ناوەندی هەواڵ

 

خواردنی خۆراکی دەوڵەمەند بە ڤیتامین D سوودی تەواوی بۆ لەش هەیە، بەڵام بۆ ئەوانەی کە هەوڵ دەدەن ڤیتامینێکی پێویست وەربگرن بەهۆی ڕۆژە هەوراوییەکانەوە بێت یان بەهۆی کەمی خۆراکەوە بێت،خۆراکە تەواوکەرەکان زۆر گرنگن، بە تایبەت وەرگرتنی ڤیتامین D.

 

بۆچی ڤیتامین D بە پێی پێویست بەدەستنایەت؟

ڤیتامین D (بە ڤیتامینی تیشکی خۆر) ناسراوە، مایکرۆخۆراکێکی گرنگە کە لەگەڵ تەمەندا زیاتر گرنگ دەبێت، چەند ڕێگایەک بۆ ئەوەی ژەمی ڕۆژانەت وەربگریت: یەکەم: بەسەربردنی کات لە خۆردا، لەش تیشکی UVB هەڵدەمژێت و کۆلیسترۆڵی پێست بەکاردەهێنێت بۆ بەرهەمهێنانی ڤیتامین، لە کاتێکدا زۆربەی خەڵک پێیانوایە چەند خولەکێک لە خۆردا دەتوانێت کۆگای ڤیتامین D زیاد بکات.

 

مایکڵ ئێف هۆلیک، دکتۆرا، نووسەری چارەسەری ڤیتامین D ڕوونیدەکاتەوە. لە وەرزی زستاندا، ناتوانیت ڤیتامین D دروست بکەیت، نزیکەی ٦٠٪ی ئێمە کەمی ڤیتامین دیمان هەیە، ئەمە بەشێکە لە بەکارهێنانی کرێمی خۆر بە شێوەیەکی بەردەوام، کە ڕێگری دەکات لە هەڵمژینی تیشکی خۆر بۆ ناو پێست کە پێویستە بۆ دروستکردنی ڤیتامین D.

 

هەروەها دەتوانیت خۆراکەکە لە خواردنە تامکراوەکان وەربگریت وەک ماسی چەوری و شیری بەهێزکراوی D و شەربەتی پرتەقاڵ، پەیمانگای نیشتمانی تەندروستی پێشنیاری ئەوە دەکات کە ڕۆژانە 600 IUS بۆ گەورەکان زیاد بکات. بۆ نموونە، کوپێک شیری بەهێزکراوی DY، تەنها ٢٥٪ی ئەو پارەیەی ڕۆژانەی هەیە، بەڵام پزیشک هۆلیک وتی: زۆربەی خەڵک دەتوانن و دەبێت ژەمێکی بەرزتر هەڵبژێرن بۆ ئاستێکی بەرزتر، لەبری ئەوە، پێشنیاری ئەوە دەکات کە گەورەکان ڕۆژانە ١٥٠٠ بۆ ٢٠٠٠ یەکەی ڤیتامین D بخۆن.

 

بۆچی ڤیتامین D بۆ ژنانی سەروو ٥٠ ساڵ گرنگە

لەوانەیە هۆکاری ئەوەی کە زۆربەمان ڤیتامین D دەناسین بەهۆی توانای بەهێزکردنی ئێسکەوە بێت, توێژینەوەیەک لە گۆڤاری (The Journal of Aging and Gerontology) دەریخستووە کە ڤیتامین D زۆر گرنگە بۆ پاراستن لە نەخۆشی ئێسک و ئێسکی لاواز بەتایبەتی بۆ ژنانی بەتەمەن، کاتێک ژنان دەچنە قۆناغی سوڕی مانگانەوە، ساڵانە ٢-٣٪ی چڕی ئێسکی پشتیان لەدەست دەدەن.

 

بەپێی توێژینەوەیەک کە لە گۆڤاری (Nutrients) ئەنجامدراوە، خۆراکی دەوڵەمەند بە ڤیتامین D بە ڕێژەی ٣٣٪ مەترسی شکاندن کەم دەکاتەوە.

 

سوودە تەندروستییەکانی ڤیتامین دی بۆ ژنانی سەروو ٥٠ ساڵ

-باشتر کردنی خەو، توێژینەوەیەک دەریخستووە ئەو کەسانەی کە ڕێژەی ڤیتامین D لە مەودایەکی تەندروستدا دەهێڵنەوە هەموو شەوێک زیاتر لە کاتژمێرێک و ١٠ خولەک زیاتر دەخەون، ئەمەش بەپێی توێژینەوەیەکی زانستی دەماری خۆراکی، ئەمە بە تایبەتی یارمەتیدەر دەبێت لە ڕۆژانی کورتتر و تاریکتردا، کاتێک لەش توانای بەرهەمهێنانی کۆگای پێویست لە ڤیتامینەکان هەیە.

 

-خۆپاراستن لە نەخۆشی شەکرە، توێژینەوەیەکی زانکۆی تافتس ئاماژە بەوە دەکات کە بەکارهێنانی ئەم خۆراکە سەرەکییە مەترسی تووشبوون بە نەخۆشی شەکرەی جۆری دوو بە ڕێژەی ٧٨٪ کەم دەکاتەوە، کاردەکات بە باشترکردنی هەستیاری ئەنسۆلین و بەخێوکردنی هەوکردنی درێژخایەن کە دەتوانێت بەشدار بێت لە نەخۆشی شەکرە.

 

- بەهێزکردنی ماسولکەکان، کاتێک ئێمە پیر دەبین، ماسولکەکانمان هەنگاو بە هەنگاو هێز لەدەست دەدەن، حاڵەتێک کە بە داینەپینیا ناسراوە، بەڵام تەواوکەری ڤیتامین D ڕۆژانە دەتوانێت مەترسی تووشبوون بە داینەپینیا بە ڕێژەی ٧٨٪  کەم بکاتەوە لەو ژنانەی سەرووی ٥٠ ساڵن.

 

بەپێی توێژینەوەیەک کە لە کۆمپانیای Calcified Tissue International ئەنجامدراوە، ڤیتامین D ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕێت لە دروستکردنی هێز، دەبێتە هۆی دەردانی کالسیۆم کە ماسولکە لاوازەکان چاک دەکاتەوە و توند دەکات و میتابۆلیزمیش خێراتر دەکات.