ناوەندی هەواڵ

 

جینۆساید لە کەرتی غەززە زیاتر لە ١٩ مانگە بەردەوامە، لەبەردەم چاوی هەموو جیهاندا. شەڕی نێوان هێزەکانی ئیسرائیل و حەماس بووەتە هۆی گیان لەدەستدانی زیاتر لە ٥٠ هەزار هاوڵاتی مەدەنی، هەزاران کەسی دیکەش بێسەروشوێن بوون و کارەساتی مرۆیی لێکەوتەوە.

 

لەگەڵ بەردەوامبوونی شەڕ و قوڵبوونەوەی قەیرانەکان، بەرگری شارستانی لە غەززە ڕۆژی ٢٤ی ئایار ڕاپۆرتی دا کە هێزەکانی ئیسرائیل لە شەوێکدا زنجیرەیەک هێرشی ئاسمانی توندوتیژیان بۆ سەر ناوچە دانیشتووەکانی شاری خان یونس لە باشووری غەززە و چادرەکانی هاوڵاتیانی ئاوارە لە شارۆچکەی جەبەلیە بەلاد لە باکووری کەرتی غەززە دەستپێکردووە. ئەم هێرشە ئاسمانییانە لە چەند کاتژمێری ڕابردوودا ٧٩ هاوڵاتی مەدەنی گیانیان لەدەستداوە، هاوکات دەیان کەسیش برینداربوون، ژمارەیەکی زۆر کەسیش لە ژێر داروپەردووی ماڵەکاندا بێسەروشوێن بوون، بەپێی سەرچاوە ڕاگەیاندنەکان.

 

هێرشە ئاسمانییەکانی ئیسرائیل ڕۆژئاوای کامپی پەنابەرانی نەسیرات لە ناوەڕاستی کەرتی غەززە و شوێنەکانی دیکەی پەرشوبڵاوی کردە ئامانج، پەناگەی ئاوارەکانی گەڕەکەکانی سەفتاوی، سوڵتان، تەل زەعتەر و دەوروبەری نەخۆشخانەی ئەندەنوسیا و نەخۆشخانەی عەودە لە باکووری کەرتی غەززەیان کردە ئامانج. هێرشە ئاسمانییەکان بۆ چوارەم ڕۆژ لەسەریەک گەمارۆی برینداران و نەخۆشەکان دادەنێن، ئەمەش ڕێگر بووە لە دابینکردنی خزمەتگوزارییە تەندروستییەکان.

 

فراوانبوونی داگیرکارییەکە بەرەو باکوور

لەماوەی چەند ڕۆژی ڕابردوودا هێزەکانی ئیسرائیل ئۆپەراسیۆنە زەمینییەکانیان لە باکووری غەززە فراوانتر کرد، داوایان لە دانیشتوانی ناوچەی سەفتاوی لە باکووری ڕۆژئاوای غەززە کرد دەستبەجێ چۆڵی بکەن. ئەم هەنگاوە ئاماژەیە بۆ دامەزراندنی ناوەندێکی سەربازی نوێ هاوشێوەی "ناوەندی مۆراگ" کە پێشتر لە باشووری کەرتی غەززە دامەزراوە.

 

دوای سەپاندنی گەمارۆی توند بۆ ماوەی زیاتر لە دوو مانگ، هێزەکانی ئیسرائیل ڕێگەیان بە ژمارەیەکی سنووردار لە بارهەڵگرەکانی هاوکاری مرۆیی لە ڕێگەی دەروازەی کەرەم شاڵۆمەوە درا. ئەمەش لە کاتێکدایە کە بانگەوازی نێودەوڵەتی و نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ کردنەوەی تەواوی دەروازەک، ئاسانکاری هاتنە ژوورەوەی کەلوپەلی فریاگوزاری لە زیادبووندایە.

 

"هاوڵاتیانی غەززە سەختترین قۆناغەکانی شەڕ بەخۆیانەوە دەبینن"

لە چوارچێوەیەکی پەیوەندیداردا، سکرتێری گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان ڕایگەیاند، هاوڵاتیانی غەززە "ئەزموونی ئەوەی کە ڕەنگە دڕندانەترین قۆناغی ململانێکان بێت" ئەزموون دەکەن، جەختیشیکردەوە لەسەر پێویستی ڕێگەپێدان و ئاسانکاریکردنی یارمەتییە مرۆییەکان لەلایەن هێزەکانی ئیسرائیلەوە.

 

سکرتێری گشتی جەختی لەوە کردەوە کە، لەم نێوەندەدا، هێرشە سەربازییەکەی هێزەکانی ئیسرائیل چڕتر دەبێتەوە "بە ئاستی ترسناکی مردن و وێرانکاری"، لە کۆی نزیکەی ٤٠٠ بارهەڵگر کە لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا ڕێگەیان پێدراوە بچنە ناو غەززە، تەنها ١١٥ بارهەڵگر توانیویانە بچنە ناو کەرتی غەززە.

 

"کارەساتێکی گەورە"

ساسکیا کلویت، ڕاپۆرتدەری ئەنجومەنی پەرلەمانی ئەوروپا ڕایگەیاند کە پێویستییەکی بەپەلە هەیە بۆ کۆتاییهێنان بەو قەیرانە مرۆییەی کە کاریگەری لەسەر ژنان و منداڵان و بارمتەکانی غەززە هەیە، جەختیشی کردەوە کە "کارەساتێکی گەورەیە کە بەهۆی مرۆڤ و مرۆڤایەتی بە گشتی دروست بووە، چونکە ئێمە ڕێگەمان داوە لەبەردەم چاوماندا بکرێتەوە بەبێ ئەوەی دەستوەردان بکەین"، سەرنجی بۆ گەمارۆی تەواوەتی ڕاکێشا، کە لە ٢ی ئادارەوە ڕێگری لە چوونە ژوورەوەی هاوکارییە مرۆییەکان کردووە، زیندانیکردنی دانیشتوانی کەرتی غەززە لە ناوچەیەکی هەمیشە بچووکبووەوە و نەبوونی ئاسایش لە ناوچە بەناو پارێزراوەکاندا. ئەو لێدوانانەی ئەندامانی "حکومەتی ئیسرائیل" سەبارەت بە دانیشتوانی غەززە دەیدەن، زۆر قورس دەکات کە چاوپۆشی لەو ڕاستییە بکرێت، ئەم کارانە ڕەنگە ببنە پاکتاوی نەتەوەیی و جینۆساید.

 

ساسکیا کلویت جەختی لەوە کردەوە کە سزادانی بەکۆمەڵ و بێ مرۆڤکردنی مەدەنییەکان دەبێت دەستبەجێ کۆتایی پێبێت، کە هێزەکانی ئیسرائیل شکست دەهێنن لە ڕێزگرتن لە یاسا مرۆییە نێودەوڵەتییەکان، دابینکردنی بێ بەربەستی یارمەتییە مرۆییەکان بە بڕی پێویست بۆ دڵنیابوون لە تەندروستی دانیشتووان دیاری دەکات.

 

داوای لە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی کرد کە ئەرکی خۆی بەجێ بگەیەنێت و ڕێز لە ئەرکە یاساییەکانی خۆی بگرێت بەپێی ڕێککەوتننامەکانی جنێڤ، لەوانەش ڕێککەوتننامەی جینۆساید، هەروەها کار بۆ دەستەبەرکردنی ئاگربەست و ڕێزگرتن لە یاسا نێودەوڵەتییەکان بکات.