فیدان عەبدوڵا

 

شەهبا- لە ساڵی ٢٠١٨، لە کاتژمێرەکانی پاشنیوەڕۆدا بە تایبەتی، کانتۆنی عەفرین لە باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا، کەوتە بەر هێرشێکی بەرفراوانی وشکانی و ئاسمانی لەلایەن فڕۆکە و مووشەکەکانی داگیرکەری تورکیا و بەکرێگیراوەکانییەوە.

 

بۆردومان و هێرشەکانی داگیرکەری تورکیا بۆ سەر عەفرین ٥٨ ڕۆژی خایاند، لەو ماوەیەدا هەموو شتێک لە کانتۆنەکەدا کرایە ئامانج، ئەو تۆپبارانە بێ جیاوازی و بەربەرییانە بووە هۆی گیانلەدەستدانی زیاتر لە ٥٠٠ هاوڵاتی مەدەنی کە زۆربەیان ژن و منداڵ بوون و سەدان کەسیش بریندار بوون، و تاوانی دژی مرۆڤایەتی ئەنجامدرا.

 

جگە لەوەش هەموو لایەنەکانی ژیان و بوارە جۆراوجۆرەکان کە لە سەردەمی شۆڕشی ڕۆژئاوا و باکوری ڕۆژهەڵاتی سوریا لە عەفرین پەرەیان سەندبوو، بە یەکجار کاریگەرییان لەسەر بوو.

 

خەڵکی عەفرین بە پێکهاتەکانیەوە، لە یەکەم ساتی هەڕەشەکانەوە تا ئەمڕۆ، خۆڕاگری و ئیرادەی خۆیان بۆ پەیڕەوکردنی ڕێگای بەرخۆدان و ڕەتکردنەوەی داگیرکاری و جینۆساید دەربڕیوە و ئەمەش لە ماوەی ٥٨ ڕۆژ لە هێرشەکان و ٥ ساڵی بەرگری کردن.

 

بەهێزتر لە چەکی داگیرکاری تورکیا

ژنانی عەفرینی داگیرکراو ڕۆڵێکی دیاریان هەیە لە بەشداریکردن لە بەرخۆدانی ئەو سەردەمە و ڕووبەڕووبوونەوەی هێرشەکانی داگیرکەری تورکیا بۆ سەر ناوچەکە، لەسەر وردەکارییەکانی ڕۆژانی بەرخۆدان، فەهیمە ئەحمەد وەبیری هێنایەوە کە خەڵکی گوندی عومەرە سەر بە ناحیەی شێرا لە عەفرین لەو ڕۆژانەدا وتی، "داگیرکەری تورکیا پێی وابوو بە کەرەستەی سەربازی زەبەلاح و فڕۆکەی جەنگی و چەکی کیمیایی، لە ماوەی چەند کاتژمێرێکدا عەفرین داگیر دەکات و پلانی دانا کە ئامانج و دزی بکات، بەڵام ڕادەی چەسپاندنی شار بە خاکەکەیانەوە و ڕۆحی شۆڕشگێڕانەیان بەرامبەر بە دۆزی ئەوانی لەبیر کرد."

 

ئاماژەی بەوەشکرد، بەتایبەتی ژنان بە گرتنەبەری ڕۆڵێکی جەوهەری لە هەموو بوارەکاندا دەنگی بەرخۆدانیان بەرزکردەوە بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی داگیرکاریی تورکیا، وە بەردەوام بوو و وتی: "ژنانی تەمەن حەوت بۆ حەفتا ساڵان بەشدارییان لە بەرخۆدانەکەدا کردووە، هەریەکەیان بە جۆرێک، هەندێکیان ڕۆڵی خۆیان لە ئامادەکردنی خۆراک و ناردنی بۆ بەرەکانی شەڕدا وەرگرتووە، هەندێکی تریش شەو و ڕۆژ بەخەبەر بوون بۆ خزمەتی شەڕڤانان، بۆ چارەسەرکردنی بریندارەکان، بۆ پاراستنی شەقام و گوندەکان، بۆ سووڕانەوە لە کاتژمێرەکانی شەودا، و چەندین چالاکی و خزمەتگوزاری دیکە کە لەلایەن ژنانەوە پێشکەشکرابوون لە کاتی بەشداریکردنیان لە بەرخۆدانی سەردەمدا."

 

فەهیمە ئەحمەد دووپاتی کردەوە کە وڵاتانی ناتۆ و هەموو جیهان پیلانیان لەگەڵ دەوڵەتی تورکیا بەستووە بۆ دەستپێکردنی هێرش بۆ سەر عەفرین، "مەحاڵە تورکیا هێرشێکی لەو شێوەیە ئەنجام بدات مەگەر گڵۆپی سەوز لە وڵاتانی باڵادەست وەرنەگرێت"، وە جەختی لەوە کردەوە کە ئاوارەبوون لە عەفرین بڕیارێکە کە خەڵکی عەفرین بە ناچاری کردوویانە، دەشڵێت "بەکارهێنانی چەکی قەدەغەکراوی نێودەوڵەتی لەلایەن دەوڵەتی تورکیاوە لە زۆرێک لە گوندەکان و هەڕەشەکانی بۆ زیادکردنی خێرایی هێرشەکانی زیاتر و توندتر بووە هۆی ئەوەی خەڵکی عەفرین بڕیاری بەرەنگاربوونەوە و پتەویی لە قۆناغی دووەمی بەرخۆدانی سەردەمدا بگرنەبەر، لەسەر خاکی شەهبا لە نزیک عەفرین."

 

بێدەنگی نێودەوڵەتی خەڵکی عەفرینی ناچار کرد ئاوارەببن

ڕۆشان خەلیل خەڵکی عەفرینی داگیرکراو ئاماژەی بەوەدا کە بۆ ماوەی ٥٨ ڕۆژ هێرشەکانی داگیرکەری تورکیا بۆ سەر عەفرین نەوەستاوە، "بۆردومانەکە بێ جیاوازی بووە و فڕۆکە سیخوڕیەکان بە درێژایی کاتژمێر بەسەر ماڵەکاندا دەسوڕانەوە، بۆردومانەکەش ترسناکترین کۆمەڵکوژی لێکەوتەوە، دژی هاوڵاتیانی مەدەنی و ماڵەکانیان وێران کرد، سەرچاوەی بژێوی ژیانیان و ئاژاوە زاڵ بوو، ئاسایش و سەقامگیری ناسەقامگیر دەکات."

 

ڕوونیشیکردەوە، خۆڕاگریی خەڵکی عەفرین جیاواز و سەرسوڕهێنەر بوو بۆ جیهان، "پێش هێرشەکان و لە ڕۆژانی هێرشەکەدا هیچ کەسێک لە خەڵکی عەفرین درێغی نەدەکرد لە چوونە دەرەوە بۆ گۆڕەپان و شەقامەکان و بەشداریکردن لە خۆپیشاندانە جەماوەرییەکان، دروشمی خۆڕاگری بەرز دەکردەوە، و بە متمانەی سەرکەوتن و بە ڕێوڕەسمی ڕێزلێنان و جەماوەری ڕازاوە بە دایکان و نیشانەکانی سەرکەوتن ماڵئاوایی لە شەهیدەکانیان دەکرد."

 

ڕۆشان خەلیل ئاماژەی بەوەدا کە ئەوان بەپێچەوانەی ویستی خۆیان عەفرینیان بەجێهێشت، بەڵام بێکردەوەیی کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی ئەم واقیعەی بەسەریاندا سەپاند، "تاکە بژاردەی ئێمە بوو بۆ پاراستنی بوونی خۆمان و ڕووبەڕووبوونەوەی پیلانەکانی داگیرکەری تورکیا بۆ سڕینەوەی گەلی کورد و لێدانی پڕۆژەی نەتەوەی دیموکراسی" و جەختی لەوە کردەوە کە بوونیان لە شەهبا تەنها ڕێگایەکە بۆ ڕزگارکردنی عەفرین.

 

"ڕۆژێک دێت دەگەڕێینەوە"

لە کاتی قەیرانی سوریادا، کانتۆنی عەفرین میوانداری هەزاران خێزانی ئاوارەی ناوچە و پارێزگا جۆراوجۆرەکانی کرد، لەمیا عەباس، دانیشتووی ناحیەی سەفیرە لە باشووری ڕۆژهەڵاتی حەلەب، سوپاس و پێزانینی خۆی بۆ خەڵکی عەفرین دەربڕی کە لە سەختترین ڕۆژەکاندا بەخێرهاتنی خۆی و خێزانەکەی کرد، هەروەها ڕایگەیاند، عەفرین سەلامەتی و سەقامگیری بۆ دابین کردوون.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، ئەو سەلامەتی و ئارامیەی عەفرین لە ناوەڕاستی قەیرانی سوریادا بەدەستی هێنا، دڵی دوژمنانی گەلی سوریای بە سەرکردایەتی داگیرکەری تورکیا نەکرد، کە هێرشی خۆی بۆ سەری دەستپێکرد و سەلامەتی و سەقامگیرییەکەی لێدا.

 

لەمیا عەباس ئاماژەی بەوەدا کە "هاودەنگی و یەکڕیزیی گەل لە عەفرین بەهێزترین وەڵام بوو بۆ هەموو پلان و پیلانگێڕی نێودەوڵەتی، تەنانەت دوای ئاوارەبوونیان بەرەو شەهبا، ئاوارەکان لەگەڵ دانیشتوانی ناوچەکە چوونە دەرەوە، پشتڕاستکردنەوەی یەکگرتوویی خۆیان و پێداگرییان لەسەر ڕەتکردنەوەی داگیرکارییەکانی تورکیا بۆ سەر خاکەکانی سوریا.