تونس

 

ژنە زیندانییە فەلەستینییەکان لە زیندانەکانی ئیسرائیلدا تووشی هەموو جۆرە ئازاردان و ئەشکەنجەدان و پشتگوێخستنی پزیشکی دەبن. کەچی سەرەڕای هەموو هەلومەرجەکان، لە بەرامبەر ستەم و نادادپەروەریدا چەسپاو وەستاون، دووپاتیان کردۆتەوە کە خەباتی ژنان تەنیا بەرەنگاری نییە، بەڵکو کۆڵنەدان و ئیرادەی ژیانە.

 

کۆمەڵەی ژنانی دیموکراتی تونس ئێوارەیەکی لەگەڵ ئیسرا جەعابیس، ڕزگاربووی زیندانەکانی ئیسرائیل ڕێکخست، بۆ تاوتوێکردنی ئازارەکانی ئەو ژنە زیندانیانانەی کە لەناو زیندانەکاندا تووشی جۆرەها توندوتیژی و ئەشکەنجەدان دەبن. ئەو زیندانییە کە ٨ ساڵ لە زیندانی بەسەر بردووە، باسی ئەو ئازار و ئەشکەنجەیەی کردووە کە بەر لە ئازادکردنی لە ٢٥ی تشرینی دووەمی ٢٠٢٣دا لە چوارچێوەی گرێبەستی ئاڵوگۆڕی زیندانییەکاندا تووشی بووە. ئەو ژنە بە خۆڕاگری لە بەرامبەر ستەم و نادادپەروەریدا ناسراوە و بۆ ساڵی ٢٠١٧ وەک ژنی فەلەستین دەستنیشانکرا، ئەمەش وەک ڕێزلێنانێک بۆ سەبر و خۆڕاگری لە بەرامبەر تاریکی زیندان و دڕندەیی نەخۆشی و تاڵیی برینەکاندا.

 

ئیسرا جەعابیس لە ساڵی ١٩٨٦ لە باشووری ڕۆژهەڵاتی قودسی داگیرکراو لەدایک بووە، لە گوندێکدا گەورە بووە کە بەهۆی بازگەکان و دیوارەکانی ئاپارتایدەوە خنکاندووە، بەهۆی چالاکییەکانی نیشتەجێبوونەوە مەترسی لەسەر بووە. لە ساڵی ٢٠١٥دا ئۆتۆمبێلەکەی لە نزیک بازگەی زەعیم لەکاتی گەڕانەوەیدا لە ئەریکۆوە تێکچووە. هێزەکانی ئیسرائیل تەقەیان لێکرد و ئاگریان تێبەردا، دوای ئەوەی بزوێنەری غاز لەناو ئۆتۆمبێلەکەدا تەقیەوە. سووتانەکە وایکردووە کە جەستەی بە توندی سووتانی هەبێت کە ٥٠-٦٠%ی جەستەی داپۆشیوە، لەوانە لەدەستدانی پەنجەکانی و شێواندنی شێوەی دەموچاوی، چەسپاوی پێستی کە نەیتوانی دەستەکانی بجوڵێنێت. سەرەڕای برینە ترسناکەکانی، تۆمەتبارکرا بە هەوڵدان بۆ کوشتنی سەربازێک و سزای ١١ ساڵ زیندانیکردنی بەسەردا سەپێندرا، لەگەڵ بێبەشکردنی لە چاودێری پزیشکی زۆر پێویست و دەرمانی ئازارشکێن.

 

ئیسرا جەعابیس باسی کرد کە بە شێوەیەکی دڕندانە لەلایەن هێزەکانی ئیسرائیلەوە سزا دراوە. بەڕێوەبەرایەتی زیندانەکە چەندین جار داواکارییەکانی بۆ چارەسەرکردنی پزیشکەکان ڕەتکردەوە، سەرەڕای گەرەنتی تەواوی خێزانەکە، هەروەها هەموو تانەکانی مافی مرۆڤی پشتگوێ خستراوە. ئاماژەی بەوەشکردووە، ئەو ڕووداوەی کە ئەزموونی کردووە، ڕەوتی ژیانی گۆڕیوە، لە دیلێتیدا بە خوێندن بەرەنگاری کات و ئازار بووەوە.، تەواوکردنی توێژینەوەی ئەکادیمی، لەوانەش لێکۆڵینەوەیەک لەسەر کەمتەرخەمی پزیشکی لە زیندانەکانی ئیسرائیل، سەرپێچیکردنی ئازارە جەستەییەکانی و سنووردارکردنی زیندانەکە، بەرەنگاری کات و ئازاری زیندانی بووەتەوە.

 

سەبارەت بە ئازارەکانی لە زینداندا، ڕوونیکردەوە کە "سەرەڕای لەدەستدانی پەنجەکانی، وێنەکێشان و نووسینی کردووە، بووکەڵەی دەدووری، قوماشی چەرموو و ڕاهێنانی زیندانییە ژنەکانی لەسەر کاری چەرموو و گەشەپێدانی مرۆیی کردووە، ڕۆڵی شانۆیی بۆ سەرقاڵکردنی منداڵانی خوار تەمەنی یاسایی لەنێوانیاندا ئەنجامداوە، پەرتووکی "مەجاعە"ی بڵاوکردووەتەوە، کە سەرەڕای پەنجە بڕاوەکانی نووسیویەتی، بۆ بەڵگەنامەکردنی ئازارەکانی بە وشەکان کە بە ئازارەوە هەڵکەندراوە، ئامادەکاری کردووە بۆ خستنەبازاڕی پەرتووکی دووەمی خۆی بە ناوی "چۆن جارێکی دیکە خۆم بم".

 

چیرۆکی ئیسرا جەعابیس تەنیا چیرۆکی زیندانییەک نییە، بەڵکو بەڵگەیە لەسەر ئەو بەرەنگارییە ژنان، زیندان دەگۆڕێت بۆ خوێندنگە و ئازار بۆ دەق و ئاگر بۆ ڕووناکی.

 

نەبیلە حەمزە، چالاکوانی ژن لە کۆمەڵەی ژنانی دیموکراتی تونس وتی: ئێمە ناتوانین چالاکوانێک بین کە ڕەگ و ڕیشەی قووڵی لە مافەکانی مرۆڤ و ژناندا داکوتاوە بەبێ ئەوەی هاوسۆزی لەگەڵ شایەتحاڵی ئیسرا جەعابیس و هەموو زیندانییە ژنە فەلەستینییەکان بکەین و بجوڵێنین. سەرەڕای ئازارەکانی ناو زیندانەکانی داگیرکەر و شایەتحاڵی ئەو دوو توندوتیژییەی کە ژن زیندانییەکان تووشی بوون، بەڵام بەرەنگاری ئەو توندوتیژییە بوون کە لە دوای جەنگی جیهانی دووەمەوە لە جیهاندا نەبیندراوە.

 

ناوبراو جەختی کرد کە ژنانی فەلەستینی بە خوێنی خۆیان شەڕی ڕزگارکردنی خاک و خۆڕاگرییان بە بێ چەک نووسیوە، ئەو شەڕ و برسێتییە بێ وێنەیەی ئەمڕۆ غەززە تووشی دەبێت، باشترین بەڵگەی ئەم کارەساتانەیە دوای کوژرانی زیاتر لە ٥٣ هەزار هاوڵاتی مەدەنی کە زۆربەیان ژن و منداڵ و کۆرپەن. پێی وابوو کە ئازارەکان زۆرن و ژنان دەرئەنجامەکانی هەڵدەگرن، هەندێکجار تەنانەت شوێنێکیش نادۆزنەوە بۆ ئەوەی منداڵە کۆرپەکانیان بێننە دونیاوە، بەبێ بێهۆشکردن و دەرمان منداڵیان دەبێت، ئەمە ژیان بە ڕۆحێکی دیکە دەبەخشێت سەرەڕای ئەو هەموو ئازارە.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، تەڤگەری ژنانی جیهانی ناتوانێت پشتیوانی لە ژنانی غەززە بکات، سەرەڕای هاودەنگی، ناڕەزایەتی شەقامەکان لە ئەوروپا، ئەمریکا، ئەفریقا و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست. بەڵام تا ئێستا نەیتوانیوە ئاگربەست بسەپێنێت. دەڵێت: شایەتحاڵی ئیسرا جەعابیس ئەوەمان بیردەخاتەوە کە توندوتیژی بەرامبەر بە ژنان چەندین شێوەی هەیە، دەبێت گرنگی پێبدەین و بەردەوام بین لە پشتیوانیکردن و هاودەنگ بوەستین و بەتاوانبارکردن و بێ وەستان هەنگاو بنێین.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، سەرەڕای تایبەتمەندی ژنان لە شەڕەکاندا، کە بە ڕێککەوتنە نێودەوڵەتییەکان و یاسای جەنگ چارەسەر دەکرێت، دوژمن ڕقی لە ژنانە و سووکایەتی پێدەکات و گرنگییان پێنادات، چونکە دوژمنێکی ڕاستەقینە و جیاواز و دڕندە و شێتانەیە.