عەبیر محەمەد

 

دێرک-گوندی جارودیێ دەکەوێتە باکووری شاری دێرک لە کانتۆنی قامیشلۆی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سوریا، نزیکەی ٨ کیلۆمەتر لە شارەکەوە دوورە و دەکەوێتە سەر هێڵی سنووری نێوان ڕۆژئاوای کوردستان و باکووری کوردستان، لە گوندی جارودیێ کە ژمارەی دانیشتوانەکەی نزیکەی ٢٥٠ کەسە، ژیانی هەرەوەزی بەهۆی کاری ژنانەوە دروست دەکرێت.

 

شوێنی گەشتیاری بۆ دانیشتوانی هەرێم

لەگەڵ بەردەوامبوونی هێرشەکانی دەوڵەتی تورکیا بۆ سەر ناوچەکە، ئەم گوندە وەک گوندەکانی دیکە بووەتە شوێنی گەشتکردن بۆ دانیشتوانی ناوچەی جزیرە بۆ ئەوەی خۆیان بەدووربگرن لە ڕووداوەکانی جەنگ و هێرشە بەردەوامەکانی دەوڵەتی تورکیا بۆ سەر ناوچەکە، لە لایەکی ترەوە، ژینگەی سەرچاوە ئاوییەکان بە درەختی سپۆنگی بەرز ڕازێنراوەتەوە، ئەوەی دیکە کە ئەم گوندە جیادەکاتەوە سروشتی باشی گوندنشینەکان و دانوستانی باشیانە لەگەڵ هەموو ئەوانەی دەچنە ناو گوندەکەوە، ئەمە ئەو شتەیە کە خەڵکی گوندەکان دیاری دەکات، بێگومان تا ئێستا خۆشەویستییان بۆ ڕێزلێنان لە میوانەکان ون نەبووە، کاتێک دەچیتە ناو گوندی جارودیێ، هەموو کەسێک ئاوڕت لێدەداتەوە، لە دەوروبەرت دەخولێتەوە و دەڵێت، "بەخێربێیت، تکایە، چۆن دەتوانین یارمەتیت بدەین؟" ئەمە ڕۆحی میوانداریی خەڵکی کوردستان نیشان دەدات.

 

کانی گوندەکان سروشتین و ناڕۆن

گوندی جارودیێ بە سەرچاوە سروشتییەکانی و کانیەکانی ناسراوە، هەندێک لەو کانیاوانە کانی هەژیرێ، کانی تەهلە، کانی پیاوان و کانی ژنانن. دوای ساڵانی ١٩٩٦ کارەبای نوێ گەیشتە گوندەکە، چونکە لە ساڵانی پێشوودا ڕۆڵێکی گرنگ و بنەڕەتی هەبوو لەو کانیاوانەی کە ئاوی خواردنەوەو شوشتنی بۆ دانیشتوان دابین دەکرد، ئەم کانیاوانە هەروەها بەرەو گوندی حەیاکە دەڕۆن بەرەو گوندی گرێ ڤیرا لەبەردەم بەنداوی سەفان نزیک شاری دێرک، پاشان فلتەر دەکرێن کە یەکێکیان دەچێتە دێرک و بەشەکەی دیکە دەگاتە قامیشلۆ باکوور و ڕۆژهەڵاتی سوریا، بێگومان ئەم ئاوە بۆ خواردنەوە بەکاردێت.

 

لەهەموو ماڵێکدا دار توویەک و هەنجرێک هەیە

لە لایەکی ترەوە، گوندەکان زۆر حەزیان لە کشتوکاڵە، پێویستی ڕۆژانەیان بۆ خواردن و خواردنەوە لە کێڵگە کشتوکاڵییەکانی گوندەکە پێکدێت، واتە ئابووری خۆیان هەیە لەگەڵ ئاژەڵداریدا، هەروەها حەوشەکانیان بە گوڵ ڕازێندراون و بۆنی گوڵ لە هەموو گۆشەیەکی گوندەکەوە دێت، لە هەموو ماڵێکدا دار توویەک و هەنجیرێک هەیە، کاتێک پرسیاری ئەوە کرا بۆچی وەڵامەکەیان ئەوە بوو: گەورەکانمان ئەم دوو درەختەیان زۆر خۆشدەویست، ئەم خۆشەویستییە لە ناخماندا بونیاد نراوە، کاتێک ئەم دوو درەختە بوونیان نییە، هەست دەکەین کە بۆشاییەکی گەورە هەیە.

 

پێکەوە ژیان

لە لایەکی دیکەوە، نەجدە خەلیل، تەمەن ٦٣ ساڵ، خەڵکی گوندی قەرەخۆیە لە کانتۆنی قامیشلۆ لە باکوور و ڕۆژهەڵاتی سوریا، بۆ ماوەی ٤٣ ساڵە لە گوندی جارودیێ دەژی، تایبەتمەندییەکانی گوندەکەی و وردەکارییەکانی ژیانی گوندەکەی باسکردو وتی: گوندەکەمان چێژ لە خەڵک و سروشتی جوانی خۆی دەبینێت. یەکگرتن و کۆمەڵایەتی زۆر بەهێزە لە گوندەکەدا، ئێمە باخچەیەکمان پێکەوە دروستکردووە، وەرزەکانی ساڵ شان بە شان دەچێنین، هەموومان لە کاتی دروێنەدا بەیەکەوە بەشی دەکەین، هەموویان ڕەنجیان هەیە لەم زەوییەدا. لە ڕابردوودا بەهۆی نەبوونی پێداویستی زۆرەوە لە گوندەکاندا کێشە هەبوو، بۆ نموونە شەقامەکانمان هەموویان خراپ بوون، هیچ قوتابخانە و هتد نەبوو.

 

"لەگەڵ پێکهێنانی هەرەوەزیی، سەروەریی خاکەکە گۆڕاوە"

نەجدا خەلیل تیشکی خستە سەر سیستمی کۆمەڵایەتی و بەردەوام بوو و وتی: لە سەردەمەکانی پێشوودا، سیستم و سەروەری زەوی و بەگ لە پێشەوە بوون. لەبەر ئەوەی ئەوان دەستپێشخەرییان هەبوو بۆ ئەنجامدانی هەموو شتێک لە بەرژەوەندی خۆیاندا، هیچ کەسێک نەیدەتوانی ڕێگری لە سەرکوتکردنی ئەوان بکات، بەڵام لە سەردەمی ئێستادا و دوای دامەزراندنی سیستمی هەرەوەزی ئەم سەروەرییەی کلیلەکان گۆڕاوە و هیچ کەس مافی ئەوەی نییە دەسەڵاتی بەسەر دانیشتوان و گوندەکاندا هەبێت.