۆی کوردی بە توانای سنووردار کاردەکات و ڕووبەڕووی سنووردارکردنی سیستماتیکی دەبێتەوە، وەک سەکۆیەک بۆ بەرخۆدانی مەدەنی لە دژی ستەم و جیاکاریی ڕەگەزی و هەڵاواردنی کولتووری سەیر دەکرێت، لەگەڵ نەبوونی پاڵپشتی فەرمی و بەرنامە بۆ زیندووکردنەوەی دوای جەنگ، گروپە شانۆییەکان ئیرادەی خۆیان بۆ گەڕانەوە بۆ سەر شانۆ نوێ دەکەنەوە، سەرەڕای ئەو ڕێگایە سەختەی لە پێشیانە.

 

شەڕ کاریگەری قووڵ و فرەڕەهەند و هەندێکجاریش وێرانکەری لەسەر کولتوور و هونەر هەیە، ئەگەر شەڕێک تەنیا چەند ڕۆژێکیش بخایەنێت، دەتوانێ هەژاندنێکی قووڵ لە جەستەی ڕۆشنبیری و هونەردا دروست بکات، شەڕی ١٢ ڕۆژە دەریخست کە چۆن ململانێیەکی کورتخایەن دەتوانێت ژیانی هونەری لە بوارەکانی وەک هونەری نمایش و شانۆدا بگۆڕێت، لەم ڕاپۆرتەدا ڕۆشنایی دەخەینە سەر کاریگەرییەکانی شەڕی ئەم دواییە لەسەر شانۆ لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان و ئێران لە ڕێگەی هەژماری هونەرمەندانی ئەم بوارەوە بەتایبەت ژنان ڕەنگدانەوەی بەشێک لە ئازار و پرسەکانیان دەبینەوە.

 

داخستنی لەناکاوی شانۆکان و وەستانی نمایشە شانۆییەکان

ڕۆژی ١٣ی حوزەیران، بەشی کاروباری هونەری لە وەزارەتی ڕۆشنبیری و ڕێنمایی ڕاگەیەندراوێکی سەبارەت بە کارپێکردنی هۆڵەکانی شانۆ و کۆنسێرتەکانی بڵاوکردەوە، دواتر لە ماوەی شەڕی ١٢ ڕۆژەدا سەرجەم شانۆکان داخران و چالاکییە هونەریەکان بە تەواوی ڕاگیرا، لە ئەنجامدا ئەو پڕۆژانەی کە چەند مانگێک پرۆڤەیان لەسەر بوو، لەناکاو بەبێ ئەنجام وەستان.

 

فروزان. ک، ئەکتەری شانۆ، وتی: پێش سەرهەڵدانی شەڕ، دەستمان بە پرۆڤەکردن کردبوو بۆ نمایشی شانۆیی، و بڕیار بوو لە ٢٥ دانیشتندا نمایشەکە تەواو بکەین، بەڵام لەگەڵ سەرهەڵدانی شەڕەکەدا خشتەکان پەککەوتن، پرۆڤەکان لە ناوەڕاستی ڕێگاکەدا وەستان، ئەمەش بووە هۆی زیانێکی بەرچاوی دارایی و دەروونی، چونکە خولی پەروەردەیی بەردەوام ئەوەیە کە یارمەتیدەرمانە بۆ ئەنجامدانی ڕۆڵەکانمان، باشتر ئەوەیە کە ئەم دۆخە تایبەت بە گروپەکەمان نەبوو، بەڵکو بۆ هەموو گروپە شانۆییەکان هاتە ئاراوە.

 

لە لایەکی دیکەوە گروپەکانی دیکە کە خۆیان ئامادە دەکرد بۆ نمایشکردن لەسەر شانۆ، تەنانەت دوای ڕاگەیاندنی ئاگربەستەکەش ناچار بوون بوەستن، نزیکبوونەوەی مانگی موحەڕەم بووە هۆی وەستانێکی درێژخایەن لە چالاکییە شانۆییەکان، شیدا. خ، دیزاینەری سێت و شانۆ وتی: هەموو ئامادەکارییەکان ئامادەبوون، بەڵام تەنانەت دوای ئاگربەستەکەش نەتوانرا نمایشەکە پێشکەش بکرێت، بەهۆی نزیکبوونەوەی مانگی موحەڕەم، گروپەکە نەیانتوانی کارەکە جێبەجێبکەن، بەو پێیەی ڕاکێشانی بینەر پێویستی بە ژینگەیەکی گونجاو هەیە، وەکو ڕێکلام و چالاکی لە تۆڕی کۆمەڵیەتی، هەروەها نمایشکردن لە کاتی موحەڕەمدا قەدەغەیە، تەنها ئەوەی بۆ ئێمە دەمێنێتەوە زیانێکی گەورەیە.

 

سەرەڕای هەموو ئەم فشارانە، بەشێک لە گروپە شانۆییەکان هیوادارن دوای موحەڕەم بگەڕێنەوە سەر شانۆ، ئەوان دەزانن کە ئەمجارە ڕێگاکە لە هەموو کاتێک قورستر دەبێت، شیدا. خ، وتی: هەوڵدەدەین دوای موحەڕەم بگەڕێینەوە بۆ شانۆ، هەرچەندە زۆر قورستر دەبێت لە جاران، لەگەڵ ئەوەشدا شانۆ لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان هەوڵێکە بۆ زیندوو ڕاگرتنی دەنگەکان، دەنگەکان کە دەسەڵات و کوتلە جیاوازەکان هەوڵی بێدەنگکردنی دەدەن، ئەم دەنگانە ئێستا لە هەموو کاتێک زیاتر تامەزرۆی بەرخۆدانن.

 

شانۆ لە بەرامبەر قەیرانەکاندا

شانۆ لە شارەکانی ڕۆژهەڵاتی کوردستان، وەک مەهاباد، شنگال، بوکان، ورمێ، ماکو، سەققز و ئەوانی تر، بە کەمترین سەرچاوە و ئەوپەڕی پابەندبوون کاردەکات. ڕۆڵی تەنیا لە گێڕانەوەی ئازارەکانی خەڵکدا سنووردار نییە؛ هەروەها بەڵگەیە لەسەر ژیانی کولتووری گەلی کورد. سەرەڕای ئەوەش شانۆی کوردی بێبەری نەبوو لەو هەلومەرجە سەرکوتگەرانەی کە دوای شەڕی ڕۆژهەڵاتی کوردستان هاتە ئاراوە.

 

لەیلا. ئا ، شانۆنامەنووس و سیناریۆنووس وتی: بەپێچەوانەی تاران، دیمەنی شانۆی کوردی ڕووبەڕووی فشاری بەرچاو بووەتەوە، شانۆ لە پایتەخت بەشێکە لە سووڕی ئابووری لە کاتێکدا لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان بەشێکە لە بەرخۆدانی مەدەنی، کە بەردەوام لە هێرشدایە، جگە لە سەرکوتکردن و هەڵاواردنی کولتووری و ڕەگەزی، نەبوونی سەرچاوە و پرسە داراییەکان ڕێگری لە بەرهەمهێنانی نمایشەکان دەکەن، ئەم پرسانە تەنیا لە قۆناغی دوای جەنگ زیاتر دەبن.

 

ڕوونیکردەوە، بە وتەی چالاکوانانی ئەم بوارە، بارودۆخی گشتی کۆمەڵگە لە مێژە کاریگەری لەسەر بووە بەهۆی پرسە باوەکانەوە، وتی: مۆڕاڵی بینەران باش نییە، دەکرێ بوترێ کە دوودڵن لە تەماشاکردنی شانۆ یان تەنانەت چوونە سینەما یان شوێنکەوتنی بەرهەمە هونەرییەکان، لە بارودۆخە ڕەخنەگرانەکان یان دوای جەنگدا هیچ پرۆتۆکۆلێک بۆ بواری ڕۆشنبیری و هونەر دانانرێت، بۆ زۆر کەس بەتایبەتی ژنان، هونەر و سەرچاوەی داهاتەکەی بەشێکە لە ژیانیان، بەڵام لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان دۆخەکە بەرەو خراپتر دەڕوات، دەسەڵاتدارانیش ئەم لێدانە سەختە لە کورد دەبینن، هونەری شانۆ وەک شتێک کە دڵخۆشن پێی.