کارۆلین بزی

 

بیروت- ئەمڕۆ، ٢٩ی ئایار لە بەیروتی پایتەختی لوبنان، کۆنفرانسی دیالۆگی لوبنانی-کوردی بە دروشمی "بەرەو ژیانی هاوبەش و هاونیشتیمانی یەکسان" بە مەبەستی پتەوکردنی پەیوەندی نێوان پێکهاتەکان و گفتوگۆ لەبارەی پێکەوەژیان و دیموکراسی، بە بەشداری کۆمەڵێک سیاسەتمەدار و نووسەر و ئەکادیمیی کورد، عەرەب، سوریانی و ئەرمەن دەستیپێکرد و وتاری دەستپێکی کۆنفرانس پێشکەشکرا.

 

پانێڵی یەکەمی کۆنفرانسەکە لەلایەن حەنان عوسمان بەڕێوەبرا، لە سەرەتادا باسی لەوەکرد ئەمڕۆ لە کۆنفرانسەکەدا بە شێوەیەکی بابەتییانە و بوێریی و ئارامییەوە هەوڵدەدەن بۆ دووبارە دەستپێکردنەوەی "پرسی دیالۆگ لە نێوان گەلان"، لەم دیدارەشدا، بە تایبەتی باس لە "پرسی دیالۆگی نێوان هەردوو گەلی دێرینی عەرەبی و کورد"” لە ناوچەکەدا تاوتوێ دەکرێت.

 

لە پانێڵەکەدا هەریەک لە سەلاح ئەبو شەقرا، پرۆفیسۆری جوگرافیا، دەربارەی "مێژووی پەیوەندییەكانی كورد و عەرەب و بوونی كورد لە لوبنان لە مێژوودا تا ئێستا" وتارێکی پێشکەشکرد و ئاماژەی بەوەدا. "کێشەی کورد کێشەیەکی مرۆییە و لەو نەتەوە تاکانەن لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا کە خۆیان لە هەستی عەشیرەتگەرایی و مەزهەبگەرایی ڕزگار کردووە و دەتوانن خاوەن کیانی سەربەخۆی خۆیان بن".

 

ناوبراو ئاماژەی بە باکگراوندی مێژوویی بوونی کورد لە لوبنان کرد و وتی: کورد لەمێژە لە لوبناندا مافی بوونە هاوڵاتی ئەم وڵاتەی نییە، لەکاتێکدا بە درێژایی مێژوو قوربانی گەورەیان داوە لەسەر ئەم خاکە.

 

سیاسەتی داگیرکاری و دەستوەردانە ناوچەییەکان

لە درێژەی پانێلەکەدا نیعمەت بەدر، چالاکوان و ڕۆژنامەنووس، سەبارەت بە سیاسەتی داگیرکاری و دەستوەردانە ناوچەییەکان، بابەتێکی پێشکەشکرد و تیشکی خستەسەر سیاسەتی داگیرکاری، کە ئامانجی کۆنترۆڵکردنی دەوڵەتانی لاوازە لەلایەن زلهێزەکانەوە، لەڕێگەی تاڵانکردنی سەرمایە و لەناوبردنی ئیرادەی گەلەکەی و لەناوبردنی مێژوو و میراتەکەیان، تا دەگاتە سەپاندنی کەلتووری داگیرکەری وەک تاکە کلتورێک کە توانای گواستنەوەی دەسەڵاتی داگیرکەری هەیە، "هەندێکجار داگیرکاری لە ڕێگەی سوپاوە نییە، بەڵکو لە ڕێگەی بنکە سەربازییەکانەوەیە کە لەسەر خاکی وڵاتانی وەک عێراق و سوریا و لیبیا دامەزراوە".

 

هەروەها وتی: هەموو خەڵک ئاگاداری ئەوەن کە ڕژێمە عەرەبییەکان لە خەمی گەلەکەیاندا نەبوون، وڵاتانی ڕۆژئاواش بەناوی دیموکراسییەوە ئەو هەلەیان قۆستۆتەوە کە لە بنەڕەتدا دیموکراسی نییە، هەروەها زیندانیکردنی ڕێبەر عەبدوڵا ئۆجالان و بێبەشکردنی لە مافەکانی مرۆڤ و ڕێگریکردن لە سەردانی بنەماڵە و پارێزەرەکانی و ئەشکەنجەدان و گۆشەگیری نمونەیەکی نادیموکراسییە، هەروەها ڕێگریکردن لە چالاکوانانی کورد کە دابونەریتەکانیان پراکتیزە بکەن و زەوتکردنی ئازادی خۆپیشاندان و ڕادەربڕین بەشێکی دیکەی نادیموکراسییەتی ئەو وڵاتانەیە کە بانگەکەشه‌ی دیموکراسی دەکەن".

 

نیعمەت بەدر ئاماژەی بەوەشدا کە لە ئێستادا بوونی سیستمێکی دیموکراسی پێویستیەکی جیهانی نوێیە، "ئێمە لە قۆناغێکداین کە دەرفەتێکە بۆ بنیادنانی سیستمێکی تایبەت بە خۆمان و شکاندنی پێوەندەکانی هەژمونگەرایی وڵاتانی ڕۆژئاوا، کاتی ئەوەیە دەوڵەت نەتەوە وەلا بنێین و دەوڵەتێکی سەربەخۆیی فرەڕەنگ بنیاد بنێین تا چارەنووسی گەلانی ناوچەکە دیار بکرێت".

 

 

ئەو چالاکوانە باسی لەوەشکرد کە تورکیا سوود لە قەیرانی ئۆکرانیا و ڕوسیا وەردەگرێت لە درێژەدان بە ناکۆکییەکانی لەگەڵ کورداندا، "ماوەی ٤ دەیەیە شەڕ دژی کورد بەڕێوەدەبات و لە ئێستاشدا بە بیانووی پاراستنی ئاسایشی نەتەوەیی خۆی هێرش دەکاتە سەر باکوور و ڕۆژهەڵاتی سوریا"، لە درێژەی قسەکانیشیدا نیعمەت بەدر تیشکی خستەسەر ڕۆڵی ژنانی کورد لە باکوور و ڕۆژهەڵاتی سوریا کە بوونەتە مۆدێلێکی تێکۆشانی ئازادی لەپێناو پێکەوە ژیانی ئاشتیانە و یەکسانی نێوان ژن و پیاو.

 

پێویستە گەلان یەکگرتووانە هەنگاو بنێن

حەسان قوتب، بەڕێوەبەری سەنتەری لوبنانی بۆ توێژینەوە و ڕاوێژکاریی بابەتێکی لەبارەی "كاریگەری عەقڵیەت و ئامرازەكانی دەوڵەتی نەتەوە لەسەر پەیوەندییەكانی عەرەب و كورد" پێشکەشکرد و ئاماژەی بەوەدا پەیوەندی نێوان گەلانی جیاواز لە ڕووی نەتەوەیی و زمانەوانی و ئایینییەوە، جا لە یەک قەوارە و نیشتماندا بژین، یان لە قەوارە دراوسێکاندا، دەبێت هاوکاری بکەن بۆ دەستەبەرکردنی سەقامگیرییان و پاراستنی شوناسەکەیان و ڕێزگرتن لە کەلتووری یەکتر، هەروەها دەبێت بە لێکتێگەیشتن بەڕێوەبچێت و هاوکاری و یەکگرتوویی و هاوسەنگی زاڵ بێت، بۆ ئەوەی ببێتە زەمینەی بنیاتنانی داهاتوویەکی هاوبەش بۆ پێشخستنی گەلان.