ناوەندی هەواڵ

 

یەکەم ڕاپۆرتی جیهانی ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی WHO سەبارەت بە کەمکردنەوەی وەرگرتنی سۆدیۆم دەریدەخات کە جیهان لە ڕێڕەوی خۆی دەرچووە بۆ گەیشتن بە ئامانجە جیهانییەکەی لە کەمکردنەوەی وەرگرتنی سۆدیۆم بە ڕێژەی ٣٠٪ تا ساڵی ٢٠٢٥.

 

سۆدیۆم کە ماددەیەکی خۆراکی سەرەکییە، ئەگەری تووشبوون بە نەخۆشییەکانی دڵ و جەڵتەی مێشک و مردنی پێشوەختە زیاد دەکات کاتێک زیادەڕۆیی لە خواردنی دەکرێت، سەرچاوەی سەرەکی سۆدیۆم خوێی چێشتە "کلۆریدی سۆدیۆم"، بەڵام لە بەهاراتەکانی دیکەی وەک سۆدیۆم گلوتاماتیشدا هەیە.

 

ڕاپۆرتەکە دەریدەخات کە تەنها ٪٥ی وڵاتانی ئەندامی ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی بە سیاسەتی ناچاری و گشتگیر بۆ کەمکردنەوەی سۆدیۆم پارێزراون و ٪٧٣ی وڵاتانی ئەندامی ڕێکخراوی تەندروستی جیهانیش مەودای تەواوی جێبەجێکردنی ئەو جۆرە سیاسەتانەیان نییە.

 

جێبەجێکردنی سیاسەتەکانی کەمکردنەوەی سۆدیۆم کاریگەرە لە ڕووی تێچوونەوە دەتوانێت تا ساڵی ٢٠٣٠ ژیانی ٧ ملیۆن کەس لە جیهاندا ڕزگار بکات، پێکهاتەیەکی گرنگی کارکردنە بۆ گەیشتن بە ئامانجی گەشەپێدانی بەردەوام کە کەمکردنەوەی مردنە بەهۆی نەخۆشییە ناگواستراوەکانەوە.

 

 تا ئێستا تەنها نۆ وڵات، بەڕازیل، شیلی، کۆماری چیک، لیتوانیا، مالیزیا، مەکسیک، سعودیە، ئیسپانیا و ئۆرۆگوای سیاسەتێکی گشتگیریان هەیە لە سیاسەتە پێشنیار کراوەکان بۆ کەمکردنەوەی وەرگرتنی سۆدیۆم.

 

دکتۆر تێدرۆس ئەدهانۆم، بەڕێوەبەری گشتی ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی دەڵێت: "خۆراکی ناتەندروست هۆکارێکی سەرەکی مردن و نەخۆشییە لەسەر ئاستی جیهان و زیادەڕۆیی لە خواردنی سۆدیۆم یەکێکە لە تاوانە سەرەکییەکان، ئەم ڕاپۆرتە دەریدەخات کە زۆربەی وڵاتان هێشتا هیچ سیاسەتێکی ناچاری بۆ کەمکردنەوەی وەرگرتنی سۆدیۆمیان نەگرتوەتەبەر، بەمەش خەڵکەکەیان مەترسی جەڵتەی دڵ و جەڵتەی مێشک و کێشەی تەندروستی دیکەیان لەسەرە."

 

ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی داوا لە هەموو وڵاتان دەکات کە کەمکردنەوەی کڕینی سۆدیۆم بەتایبەتی لە خوێی چێشت جێبەجێ بکەن، هەروەها داوا لە بەرهەمهێنەران دەکات پێوەرەکانی ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی بۆ ڕێژەی سۆدیۆم لە خۆراکدا جێبەجێ بکەن.

 

تێکڕای وەرگرتنی خوێ لە جیهاندا بە ١٠.٨ گرام لە ڕۆژێکدا مەزەندە دەکرێت، کە زیاترە لە دوو هێندەی پێشنیاری ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی کە کەمتر لە ٥ گرام خوێ لە ڕۆژێکدا واتە یەک کەوچکی چا.

 

زۆر خواردنی خوێ وای لێدەکات ببێتە هۆکاری سەرەکی مەترسی بۆ مردنەکانی پەیوەست بە خۆراک و بەڵگەی زیاتر سەرهەڵدەدەن کە پەیوەندییەکانی نێوان وەرگرتنی زۆری سۆدیۆم و زیادبوونی مەترسی تووشبوون بە حاڵەتە تەندروستییەکانی دیکەی وەک شێرپەنجەی گەدە، قەڵەوی، پووکانەوەی ئێسک و نەخۆشییەکانی گورچیلە بەڵگەدار دەکەن.