سۆرگول شێخۆ

 

عامودا- لە ٢٢ی نیسانی ١٨٩٨، یەکەم ڕۆژنامەی کوردی بە ناوی کوردستان لە قاهیرەی پایتەختی میسر بڵاوکرایەوە، ١٢٦ ساڵ بەسەر دەرچوونی یەکەم ڕۆژنامەی کوردیدا تێدەپەڕێت، بێریتان خالید، پێشکەشکاری تەلەفزیۆنی ڕۆناهی و خەدیجە میرزا، سەرنووسەری بەشی عەرەبی تەلەفزیزۆنی ژن باسی ئەم ڕۆژەیان کرد.

 

مێژویی ١٢٦ ساڵەی ڕۆژنامەگەری کوردی بە چەند قۆناغێکدا تێپەڕی

بێریتان خالید وتی: گەشتی ١٢٦ ساڵەی ڕۆژنامەگەریی کوردی کە لە ناوەڕاستی هێرش و فشار بۆ سەر گەلی کورد دەستیپێکرد و تا ئەمڕۆش بەردەوامە، گەشتێکە بەرەو مێژوو و ناسنامەکەی، چاپکردنی ڕۆژنامەی کوردستان لەژێر فشاردا ڕێگای بۆ دامەزراندنی سەدان ڕۆژنامەی ئازاد و میدیای ژنان کردەوە، ئەو ڕۆژنامەنووسانەی کە دەستیان بە کارکردن کرد ئەم پرسیارەیان کرد؛ ڕاگەیاندن چی پێویستە و چی بکات لەو کاتەدا؟ لە کوردستان پێویستە پرسیار بکرێت کە ڕۆژنامەنووسانی ژن و پیاو لە ماوەی ١٢٦ ساڵی ڕابردوودا چییان کردووە؟ ئایا ئەمانە بەسن بۆ دۆز و یەکگرتوویی ژنان و گەلی کورد، ڕاگەیاندنی ئازاد لە باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا بووەتە ئاوێنەی جیهان، ژنانی ڕۆژنامەنووس واقیعی ژنان و کۆمەڵگە و گەلەکەیان کە لە چ پڕۆسەیەکدان بۆ جیهان ئاشکرا دەکەن، ڕۆژنامەوانی ئازاد لە زۆر قۆناغی هێرش و کۆچکردندا لەگەڵ گەلەکەیدا یەکگرتوو بووە و خۆی لەو شوێنەدا ناسیوەتەوە و ڕۆژنامەوانیش ئەوەیە کە خۆی بناسێنێت و گەلەکەی بناسێنێت.

 

"لە هەر شوێنێک پێویست بوو، ئەوان بە کامێراکانیان ئامادە بوون"

بێریتان خالید لەبارەی هێرشەکانی سەر رۆژنامەگەریی و ڕۆژنامەنووسانی کورد وتی: هێزە سەرمایەدار و داگیرکەرەکان چونکە رۆژنامەگەریی کوردی لەگەڵ هیوا و بەرژەوەندییەکانی ئەواندا نەبوون و خزمەتی دەسەڵاتیان نەکردووە، هەمیشە هێرشیان کردووە، لەم ڕووەوە، ژمارەیەکی زۆر لە ڕۆژنامەنووسانی ژن گیانیان لەدەستدا لە ئارین دودیەوە بۆ دیلیشان ئیبیس و چەندین کەسی تر، لە هەر شوێنێک کە دەتەوێت، ژنانی ڕۆژنامەنووس ئامادە بوون و لە هەر شوێنێک ژنانی ڕۆژنامەنووس پێویست بوو لەوێ بن بە کامێراکانیان، ڕووداوەکانیان بە چاو و بۆچوونی ژنان و هتد تۆمار کرد، بۆیە هێرشەکان بۆ سەر ژنانی ڕۆژنامەنووس لەو ڕاستییەوە سەرچاوە دەگرێت کە بڵاوکردنەوەیان خزمەتی داگیرکەران ناکات، بۆیە ژنان و گەل هەمیشە کرانە ئامانج.

 

"ئەرکی هەرەپیرۆز ئەوەیە کە بەردەوام بین لە میراتی غوربەتلی ئارسۆز"

بێریتان خالید لەبارەی گرنگی ئەوەی کە ژنانی ڕۆژنامەنووس دەبێت ڕووداوەکانی ژنان وەک ئەوەی ڕووبەڕووی خۆیان بووەتەوە بگرنە دەست و  وتی:  پێویستە ڕۆژنامەنووسان سەرەتا ڕووداوەکانی کۆمەڵکوژی و هەراسانکردن و توندوتیژی دژ بە ژنان وەک ڕووداوێک ببینن کە ڕووبەڕووی خۆیان بووەتەوە، بۆ ئەوەی بگەنە وەڵامی ئەو پرسیارەی کە بۆچی ئەم ژنە کوژراوە و هۆکارەکانی چین، ئەگەر ئەم جۆرە ڕووداوانە لە ڕاستیدا بەڵگەنامە بکرێن، ئەوا خاوەندارێتییەکی بەهێزی دۆزی ژنان دەبێت و کەیسەکانی ژنان بەرەو چارەسەر ڕوون دەکرێنەوە، زۆر گرنگە کە ئێمە ببینە دەنگی ژنان، ڕەنگەکان و زمانەکان و ئاوات و هیواکانیان، بۆیە پێویستە بەردەوام بین لە گەشتەکەی ڕۆژنامەنووسی مەزن غوربەتلی ئارسۆز، کە بۆمان دەبێتە مامۆستایەکی گەورە.

 

"بە کامێرا و پێنووسەکەی، خزمەتی بە دەستکەوتەکان و شۆڕشی ژنان کرد"

خەدیجە میرزا ڕایگەیاند، کارەکانی مامۆستای گەورە غوربەتلی ئارسۆز و نوژیان ئەرهان بووە هۆی ئەوەی ڕۆژنامەگەریی کوردی تا ئەمڕۆش بەردەوام بێت و وتی: پێنووسی ژنان بۆ ئاشکراکردنی ڕاستی و دەستکەوت و دەستکەوتەکانی ژنان و گەلەکەیان خزمەتی کردووە، توانیمان گوێمان لە دەنگ و هاواری ژنان بێت کە چەندین ساڵە لە بڕدراوە و ئەمەش لە شۆڕشی ژناندا ڕوویدا، چەند پێویستە پرسیار لە خۆمان بکەین لە دەنگ و ڕەنگ و ڕوخساری خەباتی ژنان؟ تا چەند دەتوانین شۆڕشەکەمان بە جیهان بناسێنین؟ لە گەورەترین شەڕەکاندا ژنانی ڕۆژنامەنووس بە کامێراکانیان ئامادەبوون و لەگەڵ شەڕڤاناندا هەنگاویان نا، شەڕڤانان بە چەک و ڕۆژنامەنووسان بە کامێراکانیان خەباتی یەکتریان تەواو دەکرد.

 

"دەبێت بتوانین تێگەیشتنی هەڵە لەناو کۆمەڵگەدا ڕاست بکەینەوە"

خەدیجە میرزا تیشکی خستەسەر وتەکانی ڕێبەری گەلی کورد عەبدوڵا ئۆجالان کە دەڵێت "سەدەی ٢١، سەدەی ژنانەو ئەو سەدەیەیە کە مێژووی ئازادیی ژنانی تێدا دەنووسرێتەوە" و ئاماژەی بە ڕۆڵی ڕۆژنامەنووسان کرد لە نووسینی ئەم مێژووەداو وتی: ژنانی ڕۆژنامەنووس تا ئاستێک توانیان مێژووی ئازادی ژنان لە سەدەی ٢١داق  بنووسن، بە تایبەتی لەم پرۆسەیەدا، ئەوەی پێویستە ئەوەیە کە ئێمە ڕۆڵێکی گەورەتر دەبینین لە نووسینی دەستکەوتەکانی ژنان و ئەم دەرفەتەی ئێستا بە باشی دەبینین، پێویستە وەڵامی پرسیارەکان بدەینەوە لە مێشکی ئەوانەی لە دەرەوەی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریان، هەروەک چۆن دەتوانین چارەسەرێک بین بۆ کێشەکانی ژنان، دەتوانین هەنگاوی گەورەتر بنێین و خەباتی ژنان لە دژی هۆشیاری پیاوان ببەینە لوتکە، پێویستە بتوانین هەڵە تێگەیشتنەکانی ناو کۆمەڵگە ڕاست بکەینەوە و بە بیرو مێشکی ژنانەوە بڵاوکراوەیەک بڵاو بکەینەوە کە خزمەت بە ئایدۆلۆژیای ئازادی ژنان بکات، باری ڕۆژنامەگەریی ژنان زۆر قورسە.