ناوەندی هەواڵ

 

کۆمیتەی لاوانی شۆڕشگێڕی سووری مەهاباد لە بەیاننامەیەکدا دەربارەی ٨ ئادار نووسیوویەتی: لە ئێران، حکومەتی سەرمایەداری ئیسلامی سوود لە ئایدیۆلۆژیای کۆنەپەرستی شیعە لە ماوەی چوار دەیەی سەروەریدا وەردەگرێت، لە کاتێکدا پاڵپشتی سەرمایەدارانی کەرتی تایبەت دەکات  بۆ تاڵانکردن و گەندەڵی، هەموو ڕۆژێک یاسای نوێی نامرۆڤانە دژی ژنان جێبەجێ دەکات بۆ سنووردارکردنی زیاتر و لابردنی گشتی ژنان لە گۆڕەپانی کۆمەڵایەتی.

 

دەقی تەواوی بەیاننامەکە بەم شێوەیە:

٨ی ئاداری ئەمساڵ جیاواز دەبێت لە ساڵانی ڕابردوو، ژنانی ئێران ئەمساڵ پێشوازی لە ٨ی ئادار دەکەن، شەش مانگ تێپەڕیووە لە دوای شۆڕشی : ژن، ژیان، ئازادی"، شۆڕشێک کە بە مردنی ژینا ئەمینی لەلایەن بەکرێگیراوانی کۆنەپەرستانەی ڕژێمی ئێران دەستی پێکرد.

 

بۆچی ژینا کوژرا و بۆچی زەینەب جەلالیان بۆ ماوەی شانزە ساڵ لە زیندان بووە؟ بۆچی ڕژێمی ئێران زۆر پێداگری لەسەر ئەوە دەکات کە کۆنترۆڵی ژنان بکات؟ ئایا دەتوانرێت تەنها فاکتەری شیعە یان ئیسلام ڕاست بێت؟ ئایا پرسی ڕزگاری ژنان جگە لە ڕزگاری چینی کرێکارە؟ ئایا ژنانی ئێران بە یەکسانی ستەمیان لێدەکرێت؟

 

ڕژێمی ئێران دەریخستووە کە بۆ ماوەی چوار دەیە لە ئازادی ژنان دەترسێت و ئەمەش بە سەپاندنی حیجابی زۆرە ملێ و دروستکردنی یاسای ئیسلامی دژە ژنان و دەستپێکردنی دەوریەی رێنمایی و کوشتنی ژینا ئەمینی و ژەهراویکردنی خوێندکارانی ژن لە ساڵانی ڕابردوودا، دژایەتیکردنی خۆیان سەلماندووە.

 

بۆ تێگەیشتن لەم بابەتە، پێویستە مێژوو وەک پڕۆسەیەک و لێکۆڵینەوە لە گۆڕانکاری کۆمەڵایەتی بپشکنرێت بۆ بەدەستهێنانی ڕەگی مێژوویی ستەمکاری لەسەر ژنان، بەبێ ئەوەی هۆکاری سەرەکی ستەمی ژنان و بنبڕکردنی بدۆزرێتەوە کە ستەمکردن لە هەموو بوارەکانی ژناندا نەهێڵێت.

 

پیاوان لە ڕێگەی کاری دەرەوە، خاوەنداری ژنانیان بەدەستهێنا

سەرەتا دەبێت ئاماژە بە پێش سەرهەڵدانی بەرهەمهێنان و دابەشکردنی کار بکەین، لە کاتێکدا مرۆڤەکان هێشتا بە ڕاوکردن و کۆکردنەوەی بەرهەمە سروشتییەکان دەژیان، پیاوەکە لە دەرەوەی ماڵەکە ڕاوی دەکرد و ژنەکە لە ژوورەوە یان لە هۆزەکانی ناو خێڵەکە کاریان دەکرد، کە هاوکاری یەکتریش بوون، لەگەڵ سەرهەڵدانی ئامرازەکانی کشتوکاڵ و بەرهەمهێنان، ئەم دابەشکردنەی کاری سروشتی وایکرد پیاوەکە کۆنترۆڵی ئامرازی بەرهەمهێنانی دەرەوە بکات.

 

لێرەدا دوو خاڵى بنەڕەتی دەخەینەڕوو کە دەبێت لەبەرچاو بگیرێن؛ یەکەم خاڵ لە کات ئەم گۆڕانکاریانە کە درێژ بوون و خاڵە بنەڕەتیەکەی تر پرۆسەی بەرهەمهێنانە، بەرهەمهێنان پێویستی زیادە و بەهای زیادە دروست دەکات، لە هەمان کاتدا پەیوەندی دروست دەکات کە پێی دەوترێت پەیوەندییەکانی بەرهەمهێنان، ئەو کەسەی کە ئامڕازی بەرهەمهێنانی هەیە دەتوانێت کەسێک بۆ کارەکە بەکرێ بگرێت و بەشێک لە زیادەی بەرهەمهێنان وەک دەستی مووچە بدات و بەشێکی دیکەی زیادەی بەرهەمهێنان کۆبکاتەوە.

 

بەم شێوەیە، لێرەدا پەیوەندی نێوان کرێکارانی بەرهەمهێنان و کرێکاران دەخەینەڕوو و ئەمەش یەکەم فۆڕمی بەزاندنی سنوورەکانی مرۆڤ بوو هەر لەلایەن مرۆڤەکانەوە کە دوو چینی گشتی دروستکرد، خاوەنی ئامرازی بەرهەمهێنان و چینی کرێکاری، بەمەش پیاوەکە توانی دەسەڵاتێکی زیاتر لە ژنەکە بەدەستبهێنێت، کە خاوەندارێتی ماڵ و خێزانەکەی بوو، بە هەبوونی ئامرازی بەرهەمهێنان و کەڵەکەبوونی بەهای زیادە لە چاو ژنەکە [بەپێی بەشی کاری سروشتی لە ماڵەوە].

 

 

دەرەنجامەکەی ئەوەیە کە خاوەندارێتی کردن لە ئامڕازی بەرهەمهێنان و کەڵەکەبوونی بەهای زیادە دەسەڵاتێکی زیاتر و هێزی زیاتر دەدات، کەواتە ئازادی مرۆڤ پەیوەندییەکی ڕاستەوخۆی لەگەڵ ئابووریدا هەیە، لە قۆناغی دوای شارستانیکردندا، ئەگەر بە کورتی لە مێژوودا تا ئێستا بکۆڵینەوە، هەموو ئەو دیاردەیانەی مرۆڤ دروستی کردووە، پاراستنی هێزی ئەو کەسانە بووە کە خاوەنی ئامڕازەکانی بەرهەمهێنانن.

 

ئەم دیاردانە دەتوانرێت لەسەر بنەمای ڕەوتی مێژوویی پارە، حکومەتەکان، هێزە سەربازییەکان، ئایدۆلۆژیا، بانکەکان، و پەیوەندییە ئاڵۆزە ئابووری و سیاسی و کۆمەڵایەتییە ئاڵۆزەکانی دیکەی وەک سندوقی دراوی نێودەوڵەتی، میدیا، دەروونناسی و مۆدێلکردن کاریگەرییان هەیە، دەتوانرێت بڵێین سەرمایەداری جگە لە ئازادی سەرمایەداران هیچی تر نییە و فۆرمەکانی وەک لیبراڵ دیموکراسی دیموکراسی سەرمایەداران و ئەو دابەزینەن کە هەیانە، خێزانە نوێیەکان کە بەهۆی سەرهەڵدانی بەرهەمهێنان و خاوەندارێتی تایبەتەوە دروستکراون و کۆمەڵگە شارستانییەکانیان دروست کردووە.

 

پرسیارەکە ڕەنگە ئەوە بێت کە ژنانی ئەمڕۆش دەتوانن ببنە خاوەنی ئامڕازی بەرهەمهێنان و پرسی ژنان بە جیا لە کێشەی چینی کرێکار سەیر بکەن، بەڵام جگە لەوەش، پرسەکە لەبارەی هەمان هۆکاری مێژووییەوە سەرهەڵدەدات کە پیاوان خاوەنی دەسەڵاتی زیاترن، دوو هێندە ستەمیان لێدەکرێت بەجۆرێک کە ژنان لەلایەن پیاوانەوە سنوورەکانیان دەبەزێندرێت دەکرێن، تەنانەت ئەگەر چینی کرێکار لەلایەن پیاوانەوە سنوورەکنایان ببەزێندرێت بکرێت.

 

  لە کۆمەڵگەی چینایەتی ژناندا، ئەوان وەک بابەتێکی مرۆیی سەیر دەکرێن بەڵکو بۆ زاوزێکردن وەک ئامرازی بەرهەمهێنان سەیر دەکرێت، و ئامڕازەکانی بەرهەمهێنان ناتوانن بابەتی بیرکردنەوە بن و جیهانی دەوروبەریان پێناسە بکەن، بەڵکو بۆ خزمەتکردنی چینی دەسەڵاتدار بۆ کەڵەکەکردنی سەرمایەی زیاتر سوودیان لێوەردەگیرێت.

 

ژنان دەتوانن هێزی کار بۆ سەرمایەداران بەرهەم بهێنن و سەرمایەداری دەرفەت بە ژنان نادات کە بچنە نێو کێبڕکێیەکەوە، ڕەنگە لە مافی کۆنتڕۆڵکردنی جەستەیان بێبەشیان بکەن و بە دروستکردنی بەربەستی نوێ لە خەباتی ژنان،هەروەک چۆن ژنانی شۆڕشگێڕ لە هەموو بوارەکاندا بۆ یەکسانی لە نێوان ژن و پیاودا دەجەنگن، بە جێبەجێکردنی یاسای قەدەغەکردنی لەباربردنی منداڵ لە ئەمریکا، لەباربردنی منداڵ قەدەغە دەکات، ئەو پیاوانەی کە ڕێگەیەکی یاسایی لە سەرمایەداران و کۆمپانیا تایبەتەکان دابین دەکەن بۆ دروستکردنی شەڕی نامرۆڤانە لە سەرانسەری جیهاندا، لە هەمان کاتدا ژنان سنووردارتر دەکەن.

 

لە ئێرانیشدا، حکومەتی سەرمایەداری ئیسلامی، بە بەکارهێنانی ئایدیۆلۆژیای کۆنەپەرستی شیعە لە ماوەی چوار دەیەی سەروەریی ڕابردوودا، سەرمایەدارانی کەرتی تایبەت بە کراوەیی هێشتووەتەوە بۆ هەر ئیستغلالکردن و تاڵانکردن و گەندەڵیەک بەرامبەر گەلەکەیان ئەنجامی بدەن، هەموو ڕۆژێک یاسای نوێی نامرۆڤانەی دژی ژنان بۆ سنووردارکردنی زیاتر و سنووردارکردنی زیاتر دەستپێکردووە، لابردنی گشتی ژنان لە گۆڕەپانی کۆمەڵایەتیدا جێبەجێ دەکرێت.

 

پیاوەکان کە ڕێگە بە خۆیان دەدەن بڕیار لەسەر تایبەتیترین پرسەکانی ژیان و جەستەی ژنان بدەن، وە لە دوایین حاڵەتدا لەگەڵ ژەهراویبوونی کچانی قوتابخانە، هەوڵدەدات بە ترساندنی ژنان لە پەروەردە بێبەشیان بکات.

 

لێرەدا پرسی رەتکردنەوە و نەهێشتن لە گۆڕەپانی کۆمەڵایەتی کە وەک کرێکار و ژێردەستەی دیکە دەچێتە ناو ژنانەوە و ئەو چینی کرێکارە و چارەنووسی ژنان بە چارەنووسی کرێکاران و رزگارکردنی ژنان دەبەستێتەوە بۆ ڕزگارکردنی کرێکاران.

 

هەرچەندە ژنان لە ماڵەوە کاردەکەن، بەڵام کارەکانیان وەک کارێکی کۆمەڵایەتی پێناسە ناکرێت و خاڵی هاوبەشکردن ئەوەیە کە هەردووکیان ڕۆڵێکی سەرەکییان هەیە لە بەرهەمهێنانی کۆمەڵایەتیدا، بەڵام هیچ پشکێکیان نییە لەوەی کە بەرهەمیان هێناوە، ئەمەش پرسێکی دیکەش ستەمی نەتەوەیی و چینایەتییە لەسەر ژنان لە ئێران، سەرەڕای ستەمی نەتەوەیی گەلانی ستەملێکراو، ژنانی چینی کرێکاری ستەمی چینایەتی ستەملێکراو شانبەشانی ستەمی نەتەوەیی و ڕەگەزی ئەزموون دەکەن.

 

کۆمیتەی شۆڕشگێڕی مەهەبادی سوور، داوای لە ژنانی شۆڕشگێڕانە دەکات کە کۆمەڵەیەکی شۆڕشگێڕانە و بزووتنەوەی کار پێکبهێنن "کە بزووتنەوەی ڕزگاریخوازانەی هەموو ژن و ستەملێکراوەکانی دیکەیە، وەک نەتەوە ستەملێکراوەکان"، هەروەها بەشداری بکەن و خۆیان لە ڕێکخراوەکانی ژنان، لیژنەکان، ئەنجومەنەکان، لەگەڵ متمانەپێکراوترین خەڵکی ژیانیان، بۆ بەرەنگاربوونەوەی کرێکارانی شۆڕشگێڕی پێشەنگ بۆ ڕووخاندنی ڕژێمی ئێران و ڕوخاندنی خاوەندارێتی تایبەت و پەیوەندییەکانی بەرهەمهێنان و سەرکەوتنی شۆڕشی کار بکەن.