بەرچەم جودی

کۆبانێ- لەگەڵ بەرزبوونەوەی پلەکانی گەرما لە هاویندا شەپۆلێکی ئاگرکەوتنەوە گەورەکان لە سووریا و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و زۆرێک لە ناوچەکانی جیهان سەریهەڵداوە، ئەم کارەساتە دووبارەبووانە جارێکی دیکە تیشکیان خستۆتە سەر خراپتربوونی قەیرانی ژینگەیی و ئەو مەترسیانەی کە هەڕەشە لە هەسارەی زەوی دەکەن.

لە نێوان بەرزبوونەوەی مەترسییە ژینگەییەکان و زیادبوونی کارەساتەکانی کەشوهەوا، دەنگی ئاگادارکردنەوە سەرهەڵدەدەن، کە هۆشداری دەدەن لە مەترسییە نزیکەکان بۆ سەر سروشت و ژیان لەسەر هەسارەکە، لەو چوارچێوەیەدا ئەلماز رومی، هاوسەرۆکی لیژنەی ژینگە لە پارێزگای فورات لە باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا، نیگەرانی قوڵی خۆی سەبارەت بە دۆخی ژینگەیی ناوچەکە دەربڕی و ڕادەی ئەو وێرانکارییەی ئاشکرا کرد کە بەهۆی شەڕەکان و چەوساندنەوەی مرۆڤ لە سروشتدا دروست بووە.

 

"مرۆڤایەتی سروشت بۆ بەرژەوەندییەکانی خۆی دەقۆزێتەوە"
ئەلماز ڕۆمی ڕوونیکردەوە کە مرۆڤ هاوسەنگی سروشتی تێکداوە، وتی: ژینگەکەمان ڕووبەڕووی مەترسییەکی ڕاستەقینە بووەتەوە، وەک ئەو ڕووداوانەی ئەمڕۆ ئەزموونی دەکەین پشتڕاستی دەکەنەوە، شەڕ و ململانێکانی بەردەوامی ساڵانێک ڕاستەوخۆ کاریگەرییان لەسەر کەشوهەوا هەبووە، ئێستاش لێکەوتەکانیان بەرجەستەن، پلەکانی گەرما ئاستی ئاسایی تێپەڕاندووە، هاوسەنگی ئیکۆلۆژیش بە تەواوی تێکچووە.

ئاماژەی بەوەشکرد، کۆمەڵگە بە کۆردۆناسیۆن لەگەڵ سروشتدا دەژیا کاتێک بەهای پێدەدا، بەڵام لەگەڵ سەرهەڵدانی بەرژەوەندی و دەسەڵاتی هەژموون، ژینگە بووە ئامرازێک بۆ خزمەتکردنی ئەو بەرژەوەندییانە.

ئاماژەی بەوەشکردووە، لەگەڵ گەشەسەندنی پیشەسازیدا، مرۆڤ دەستیکرد بە قووتدانی سروشت و پرسە ژینگەییەکانیش یەک لە دوای یەک سەریان هەڵدا، شەڕەکانی جیهانی یەکەم و دووەم و ئێستا سێیەم بەشداربوون لە تێکچوونی گەردوون لە دۆخی سروشتییەوە.

 

"دارستانەکان لەبەردەم چاوماندا لەناو دەچن"
ئەلماز ڕۆمی سەرنجی بۆ پەرەسەندنی کارەساتە سروشتییەکان لە ماوەی دەیەی ڕابردوودا ڕاکێشا، وەک بوومەلەرزە، لافاو، گڕکان و ئاگرکەوتنەوە، جەختی لەوە کردەوە کە مرۆڤ دەستکاری کەشوهەوا کردووە و زیانی بە ژینگە گەیاندووە، وتی: ئەو ئاگرکەوتنەوەیەی ئەمڕۆ لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و لە سەرانسەری جیهاندا شاهیدی دەبین، سەدان دارستانی ناوەڕاستی لەناوبردووە و بووەتە ڕووداوێکی ڕۆژانە، ئەم دارستانانە کە پێش بوونی مرۆڤ بوون، لەبەردەم چاوماندا نامێنن، ئێمەش بێدەسەڵاتین لە ڕێگریکردنیان.

 

"ژینگەی سووریا بە ئەنقەست لەناو دەبرێت"
ئاماژەی بەوەشکرد، دیمەنی سروشتی سووریا کە بە دەوڵەمەندی و فرەچەشنی ناسراوە، لە ئەنجامی ساڵانی درێژخایەنی شەڕ و ململانێدا بە شێوەیەکی سیستماتیکی لەناو دەچێت، وتی: لەم مانگەدا ئاگری بەرفراوان لە کەناراوەکانی سووریا، لە سوەیدا، لە عەفرین، ئەو ناوچانە کەوتەوە کە ژینگەیەکی دەوڵەمەندیان هەیە، ئەوەی بە ئازارە ئەوەیە کە ئەم ئاگرکەوتنەوانە بە شێوەیەکی هەڕەمەکی نین، بەڵکو بە ئەنقەستن، واتە لەناوبردنی ژینگەی سووریا بە ئەنقەست ئەنجام دەدرێت، بەشێک لەو دارستانانەی کە ئەسووتێن تەمەنیان زیاتر لە ٣٠٠ ساڵە.

 

"گەردوون لە دۆخی سروشتی خۆی لاداوە و پاراستنیش بەرپرسیارێتی ئێمەیە"
ئەلماز ڕۆمی، لە کۆتایی قسەکانیدا جەختی لە پێویستی بە پەلە کردەوە بۆ پاراستنی ژینگەو وتی: بەرزبوونەوەی پلەکانی گەرما و ناسەقامگیری سروشت بوونەتە پرسێکی سەرەکی، لەبیرمە پلەکانی گەرما لە هەرێمەکەماندا لە ٣٥ پلە تێنەپەڕیوە، بەڵام ئێستا ڕووبەڕووی شەپۆلەکان دەبینەوە کە دەگەنە ٥٠ پلەی سەدی، ئەمەش ئاماژەیەکی مەترسیدارە کە بەرەو کارەساتی گەورەتر دەڕۆین، لەبری ئەوەی هەنگاو بنێن بۆ پاراستن، شاهیدی بەردەوامی لەناوبردنی ژینگەین و سووتانی دارستان و بەروبوومەکان، دەبێت هەمووان بەرپرسیارێتی ئەم دۆخە لەئەستۆ بگرن، پاراستنی گەردوون و سروشت بەرپرسیارێتییەکی دەستەکۆمەڵییە و ناتوانرێت دوابخرێت.