ماریا قەدەمی

سنە- بەدرێژایی چەندین ساڵ، سیاسەتێکی بێدەنگ بەڵام قووڵ خۆی خزاندۆتە ناو کۆمەڵگەوە، وەک ڕەگێکی بێدەنگ گەشەسەندوو، ئامانجی لێدانی متمانە و چاندنی تۆوی دووبەرەکی لە نێوان هاوڵاتیان و چالاکانی کۆمەڵگەی مەدەنیدا بوو، سەرکەوتوو بوو لە دابڕانی چالاکوانانی پابەند لە دەوروبەریان و لاوازکردنی پەیوەندییە مرۆییەکان و پاڵنانی باوەڕ بە کردەوەی بەکۆمەڵ بۆ پەراوێز، کە گومان و بێمتمانەیی زاڵ بوو.

 

ئەوانەی پێیان وابوو یەکڕیزی ڕێگای گەیشتن بە ئامانجە گەورەکانە، پەراوێز خران و لە نزیک و دوورەوە هێرشی دووبارەیان بۆ کرایەوە و زۆرێکیان ناچار کرد خۆیان گۆشەگیر بکەن، کۆچ بکەن، یان ڕوو لە هونەر یان بێدەنگی بکەن، بەم شێوەیە جێگەی خۆیان لە کۆمەڵگەدا لەدەستدا، ئەم دابەزینە وردە وردە تەنیا لە تاکەکاندا سنووردار نەبوو؛ هەروەها بە بێدەنگی درێژ بووەوە بۆ دامەزراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی، کە بە هێمنی داخران.

 

شکستی دەسەڵاتداران لە چاندنی ناکۆکی

ئاسو شەهابی، چالاکوانی مافی ژنان، ئەزموونی تایبەتی خۆی گێڕایەوە، کە ڕەنگدانەوەی کاریگەریی قووڵی سیاسەتە پاوانخوازەکانە لەسەر کۆمەڵگەی مەدەنی، لە ڕاپەڕینی "ژن، ژیان، ئازادی"دا ئەندامێکی خێزانەکەی لەدەستداوە، ڕووداوێک کە برینێکی قووڵی لە دڵی دەوروبەریدا بەجێهێشتووە، دوای مردنی کەشوهەوای بێمتمانەیی زاڵ بوو، دەنگۆکان زۆر بوون، لە نێوان فشارە بێوچانەکانی هەڕەشەکانی حکومەتدا، وای لێکرد نەتوانن متمانە بە کەس بکەن، لەو کاتەدا ئەستەمە دۆست لە دوژمن جیا بکرێتەوە، سەرەڕای ئەوەی هەزاران کەس هاوسۆزی خۆیان دەربڕی، لەگەڵ تێپەڕبوونی کاتدا، وێنەکە دەستی بە ڕوونبوونەوە کرد، بە وتەی ئاسو شەهابی، کە بە دڵنیاییەوە ڕایگەیاند، ئەم گومانانە لەدایک نەبوون لە ڕاستییەوە، بەڵکو بەشێک بوون لە پلانێکی سیستماتیکی بە پێشەنگایەتی دەسەڵات، بە ئامانجی چاندنی ترس و دووبەرەکی لە نێوان مرۆڤەکاندا، بە تێڕامانێکی قووڵتر لەسەر ژینگەی دەوروبەر، ئەوە بوو کە بتوانین بزانرێت کە دوژمنی ڕاستەقینە لە نێو ئێمەدا نییە، بەڵکو بەشێک بوو لە پلانێکی سیستماتیکی بە پێشەنگایەتی دەسەڵات، کە ئامانجیان چاندنی ترس و دووبەرەکی بوو لە نێوان هاوڵاتیاندا، بە تێڕامانێکی قووڵ لە ژینگەی دەوروبەر، بتوانرێت بزانرێت کە دوژمنی ڕاستەقینە لە نێو ئێمەدا نییە، بەڵکو ئەوانەن کە هەوڵی پارچەبوونمان دەدەن.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، زۆرێک لەو کەسانەی لە ڕیزی پێشەوەی هەموو ناڕەزایەتی و گردبوونەوەیەکدا وەستابوون، و ئامادەیی کۆمەڵایەتی کاریگەریان هەبوو، ناوبانگیان لەکەدار بوو، وایکرد خێزانی قوربانییەکان لێیان بترسێت، بەڵام لەڕاستیدا ئەوان لە نێو نزیکترین کەسەکان بوون لەو خێزانانە، لەگەڵ ئەوەشدا ئەو دەنگۆیانەی دەسەڵاتداران بڵاویانکردەوە، سەرکەوتوو بوو لە بڵاوکردنەوەی ترس و دوودڵی، تا ئەو ڕادەیەی پەیوەندی لەگەڵیاندا بە گومانەوە بوو.
ئاماژەی بەوەشکردووە، بە تێپەڕبوونی کات و بە تێگەیشتنێکی قووڵتر لە ئامانجەکانی دەسەڵات، ئەم گومانانە دەستیان بە کاڵبوونەوە کرد، هاوڵاتیان درکیان بەوە کرد کە باوەڕکردن بە دەنگۆکان بەبێ ئەوەی بەڕاستی لایەنی بەرامبەر بناسن، وەک ئەوە وایە بکەویتە تەڵەی دەسەڵاتداران، ئەمڕۆ متمانە وردە وردە دەگەڕێتەوە و هۆشیاری بەکۆمەڵیش لە گەشەکردندایە، هەموو کەسێک بەرپرسیارە لە پاراستنی ناوبانگی یەکتر و گرنگیدان بە یەکتر، بەبێ ئەوەی بکەوێتە ناو فریودانی دوژمنەوە، کە بەردەوامە لە هەوڵی پچڕاندنی پەیوەندییە مرۆییەکان.

 

تەوژمی بێ متمانەی... گەواهیدانێک لە چالاکوانێکی مەدەنی دوای ئەزموونی زیندان
ڕەزوان قودسی، چالاکوانی مەدەنی هاوڵاتی شاری سنە، ئەزموونێکی شەخسی بە ئازار دەگێڕێتەوە کە ڕەنگدانەوەی سیاسەتە سیستماتیکییەکان بوو بە ئامانجی هەڵوەشاندنەوەی کۆمەڵگەی مەدەنی لە ناوەوە، گفتوگۆکردن لەسەر کاریگەرییەکانی ئەو سیاسەتانە پێویستە، بەڵام بەداخەوە وەک پێویست گرنگی پێنادرێت، سەرەڕای ئەوەی زۆرێک بەهۆی ئەو هەڵمەتە چەواشەکاری و هەڵاواردنانەی کە لەلایەن دەسەڵاتەوە پراکتیزەیان کردووە، باجێکی قورسیان داوە، ئەم چالاکوانانە دوای چەندین ساڵ لە خەبات و قوربانیدان و زیندانیکردن، خۆیان کەوتنە ژێر گومان و وەدەرنانی کۆمەڵایەتییەوە، هەندێکیان بەرەو قەیرانی قووڵی دەروونی برد کە تێپەڕاندنی قورسە.

 

گێڕایەوە کە دوای ماوەی دوو ساڵ لە زیندان، دەرکەوت کە ڕووبەڕووی ڕاستییەکی جیاواز دەبێتەوە، سەرەتا چاوپۆشی لەو چاولێکردن و چرپە قورسانەی بەدوای خۆیدا هێنا، بەڵام زۆری نەخایاند تێگەیشت کە بابەتەکە قووڵترە لە تێپەڕاندنی کاریگەرییەکان.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، هەستی بەو شۆکە قووڵە کردووە کە زۆرێک لە زیندانیانی سیاسی دوای ئازادکردنیان تووشی دەبن، بەو پێیەی بە گومانەوە سەیریان دەکرێت و داوایان لێدەکرێت بێتاوانی خۆیان بسەلمێنن لەو تۆمەتانەی کە بە فەرمی نەخراونەتە پاڵیان، بەڵکو لە دەنگۆ و بیستراوەکانەوە سەریهەڵداوە.

 

ڕەزوان قودسی ڕێگای سەبر و خۆڕاگری هەڵبژارد و بڕیاریدا دەرفەتێک بدات بە کات تا ڕاستییەکەی بسەلمێنێت، سەرەڕای سەختی ڕێگاکە، ئاگاداری ئەوە بوو کە ئەم ئەزموونە تایبەت نییە و زۆرێک لە پێش و دوای ئەو بە هەمان ئازاردا تێپەڕیون، بۆیە هیچ ڕقێکی بەرامبەر بەو کەسانە نەبوو کە گومانیان لێدەکرد، چونکە دەیزانی سەرچاوەی ئەم گومانە خودی دەسەڵاتدارانە.

 

ئاماژەی بەوەشکردووە، دەسەڵاتداران شێوازی جۆراوجۆریان بەکارهێناوە بۆ چەسپاندنی بێمتمانەیی، سەرەتا لە لێکۆڵینەوەکانی زیندانەوە دەستیپێکردووە، کە لێکۆڵەران هەوڵی چاندنی گومانیان داوە لەڕێگەی تۆمەتبارکردن لەسەر هاوڕێ و هاوکارە نزیکەکانیان و کۆتایی بە بڵاوبوونەوەی دەنگۆ لە کۆمەڵگەدا هات، ئەم ستراتیژە کە پشت بە گومان و دابەشبوون دەبەستێت، زۆرجار سەرکەوتوو بوو لە دروستکردنی کەلێن لە نێوان چالاکوانان و لاوازکردنی ئەو پەیوەندییانەی کە بناغەی کردەوەی دەستەکۆمەڵییان پێکهێنابوو.

 

ڕەزوان قودسی لە کۆتاییدا شایەتحاڵی خۆی بە داوایەکی دڵسۆزانە کۆتایی پێهێنا: دوای ئەو هەموو ساڵە خەبات و کردەوەی مەدەنی، نابێت ڕێگە بدەین دەنگۆیەک مێژووی کەسێک لەناو ببات، متمانە بەردی بناغەی هەر تەڤگەرییەکی گۆڕانکارییە، کردەوەی بەکۆمەڵ تەنها بە ڕۆحێکی بەکۆمەڵ و هۆشیارانە دەتوانێت سەرهەڵبدات، بۆیە دەبێت هەوڵەکانمان ئاراستەی لێکتێگەیشتنێکی قووڵ لە یەکتر و بەرەو بەهێزکردنی هۆشیاری سیاسی خۆمان بکەین نەک بەرەو وەدەرنانی یەکتر.