Amed – Şaxa Komeleya Mafên Mirovan (ÎHD) a Amedê û malbatên windayan di hefteya 870'emîn a çalakiya xwe de li ber Abîdeya Mafê Jiyanê ya li Parka Koşuyolu ya navçeya Rezan kom bûn. Çalakiya vê hefteyê li ser aqûbeta Mehmet Salih Akdeniz û 10 kesên din ên ku di Îlona 1993'an de li herêma Şenê ya navçeya Pasûrê hatibûn binçavkirin û careke din agahî ji wan nehat girtin û dîtina sûcdaran hat sekinandin.  

Firat Akdenîz, biraziyê Mehmet Salih Akdenîz, bertek nîşanî kesên ku tîşortên "Torosên Spî" difiroşin da. Akdenîz got: "Torosên Spî sembola kuştinên kiryarnediyar e, tundiya dewletê û bêcezatiyê ye." Parlamentera DEM Partiyê ya Amedê Ceylan Akça jî banga "hevrûbûnê" kir. 

Çîroka 11 gundiyan

Endamê Komîsyona Windayan a Şaxa ÎHD'ê ya Amedê Murat Yuksek çîrokên windayan xwend. Çîrokên windayan wiha ne: "Mehmet Salîh Akdenîz, li gundê Înkaya yê navçeya Pasûrê dijiya. Ew 68 salî bû û muxtarê gund bû û li gundê xwe bi mêvanperweriya xwe dihat hezkirin û nasîn. Ji ber ku bi çandinî û sewalvaniyê re mijûl dibû, havînê koçî herêma Şenyayla ya gundê Alaca yê li ser sînorê Pasûr-Muşê dikir û di Cotmeh û Mijdarê de vedigeriya gund. 

Di Îlona 1993'yan de, Fermandariya Lîwaya 2'yemîn a Boluyê di bin fermandariya Tuggeneral Yavuz Erturk de li herêma Şenyayla ya gundê Alaca operasyoneke mezin pêk anî. Di 9'ê Cotmeha 1993'yan de, M. Salîh Akdenîz dema ku amadekariya vegera gund dikir hat binçavkirin. Piştî ku ji aliyê leşkeran ve hat binçavkirin, ew birin mezra Kepir a gundê Alacayö. Deh gundiyên din ji aliyê leşkeran ve hatin binçavkirin û ew birin heman herêmê. Xizmên 11 kesên binçavkirî, bi qasî hefteyekê xwarinê ji wan re dibin.  

Tevî serlêdanan ji girtiyan tu agahî nehatiye girtin

Hemû kesên binçavkirî destên wan kelepçekirî bûn û tenê dema serdêrên wan dihatin û xwarin dixwarin çavên wan dihat vekirin. Li gorî hevjîna M. Salih Akdeniz, Pembe Akdeniz, gava hevjîna wî cara dawî xwarinê jê re dibe, jê re dibêje 'Careke din xwarinê ji min re neyne, ew ê me bibin cihekî din.' Roja din, li gorî şahidan, M. Salih Akdenîz û 11 kesên din li helîkopterekê siwar bûne û ew birine. Ji wê demê ve kesî M. Salih Akdeniz an gundiyên din nedîtiye. Tevî serlêdanên malbatên wan ji hemu saziyên fermî re, ji girtiyan tu agahî nehatiye girtin. 

Di destpêka sala 1994'an de, birayê M. Salih Akdeniz, M. Emin Akdeniz, der barê kesên winda yên ku li gel birayê wî hatine girtin, serî li şaxa ÎHD ya Amed da. Di heman salê de, parêzerên şaxa ÎHD ya Amed doza M. Salih Akdeniz û 11 kesên din ên ku di binçavan de winda bûne birin DMME'yê. Di sala 2001'ê de, DMME'yê Tirkiye mehkûm kir ku bi tevahî 311 hezar lîre sterlîn bide malbatên 11 kesên winda. Komara Tirkiyeyê jî ev sûc qebûl kir û tezmînat da malbatên kesên ku di binçavan de bi zorê hatine windakirin. Nêzîkî 11 sal piştî bûyerê, di Mijdara 2004'an de, şivanek li çemekî li gundê Alaca yê Pasûrê rastî hestiyên mirovan hat. Her ku nûçe belav bû, hin malbatên windayan, bi baweriya ku dibe ku hestiyên xizmên wan bin, çûn herêmê. Cilên şewitî û hin tiştên kesane li cihê ku hestî lê hatine dîtin hatin dîtin. Malbatan tavilê tespit kirin ku ev tişt ên xizmên wan in. 

Hestî li emaneta ATK'ê winda bûn

Di wê gavê de, kurê M. Salih Akdenîz tavilê qutiya titûnê ya bavê xwe nas kir. Ew qutiya titûnê wî her tim îkramî mêvanên xwe kiriye. Li cem hestiyan qoqê seriyan nehatine dîtin. Ji amûran kifş dibe ku piştî hatine kuştin cenaze hatine şewitandin. Paşê Serdozgerê Komarê yê Pasûrê li ser hestiyan lêpirsîn da destpêkirin. Piştre testên DNA li ser xizmên ku di wê demê û li wê herêmê winda bûbûn hatin kirin û hestî ji ATK re hatin şandin. Piştre hestî li emaneta ATK'ê winda bûn. 

Di Cotmeha 2013'an de, Dadgeha Cezayê Giran a 7'emîn a Amedê biryar da ku doza gundê Alaca yê Pasûrê ji nû ve were vekirin. Rûniştina 18'emîn a doza gundê Alaca di 19'ê Îlona 2018'an de pêk hat. Dadgehê Tuggeneral Yavuz Erturk ku operasyonê bi rê ve dibir, "ji ber nebûna delîlên têr û bawerbar" beraet kir. Îtîraza li dijî vê biryarê di 9'ê Kanûna 2020'î de ji hêla Dadgeha Edaletê ya Herêma Enqereyê ve hat redkirin. Malbatan paşê serî li Dadgeha Bilind a Îstînafê dan.

‘Çiqas sal derbas bibin jî em ê dev ji daxwaza edaletê bernadin’

1'emîn Daîreya Ceza ya Dadgeha Bilind, berî ku lêpirsîn biqede, qanûna gerdûnî paşguh kir û di 19'ê Adara 2024'an de biryar da ku doz ji dema demdirêjiyê were derxistin. Malbatan heman salê serî li Dadgeha Destûra Bingehîn dan. Di hefteya xwe ya 870'emîn de, em daxwaz dikin ku dawî li bêcezatiya 31 salan a der barê windabûna 11 gundiyan de were; em daxwaz dikin ku rastiya maddî were eşkerekirin û berpirsiyarên vî sûcî werin cezakirin.

Çiqas sal derbas bibin jî em ê dev ji daxwaza edaletê ya ji bo Mehmet Salîh Akdenîz, Celîl Aydogdu, Behçet Tutuş, Mehmet Şerîf Avar, Hasan Avar, Bahrî Şîmşek, Mehmet Şah Atala, Turan Demîr, Abdo Yamuk, Nusreddîn Yerlikaya, Ûmît Taş û hemû windayên ku ji aliyê dewletê ve hatine windakirin bernedin."