ڤیان میهرپەروەر

 

ورمێ- لەو شوێنەی کە شاخەکانی بۆز سینا و داڵامپەر ئاسمان لە باوەش دەگرن و گۆرانی ژیان لە ڕووبارەکانەوە هەڵدەکشێت، تاڤگەی سۆلێ دۆکل کە یەکێکە لە گەوهەرە سروشتییەکانی ڕۆژهەڵات، بە هۆی بڕیاری نابەرپرسانە و بەپەلە کە دروستکردنی وێستگەیەکی کارەبایە، لە ژێر هەڕەشەی جدیدایە.

 

"سۆلێ دۆکل" دەکەوێتە بناری چیای داڵامپەر لە ناوچەی مێرگەوەر سەر بە قەزای سیلڤانا، نزیک گوندەکانی دیزج و سۆلێ دۆکل، ئەم تاڤگەیە لە چیا بەرزەکانی ئەم ناوچەیەوە سەرچاوەی گرتووە و یەکێکە لە گرنگترین سەرچاوە ئاوییەکانی ناوچەکە، ساڵانە زۆرێک لە خۆشەویستانی سروشت و گەشتیار بۆ لای خۆی ڕادەکێشێت. تەڤگەیەک کە هەموو بینەرێکی سەرسام دەکات بە دەنگە بەهەیبەتەکەی و کەشوهەوای تەماوییەکەی و لێرەوە بە کوردی پێی دەوترێت سولە دۆخل یان تاڤگەی دۆکڵ. ئەم میراتە سروشتییە ئێستا نەک هەر لە مەترسی لەناوچووندایە لەگەڵ پلانی دروستکردنی وێستگەیەکی کارەبای ئاوی لەم ناوچەیەدا، بەڵکو ڕووبەڕووی کارەساتێکی ژینگەیی و کۆمەڵایەتی بووەتەوە کە تێیدا قازانج و گەشەپێدان پێشینەی مافی ژیان و ڕێزگرتن لە خاکەکە بووە و دەنگی دانیشتووانەکەی نابیسترێت.

 

دروستکردنی وێستگەیەکی کارەبای ئاوی؛ وشکبوونەوەی تاڤگەکە و لەناوچوونی ئێکۆسیستم

دروستکردنی وێستگەیەکی کارەبای ئاوی ٤ مێگاوات لە تاڤگەی سۆلێ دۆکل لە ساڵی ١٩٩٤ پێشنیار کرا و لە ساڵی ٢٠٠٢ پەسەند کرا، بەڵام لە ساڵی ٢٠١٤ەوە کە پڕۆسەی دروستکردنی ئەم وێستگەی کارەبایە لەلایەن وەبەرهێنەرێک و کۆمپانیایەکی کەرتی تایبەتی سەر بە وەزارەتی وزە دەستی پێکرد، نیگەرانییەکانی گشتی و ژینگەپارێزان زیاتر بووە. بە گوتەی چالاکوانانی ژینگەپارێز، ئەم وێستگەی کارەبایە، بە زیادەڕۆیی لە ڕاکێشانی ئاوی ڕووبارەکان، گۆڕانکاری لە ڕەوتی سروشتی ئاودا کردووە و ڕەنگە ببێتە هۆی وشکبوونەوەی تاڤگەکە.

 

حەدیقە.ش، چالاکی ژینگەپارێزی شاری ورمێ وتی: بە پشتبەستن بەم پڕۆژەیە، چوار بەنداوی لادان لەسەر ڕووباری بچووک و کانیاوی نزیک کە بە لقە سەرەکییەکانی ڕووباری سۆلێ دۆکڵ دادەنرێت، کە کاریگەری لەسەر هەموو ئاوەکانی چیای دالامپەر دەبێت و ئاویان بۆ کەناڵێکی کۆنکرێتی دەبێت، ئەم کارە نەک تەنها ئاو، بەڵکو تەواوی ئیکۆسیستمی ناوچەکە دەخاتە مەترسییەوە، بە ئاژەڵ و ڕووەک و تاڵاوی گەرزرین و تەنانەت ئەو کەسانەی کە لە ناوچەکەدا دەژین.

 

لە ناڕەزایەتییەکانی پەرلەمانەوە تا دەگاتە گرتنی بەرپرسان

لە سەرەتای دەستپێکردنی ئەم پڕۆژەیە تا ئەمڕۆ، خەڵک و بەرپرسانی ناوخۆیی چەندین جار ناڕەزایەتیان دەربڕیوە بەرامبەر بە لەناوچوونی پشت پەردەی ئەم ئێکۆسیستەمە و کاریگەرییە قەرەبوونەکراوەکانی. ناڕەزایەتییەک کە ساڵانێکە پشتگوێ خراوە و لە هەمان کاتدا تەمەنیتاڤگە و ئێکۆسیستەم کورت دەکاتەوە. لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا هەڵمەتێکی جەماوەری لە فەزای ئەلیکترۆنیدا بۆ ڕاگرتنی دروستکردنی ئەم وێستگەی کارەبا دەستیپێکردووە و سەرنجی زۆر کەسی بۆ لای خۆی ڕاکێشاوە. لە ماوەی ڕابردوودا، شاهین جەهانگیری، نوێنەری ئێستای ورمێ لە مەجلیس، لە بیرهێنانەوەیەکدا بۆ سەرۆک کۆمار، وەزیری وزە، وەزیری میراتی فەرهەنگی و گەشتوگوزار، و سەرۆکی ڕێکخراوی پاراستنی ژینگە، جەختیان لە سەر پێویستی ڕاگرتنی جێبەجێکردنی وێستگەی کارەبای ئاوی سۆلێ دۆکل و زیانە بەرفراوانەکانی وەک ناوچەیەکی پارێزراو و ناوەندێکی گەشتیاری نەنراوە، بەڵام تا ئێستا هیچ هەنگاوێک بۆ ڕاگرتن و تەنانەت بەدواداچوون نەکراوە.

 

زەمینەی کۆمەڵایەتی و ئابووری و سیاسی

زۆربەی خەڵکی سیلڤانا خەریکی کشتوکاڵ و ئاژەڵداری و کاری دەستین و ژیانیان بەندە بە سروشتەوە. لەم ساڵانەی دواییدا فراوانبوونی گەشتیاریش هەلی کار و توانای نوێی لەم هەرێمەدا ڕەخساندووە. وێرانبوونی تاڤگەی سۆلێ دۆکل نەک هەر ئەو دەرفەتانە لەناو دەبات، بەڵکو دەبێتە هۆی لەناوچوونی تەواوەتی لەوەڕگە و کێڵگەکان و لەدەستدانی سەرچاوە ئاوییە پێویستەکان، کە دواجار دەبێتە هۆی ئاوارەبوونی زۆرەملێی هەزاران کەس. ڕۆیا.و، دانیشتوویەکی ئەم ناوچەیە، دروستبوونی ناتەبایی لە نێوان گوندنشینان، زیادبوونی فشار، بەتایبەتی لەسەر ژنان، و دواجار کۆچی بەشێک لە گوندنشینەکان لە داهاتوودا لەنێو دەرئەنجامە زیانبەخشەکانی ئەم پلانەدا ناودەبات و دەڵێت: "چاوپۆشیکردن لە ئیرادە و خواستی خەڵکی ناوچەکە و تێکدانی ژینگە بەبێ قەرەبووکردنەوە تەنها بۆ دەستکەوتی ئابوورییە کە دەتوانرێت بە بەرنامەی دیکە بگۆڕدرێت". لە کاتێکدا هەموو ئەم پرسانە دەرئەنجامی کۆمەڵایەتی و ئابووری و سیاسی جدییان هەیە، بەڵام جێگای سەرنجە کە ئەو چوار مێگاوات کارەبایەی کە بەرهەم دەهێنرێت، بەدیلێکی دیکەی هەیە، وەک بەکارهێنانی توانای لە هەمان ناوچەدا، کە زیانێکی لەو شێوەیەی لێناکەوێتەوە.