ئەسما محەمەد

 

قامیشلۆ- بڕیاری حکومەتی کاتی سووریا بۆ لابردنی ڕۆژی شەهیدان لە پشووە فەرمییەکانی ئەو وڵاتە، ناڕەزایی و تووڕەیی بەربڵاوی چین و توێژە جیاوازەکانی کۆمەڵگەی سووریای لێکەوتەوە، دایکانی شەهیدان لە باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا بە سووکایەتیکردن بە خوێنی هەزاران خەباتکار لە ژن و پیاو دەزانیت، کە لە پێناو پاراستنی خاک و ئازادی و شکۆمەندی گیانیان بەخت کرد.

 

لە ٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٥، ئەحمەد شەرع "جۆلانی" فەرمانی ژمارە ١٨٨ی دەرکرد، کە پشووی فەرمی و ئەو بۆنەیانەی لە سووریا دانپێدانراون، پێناسە کردەوە، بەپێی ئەو فەرمانە، ڕۆژی شەهیدان (٦ی ئایار) لابرا، لەگەڵ بۆنە نەتەوەییەکانی دیکەی وەک ڕۆژی جەنگی تشرینی یەکەم، ڕۆژی جیهانی ژنان و نەورۆز، وتی: ئەم هەنگاوە ئامانجی ڕێکخستنەوەی بۆنە فەرمییەکان بووە بەگوێرەی سەردەمی نوێ.

 

بەڵام ئەم بڕیارە لەلایەن زۆر کەسەوە وەک چەقۆیەک لە یادەوەری سوورییەکان و هەوڵدانێک بۆ سڕینەوەی یەکێک لە گرنگترین هێماکانی مێژووی نەتەوەی تەماشا کرا، ڕۆژی شەهیدان بۆنەیەکی نیشتمانییە کە هێمای خۆڕاگری سووریاییەکانە لە دژی ستەمکاری و داگیرکاری لە ساڵی ١٩١٦ەوە، هەروەها خەباتی ئەو نەوەیەیە کە خوێنی خۆیان بۆ نیشتمانێکی ئازاد ڕشتووە، هەروەها دادپەروەری و یەکسانی تێیدا زاڵ بێت، لە بەرامبەر ئەم بڕیارەدا، دەنگی بنەماڵە و دایکانی شەهیدانی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا ب٣رزبووەوە لە ناڕەزایەتی و ڕەتکردنەوەی ئەوەی کە بە هەوڵێک بۆ "سڕینەوەی یادەوەری قوربانیدان و ڕزگاربوون" پێناسەیان کردبوو.

 

"جەژنێک بۆ هەموو ئەوانەی باوەڕیان بە ئازادی هەیە"

دەلال بەدور، هاوژینی شەهیدێک و دایکی شەهیدێکی هاوڵاتی شاری قامیشلۆ، وتی: ئێمەین کە بە فرمێسکی شانازی ماڵئاوایمان لە کوڕەکانمان کرد نەک فرمێسکی لاوازی، ئێمە بەنرخترین شتمان پێشکەش کرد بۆ بەرگریکردن لە خاک و شکۆمەندی و ئازادیمان، ئەمڕۆ ئێمە وەستاوین بۆ ئەوەی بڵێین، ڕێگە نادەین کەس ڕۆژی شەهیدان لە ویژدانمان بسڕێتەوە، چونکە ڕۆژی ئێمەیە و ڕۆژی هەموو ئەو کەسانەیە کە باوەڕیان بە ئازادی هەیە.

 

بۆ ئەو و کەسوکاری شەهیدان، ڕۆژی شەهیدان تەنها بۆنەیەکی نەتەوەیی نییە، وتی: هێمای ژیانێکی نوێیە کە لە ناخی ئازارەوە لەدایک بووە، دایکانی شەهیدان خەم و پەژارەیان گۆڕی بۆ ئیرادەیەک لەگەڵ درێژەدان بە خەبات، وتی: خوێنی ڕۆڵەکانمان بێهودە نەبوو، ڕێگای ئازادی بۆ هەموو گەلانی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا ڕۆشن کردەوە، هەڵوەشاندنەوەی ڕۆژی شەهیدان واتە هەڵوەشاندنەوەی واتای قوربانیدان، ئێمەش ئەمە قبوڵ ناکەین، بەبێ گوێدانە بڕیارە سیاسییەکان.

 

بنەماڵەی شەهیدانی ناوچەکە بە دڵسۆزی ئەو بنەمایە دەمێننەوە کە گەنج و ژنانی هەرێم گیانی خۆیان لە پێناودا بەخت کرد، هەروەها ئەم دڵسۆزییە، وەک دەلال بەدوور وتی: بەرجەستەی پاراستنی ئەو دەزگا و ئەنجومەنانەیە کە بە خوێنی شەهیدان دامەزراون، ئێمەش دژی هەموو کەسێک دەوەستینەوە کە هەوڵی تێکدانی دەستکەوتەکانی شۆڕش بدات، خوێنی شەهیدان بناغەکانی خۆبەڕێوەبەری بونیادنا، وە ئەوە متمانەیە بەسەرماندا تا سەرکەوتنی یەکجارەکی بەدەست دێت.

 

لەبیری نەکرد ئاماژە بەوە بکات، کە شۆڕشی ڕۆژئاوا شۆڕشێکی ڕزگاریخوازی و گەشەپێدانی مرۆڤایەتییە نەک تەنها شۆڕشی چەک، ئەمەش وایکردووە زۆرێک لە لایەنەکان بیکەنە ئامانج و بەرەی بێکۆتایی بکەنەوە، بەتایبەتی تورکیای داگیرکەر کە هەوڵی تێکدانی سەقامگیری و تواناکانی ناوچەکەی داوە،وتی: دوژمن خۆی سنووردار نەکرد بە ئامانجکردنی شەڕڤانان، چ ژن و پیاو، بەڵکو ئیرادەی کۆمەڵگەی بە گشتی کردە ئامانج، لەگەڵ ئەوەشدا گەلانی ناوچەکە بە یەکگرتووی ماونەتەوە، ئەرکی ئەمڕۆمانە ئەم یەکگرتووییە بپارێزین، چونکە یەکگرتوویی گەل بەهێزترین چەکیشە بەرامبەر هەموو هەوڵەکانی هەڵوەشاندنەوە و داگیرکاری.

 

هاوپشتی کۆمەڵایەتی

بەرخۆدان لە بەنداوی تشرین، وەک دەلال بەدور وتی: یەکێک بوو لە وێنە شایستەکانی هاودەنگی کۆمەڵایەتی لە بەرامبەر دەستدرێژیدا، لە بەنداوی تشرین ژنان لەبەردەم پیاواندا وەستابوون و دایکان پێش کوڕان، ئەو ساتەوەختە وانەیەک بوو بۆ شکۆمەندی، وەک چۆن فرمێسکی دایکان تێکەڵ بە قسەی سەرکەوتن بوو و خاکەکەش شانازی و شکۆمەندی نەدۆڕاوی هەڵگرتبوو.

 

دەلال بەدور داوای کرد بەپەلە بڕیاری هەڵوەشاندنەوەی ڕۆژی شەهیدان هەڵبوەشێتەوە، چونکە بڕیارەکە پێچەوانەی ڕۆحی سەربەخۆی نیشتمانییە، وتیشی: هەڵوەشاندنەوەی ڕۆژی شەهیدان تەنها کاریگەری لەسەر ٦ی ئایار نییە، بەڵکو کاریگەری لەسەر ویژدانی هەموو دایکێکی سووری و هەموو شەڕڤانێکی ژن و پیاو هەیە، کە گیانییان لە بەرگریکردن لە نیشتمان بەخشیوە، ئێمە داوای ڕێزگرتن لەم ڕۆژە دەکەین وەک هێمای یەکڕیزی سووریا، و مافی هەموو پێکهاتەکان لە چوارچێوەی حکومەتێکی دادپەروەر و لامەرکەزیدا مسۆگەر بکرێت، کە مسۆگەری دادپەروەری و یەکسانی بۆ هەمووان بکات.

 

سەبارەت بە شەڕی میدیایی لەسەر هەرێم و ئەو قسانەی خیانەت کە ژمارەیەک لایەن پەیڕەوی دەکەن، دەلال بەدوور، وتی: ئێمە بەدوای جیابوونەوەدا نین، بەڵکو نیشتمانێکە کە بە دادپەروەری و شکۆمەندیەوە گەلەکەی لە باوەش بگرێت، ئەو سووریایەی ئێمە خەونی پێوە دەبینین، سووریایەکە بۆ هەموو هاوڵاتییەکانی- سووریایەکی ئازادی و شکۆمەندی و یەکسانی، لەسەر خوێنی شەهیدان بەنیاد نراوە، نەک لەسەر لەبیرکردنیان، هەروەها دایکی شەهیدان وەک دەنگی زیندووی ویژدانی سووریا دەمێننەوە، وەبیری نەوەکان دەخەنەوە کە ئازادی ناکڕدرێت یان هەڵبوەشێنرێتەوە، بەڵکو بە دڵسۆزی و ئیرادە دەپارێزرێت، لەوانەیە لەسەر کاغەز ڕۆژی شەهیدان هەڵبوەشێننەوە، بەڵام هەرگیز ناتوانن لە دڵمان بیسڕنەوە، ڕۆژی شەهیدان ڕۆژێک نییە لە ڕۆژ ژمێردا، بەڵکو پەپولەی دڵمانە و یادەوەرییەکی نەمرە.