ڕەجا حەمید ڕەشید

 

بەغداد-لە چوارچێوەی کۆڕبەندی هەفتانەی خۆیدا، تەڤگەری بدایە،  ٣ی ئایاری ٢٠٢٥ لە بەغدا، دانیشتنێکی دیالۆگی لە ژێر ناوی "ڕۆڵی ژن لە گەشەپێدان و کردەی سیاسی" ڕێکخست.

 

دانیشتنی دیالۆگ بەناونیشانی "ڕۆڵی ژن لە گەشەپێدان و کردەی سیاسی" بە یادکردنەوەی خەباتی ژنان و ڕۆڵی مێژوویی دەستی پێکرد، نەک تەنها وەک نیوەی کۆمەڵگە، بەڵکو وەک هێزی بزوێنەر کە توانای گەڕاندنەوەی هاوسەنگی بۆ ڕێڕەوەکانی ژیان هەیە، بارگرانی ژیانیان لەسەر شان هەڵگرت، نەوەکانیان بەخێو کرد،لە ڕیزی پێشەوەی سەبر و بەخشین وەستابوون، ئەمڕۆ لە پێشەنگی بڕیاردان و کردەوەی سیاسیدا وەستاون.

 

شەیما حەیدەری،پرۆفیسۆر جەختی لە گرنگی ڕۆڵی ژنان لە لایەنە جیاجیاکانی ژیان کردەوە، ئاماژەی بە پێنج گفتوگۆکار کرد کە لە چوارچێوەی پلانی ستراتیژیدا کە لەلایەن ئەمینداریەتی گشتی ئەنجومەنی وەزیرانەوە پەسەند کراوە، لەوانە: ڕۆڵی ژنان لە کردەی سیاسیدا؛ ڕۆڵیان لە گەشەپێدانی کۆمەڵایەتیدا؛ ڕۆڵیان لە نەهێشتنی توندوتیژی دژی ژنان؛ کاریگەری ژینگە لەسەر ژیانی ژنان؛ و بنیاتنانی توانا و بەهێزکردنی ژنان بۆ ئەوەی باوەڕیان بە خۆیان هەبێت بۆ بەدەستهێنانی گەشەپێدان.

 

دووپاتیشی کردەوە کە پێشکەوتنی کۆمەڵگە لە باوەڕبوونی ژنان بە تواناکانی، لە ڕێگەی ئاشتبوونەوە لەگەڵ خۆیان، بەهای بەرهەمهێنان دەستپێدەکات، ئەمە هەلی کارێکی کاریگەر دەخوڵقێنێت، ئامانجە خوازراوەکان بەدی دێنێت، جەختی لە گرنگی پشتگیریکردنی ژنان کردەوە، شانبەشانی پیاوان.

 

لە بەشدارییەکانی ئامادەبووانەوە، ڕەجا حەمید ڕەشید،پەیامنێری ئاژانسەکەمان ڕوونیکردەوە، بەشداریکردنی ژنانی عێراق لە خولی ئێستای پەرلەمان، سەرەڕای ئەوەی ژمارەی ژنان لە پەرلەمان ٩٠ کەس تێپەڕاندووە، ڕەنگدانەوەی نوێنەرایەتی ڕاستەقینەی ژنان نییە، زۆربەی ژنە پەرلەمانتارەکان نوێنەرایەتی ئەو بلۆکە سیاسیانە یان لایەنانە دەکەن کە کاندیدیان کردووە، ئەمە ڕەنگە توانای دەربڕینی سەربەخۆیی بەرژەوەندییەکانیان سنووردار بکات، بووەتە هۆی دابەزینی مافی ژنان لە عێراق، ئەم دیاردەیە پرسێکی دڕکاوییە، بەو پێیەی ڕەنگە ژنە پەرلەمانتارەکان نەتوانن بڕیاری سەربەخۆ بدەن یان بە شێوەیەکی کاریگەر داکۆکی لە مافەکانی ژنان بکەن.

 

لینا عەدنان، دکتۆر باسی لە ڕۆڵی ژنانی عێراقی کرد لە شارستانیەتی میزۆپۆتامیا، کە تێیدا وەک شاژن و قەشە ژن و فەرمانڕەوا خزمەتیان کردووە، ئاماژەی بە مۆدێلە ژنە جیهانییە سەرکەوتووەکانی وەک ئەندیرا گاندی (هیندستان) و شێخ حەسینە (بەنگلادیش) کرد.

 

ئەفراح عەباس پرسیاری لەبارەی ئەو ئاڵەنگاریانەی ڕووبەڕووی ژنان دەبێتەوە لە سەرکردایەتی سیاسی و ڕادەی داب و نەریتی کاریگەرییان لەسەر دروست بووە، جەختیشی لەوە کردەوە کە ئەو پشکەش بۆ ئەوە دروستکراوە ژنان لە خۆکاندیدکردن بەدەر نەکرێن، بە لەبەرچاوگرتنی باڵادەستی پیاوان لە ڕووی پاڵپشتی داراییەوە.

 

فاتمە سەعد جەختی لە گرنگی بوونی ژنان لە سەرەتای دروستکردن و ڕۆڵی ئەوان وەک ژنی بەهێز کردەوە، ئاماژەی بە دابەزینی ڕۆڵی ژنان کرد بەهۆی ڕەشبگیری و توندوتیژی و بابەتی شەرمەزاری شۆردن، داوای کرد سیمیناری هۆشیاری بە ئامانجگرتنی پیاوان بۆ بەرزکردنەوەی ڕێزگرتنیان لە ژنان وەک دایک و ژن و کچ.

 

ئیناس شاکر سەرنجی لەسەر ناتەبایی تێڕوانینەکانی کۆمەڵگە بۆ ژنان، لە نێوان ئەوانەی کە شوێنی خۆیان بە قەتیس لە ماڵەوە دەبینن و ئەوانەی پشتگیری بەشداری چالاکانەیان دەکەن، جەختیشی لەوە کردەوە کە هەموو ژنێک بە شێوەیەکی سروشتی خاوەنی سیفەتی پێشەنگایەتیە ، بەو پێیەی پێشەنگایەتی خێزان دەکات و منداڵ پەروەردە دەکات، بەڵام بەداخەوە هەمیشە هەلی ئەوەی پێنادرێت لە ئاستە جیاوازەکاندا خۆی بسەلمێنێت.