ناوەندی هەوال

ئازەربایجان، نەتەوە و کۆماری سۆڤیەتی پێشوو، لە لایەن دەریای کاسپین و چیاکانی قەوقازەوە، کە لە ئاسیا و ئەوروپادا دەوردراوە، پایتەختەکەی ناوی باکۆ یە، بەناوبانگە بۆ شاری ناوەوەی دیواری سەدەکانی ناوەڕاست، زمانی فەرمی وڵاتەکە تورکی ئازەربایجانییە و ئازەربایجان ژمارەی دانیشتوانەکەی زیاتر لە ١٠ ملیۆن کەسە و زۆرینەی موسوڵمانانی شیعەن.

لە ناو شاری ناوەوەدا کۆشکی شیروانشاییەکانی تیادایە، پاشەکشێیەکی پاشایەتی بوو کە لە سەدەی ١٥یەم و تاوەری میدێن بەردی سەدە کە بەسەر ئاسمانی شارەکەدا زاڵە.

ئەو وڵاتە لە باشوورەوە ٦٨٩ کیلۆمەتر لەگەڵ ئێران، و٩٩٦ کیلۆمەتر لە ڕۆژئاوا لەگەڵ ئەرمەنستان، و لەگەڵ تورکیا ١٧ کیلۆمەتر، لە باکووری جۆرجیا ٤٢٨ کیلۆمەتر و ڕووسیا ٣٣٨ کم سنووری خاکی هەیە، هەروەها ٧١٣ کیلۆمەتر سنووری ئاوی هەیە لەگەڵ تورکمانستان و کازاخستان لە دەریای کاسپین.

 

هەمەجۆری کەشوهەوا، فەرهەنگ و کلتور لە ئازەربایجان بەدیدەکرێت

ئازەربایجان هەمەجۆری کەشوهەوا، کلتور و نەریتی تایبەتی هەیە و فێستیڤاڵی مۆسیقای کۆن و کلاسیکی تێدا بەڕێوەدەچێت، وە بوونی شارە کۆنەکانی وەک گانجا کە شوێنەواری بەنرخی تێدا دروست کراوە، چەندین شاری هەیە کە دارستان و سەوزایی چڕی هەیە و لەگەڵ بینا کەلەپوورییەکان کە سیمایەکی تایبەتی پێبەخشییووە.

ئازەربایجان دەوڵەمەند و پڕ جوانیە، کەنارەکانی دەریای کاسپین و گەرماوی بێوێنە هەموو ئەو هۆکارانەن کە هەموو ساڵێک بووەتە هۆی گەشەکردنی ژمارەی سەردانیکردنی گەشتیاران بۆ چوونە ناو وڵاتەکە.

لە ڕووی کەشوهەواوە ئازەربایجان چەندین کەش و هەوای جیاوازی هەیە، بەو شێوەیە لە ١١ ناوچەی کەشوهەوا لە ئازەربایجاندان، تێکڕای پلەی گەرمی هەوا  لە دەشتەکانی باکوور و ڕۆژهەڵاتی وڵات دەگاتە ٦ پلەی سەدی لە زستاندا و لە هاویندا ٣٦ پلەی سەدی دەبێت.

لە کاتێکدا لە ناوچە شاخاوییەکانی ڕۆژئاوا زستان تا ٩- لە زستان و ١٢ پلەی سەدی لە هاویندا ئەزموون دەکەیت، بەگشتی باکوور و ڕۆژهەڵاتی وڵات کەشوهەوای تا ڕادەیەک وشک و شاخاوییان هەیە، لە کاتێکدا ناوچەی باشووری ڕۆژهەڵات کەش و هەوایەکی تا ڕادەیەک تەڕی هەیە.

 

قەبۆستان

ناوچەیەکی مێژوویە و دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی پێش زاینی و زۆر جار بە شوێنەواری " ستۆنهیجی" بەریتانیا ناودەبرێت، قەبۆستان ناوچەیەکی پارێزراوی تەلارسازییە کە دەکەوێتە باشوری باکۆوە، کە زیاتر لە ٦٠٠٠ بەردی لەسەر ٥٣٧ هێکتار بڵاوبۆتەوە کە دیمەنێکی سەرسوڕهێنەری بۆ شارستانیەتی پێشینان پێشکەش دەکات، دۆزینەوەکانی قەبۆستان دەری دەخەن کە ئەو شوێنەوارە کۆنە بەردین بووە و جگە لە تابلۆی ئەشکەوت و بەردیش پەیمانێکە بۆ نیشتەجێبوونی مرۆڤ و تەنانەت گۆڕە کۆنەکانیش لەو ناوچەیەدا.

 

دەریای کاسپین

دەریای کاسپین لە ڕاستیدا گەورەترین دەریاچەی جیهانە وڕووبەرەکەی ٣٧١،٠٠٠  کیلۆمەتر چوارگۆشەیە، دەریای کاسپین لە شوێنێکدایە کە لە تەختەی زەریا دەچێت و ئاوەکەی بڕێکی زۆر خوێی تیادایە، هەرچەندە لە دەریا و زەریاکانی تر سوێری کەمترە، ئەمەش وایکردووە بۆ مەلەکردن گونجاو تر بێت چونکە هەستیاری کەمتر دروست دەکات، بەلەمەوانی و مەلەکردن و ڕاوەماسی لە چالاکیە هەرە باوەکانی دەریای کاسپینن.