ناوەندی هەواڵ

 

توێژینەوە ژینگەییەکان ئاماژەیان بەوە کردووە کە هێشتا دەرفەت بۆ بوژانەوەی کەشوهەوا لە دەرئەنجامەکانی گەرمبوونی جیهان ماوە، شارەزایانیش ئاماژە بەوە دەکەن کە ئیکۆسیستەمی هەسارەکە بڕیارە بەرەو چاکبوونەوە بچێت، بەڵام بە هێواشی بەراورد دەکرێت بە خێرایی پیسکەری دەردانی پیشەسازی.

 

هەسارەکەمان لە تەمەنی ٤ ملیار و ٥٠٠ ملیۆن ساڵدا سەقامگیری ژینگەیی پاراستووە کە گەرەنتی بارودۆخی ژیان دەکات، لەگەڵ ئەو پیسبوونە بێ وێنەیەی کە لە سەردەمی ئێستادا بەدی دەکرێت، کە مرۆڤایەتی هۆکاری سەرەکی بووە.

 

بەپێی هەواڵێکی سکای نیوز لێکۆڵینەوەکانی ئەم دواییە پشتڕاستیان کردووەتەوە کە ئیکۆسیستەمی هەسارەکە لەسەر میکانیزمێکی هاوسەنگ دانراوە، بەڵام زۆر بە هێواشی و بۆ ئەوەی بتوانێت لە کەڵەکەبوونەکانی مرۆڤایەتییەوە خۆی چاک بکاتەوە، ئەوەی لە بنەڕەتدا پێویستە، بە گوتەی شارەزایان، کەمکردنەوەی دەردانی دووەم ئۆکسیدی کاربۆن و وەستاندنی دارستان بڕین و پیسبوونی زەریاکانە.

 

ئەمەش یەکێکە لەو ئەزموونە هاوچەرخانەی کە ئاماژەیە بۆ توانای سروشت بۆ نوێبوونەوە و تێپەڕاندنی ئەو قەیرانە ژینگەییەی کە ڕوودەدات، نەتەوە یەکگرتووەکان چاکبوونەوەی وردە وردەی کونە ئۆزۆنەکەی ڕاگەیاند.

 

ئەم ئەنجامانە دوای نزیکەی ٣٥ ساڵ لە دەرکردنی پرۆتۆکۆڵی مۆنتریال بۆ سنووردارکردنی هایدرۆ فلۆرۆکاربۆنەکان دێت کە هۆکاری زیانەکانی ئۆزۆن بوون، سەبارەت بە بەرگی سەوز، سییەکانی زەوی، گۆڤاری زانستی توێژینەوە توێژینەوەیەکی لەسەر دووبارە دروستبوونەوەی سروشتی لە دارستانە گەرمەکاندا بڵاوکردەوە.

 

بۆ ئەم ئەنجامە لە ٢٢٠٠ خاڵدا لە ڕۆژئاوای ئەفریقا و ئەمریکای باشوور چاودێری کرا، کە کۆی ڕووبەرەکەی ٢.٤ ملیۆن کیلۆمەتر چوارگۆشە بووە و بەهۆی ڕەگ هەڵکێشان و بڕینی دارەکانەوە کاریگەری لەسەر بووە.

 

بەپێی ڕاگەیاندنی پەیمانگای زانستی دەریایی ئوسترالیا، لە قوڵایی زەریاکاندا، مەرجانی گەورە کە مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ ١٨ ملیۆن ساڵ لەمەوبەر، لە ڕۆژئاوای ئوسترالیا، گەورەترین چاکبوونەوەی لە ماوەی ٣٦ ساڵدا بەخۆیەوە بینیوە.

 

پێوەرە ئەرێنییەکان دوای پەنجا ساڵ لە یەکەمین لوتکەی کەشوهەوا لە ستۆکهۆڵم دەستکەوتوون، بۆ بڵاوکردنەوەی هۆشیاری ژینگەیی، بەڵام پرسیارەکە ئەوەیە بۆ گەڕانەوەی پلەی گەرمی هەسارەکە بۆ دۆخی سەقامگیری خۆی، چەند ساڵی دیکەی پێویستە.