ململانێی نەوەکان لە دەسەڵاتدا
کنێر عەبدوڵا- نووسەر

بابەتێکی گرنگ و ئاڵۆزە کە پەیوەندیی بە گۆڕانەکانی کۆمەڵگە، گۆڕانی بەهاکان و پێشکەوتنی تەکنەلۆژیا و گۆڕانی سیاسی و کەلتوورییەوە هەیە. ئەم ململانێیە کورت ناکرێتەوە تەنها بە نوخبەی فەرمانڕەواوە بەڵکو، درێژەی هەیە بۆ دامەزراوەکان، حزبەکان و تەنانەت خێزانە سیاسیەکانیش دەگرێتەوە.
ئەم ململانێیە، بریتییە لە گرژیی نێوان نەوەی رابردوو "کە بەسەر دەسەڵاتدا زاڵە" و نەوەی ئێستا "کە ئارەزووی گۆڕان دەکات" لە دامەزراوە سیاسییەکاندا.
ململانێی دەسەڵات، ئاماژە بە گرژی یان بەریەککەوتنی نێوان نەوەی رابردوو دەکات، ئەوانەی شارەزاییان هەیە، بڕوایان بە بەردەوامی و پاراستنی سستەمە تەقلیدییەکان هەیە و بەزۆری شوێنی کاریگەریان گرتووە و نەوەی ئێستا، ئەوانەی دیدگای نوێیان هەیە، ئاواتی جیاوازیان هەیە، دەیانەوێت گۆڕانکاری و چاکسازی بکەن و زۆرجار هەست بە پەراوێزخستن یان دوورخستنەوە دەکەن.
هۆکارەکانی خۆی لەمانەدا دەبینێتەوە، جیاوازی لە دید و بەهاکان: نەوەی رابردوو ئارەزووی بەئاگایی و جێگیریی دەکەن، بەڵام نەوەی ئێستا بەلای گۆڕین و مەترسیدا دەگەڕێن.
نەوەکانی رابردوو کۆنتڕۆڵی جومگەکانی بڕیار دەکەن و شۆڕشی دیجیتاڵی و ئامڕازەکانی پەیوەندیی هۆکارێکی ترە کە بەهۆیەوە گەنجان کراوەترن بۆ جیهان و هۆشیارترن لە پرسەکانی دادپەروەری و ئازادی و مافەکاندا، نەبوونی میکانیزمی گواستنەوەی ئاشتییانە بۆ دەسەڵات هۆکارێکی تری ململانێکانە.
ئاسەوارەکانی ئەم ململانێیە لە دوو لایەندا خۆی دەبینێتەوە، یەکێکیان بریتییە لە دوودڵی گەنجان لە بەشداریکردن لە سیاسەت، نەمانی متمانە لە نێوان فەرمانڕەوا و سزادراواندا و پاشەکشەکردن لە سیاسەتە گشتییەکان. بەڵام لایەنێکی دیکەی ئەرێنی ئەمە خۆیدەبینێتەوە لە نوێکردنەوەی بیروڕا و سیاسەتەکان و هاوسەنگییەک لە نێوان دانایی و نوێبوونەوە و پەرەپێدانی کەلتوری گواستنەوەی ئاشتییانەی دەسەڵات.
چارەسەر بۆ ئەمە، بریتییە لە بەشداریکردنی لاوان له بڕیاردان لەڕێگەی ئەنجومەن و وەزارەت و حزبەکانەوە، تواناسازی یاسایی و دامەزراوەیی گەنجان، وەک پێدانی بەشێکی دیاریکراو لە نوێنەرایەتی سیاسی، کردنەوە و بەهێزکردنی دیالۆگی نێوان نەوەکان بۆ بەهێزکردنی لێکتێگەیشتنی هاوبەش و گواستنەوەی پسپۆڕیی لەنەوەی کۆنەوە بۆ نەوەی نوێ لەبری قۆرخکردنی، جگە لە بەهێزکردنی کەلتور یان رۆشنبیری دامەزراوەکان لەبری تاکەکان و بەشداری پێکردنی گەنجان بە لەسەرخۆیی.
ململانێی نەوەکان بۆ دەسەڵات، نیشانەی زیندوێتی و گەشەسەندنی کۆمەڵگەیە، نەوەی رابردوو ئەزموون و مێژووی هەیە، بەڵام نکۆڵیکردن لە نەوەی ئێستا مانای وەستان و ئەگەری تەقینەوەیە.
ململانێ یەکخستنی رۆڵەکانە بەشێوەیەک نەوەی رابردوو خۆی بەدەستەوە دەدات و نەوەی ئێستاش بونیاد دەنێت، بونیادنانی ئایندەیەکی دادپەروەرانەتر و سەقامگیرتر لەڕێگەی تواناسازی گەنجان، بەدەستهێنانی گواستنەوەی راستەقینەی دەسەڵات و دووبارە کێشانەوەی پەیوەندی نێوان ژیری و نوێبوونەوە.
ململانێی نەوەکان بۆ دەسەڵات، دیاردەیەکی سروشتیی، مێژوویی کۆمەڵگەیە و رەنگدانەوەی گۆڕانی کۆمەڵایەتی و سیاسییە.
کلیلەکە ئەوەیە کە ئەم ململانێیە بەشێوەیەک بەڕێوەببرێت کە بەردەوامیی دادپەروەری و نوێبوونەوە مسۆگەر بکات، بەبێ ئەوەی ببێتە هۆی نامۆ بوون و ئاژاوە، چونکە دواجار بەکارهێنانی بەهەر دیوێکدا ئەرێنی بێت یان نەرێنی، کاردانەوە و ئاسەواری خۆی هەیە کە لەیەکتری جیاوازن، ئەرێنییەکە دەبێتە هۆی گەشەکردن و پێشکەوتن، نەرێنییەکەش دەبێتە هۆی دواکەوتنی کۆمەڵگە و هەڵوەشاندنەوە و پەرتەوازەیی تاکەکانی.