ڕۆژ هۆزان

 

قامیشلۆ- سیستمە سەرمایەدارەکان تا ڕادەیەکی زۆر دەیانەوێت کاریگەری خۆیان لەسەر مێشکی کۆمەڵگە جێگیر بکەن و پێشکەوتنەکانی سەرمایەداری وەک مۆدێل و ماکیاژ و ئینتەرنێت و شێوازی تری جیاواز بدەنە گەنجان، ماوەی نزیکەی ساڵێکە کاری توێژینەوەی بەشی ئیتیک- ئەخلاق و ئیستاتیک-جوانی ژنان لە باکوور و ڕۆژهەڵاتی سوریا ئەنجام دراوە، هەر کانتۆنێک لە بنچینەدا ناوەندی توێژینەوەی خۆی هەیە و لەم توێژینەوەیەدا شێوازی جیاواز پەرەی پێدەدرێت و بە کۆمەڵ لەگەڵ دامەزراوەکاندا گفتوگۆی لەسەر دەکرێت و ئەنجامەکانی وەردەگیردرێت، ڕێگاکانی تر لەناو کۆمەڵگەدا بۆ نموونە لەو شوێنانەی سەرمایەداری و مۆدێلەکان تێیدا پێشکەوتوون ئەم زانستە درێژە بە توێژینەوەکانی دەدات، هاوکات ئەو پزیشکانەی پێشکەوتنەکانی سەرمایەداری هەڵدەسەنگێنن و بەکاریدەهێنن و خەڵک بەکاردەهێنن، گفتوگۆ لەگەڵیاندا پەرەی پێدەدرێت، بەم شێوازانە، بەشی ئیتیک و ئیستاتیک دەتوانێت ئەنجامی باش بەدەستبهێنێت لە زانستی ژنۆلۆژیدا.

 

"ئیتیک و ئیستاتیک پێوەری بنەڕەتی ژیانن و لە ڕاستی خۆیان دوور کەوتوونەتەوە"

نوفا عەلی، ئەندامی ئەکادیمیای ژنۆلۆژی کانتۆنی قامیشلۆ، لەبارەی بەشی ئیتیک و ئیستاتیک وتی: ئیتیک و ئیستاتیک دوو وشەی لاتینین، واتای ئەخلاق و جوانناسی دەدات لە زمانی کوردیدا، ئەم دوو وشەیە پێوەری سەرەکی ژیانن بەبێ ئەوان یان دەرچوونیان لە ژیان دەبێتە دروستبوونی هەڵە، ئەم دوو بوارە سەرەکییە پێویستی بە تەواوی کۆمەڵگە و مرۆڤ و ڕەگەز و بوونەوەرە زیندووەکان هەیە، بەڵام بە چ شێوەیەک دەبێت ئەم بوارانە بەکاربهێنرێن یان لەسەر چ زەمینەیەک؟ گرنگ ئەوەیە کە ئەم کێشەیە سیستەمی سەرمایەداری لە ڕووی کاریگەرییە سەرەکیەکانی لەسەر ژیان و مێشکی کۆمەڵگەکان قوڵاییەکی زۆری هەیە بەهۆی سەردەمی وشەی سەرمایەدارییەوە هەموو شێوەکانی ژیان بەبیردێتەوە، لەهەمان کاتدا بواری ئیتیک و ئیستاتیکی خستووەتە خزمەتکردنی بەرژەوەندییە پیسەکانی خۆیەوە، بۆ نموونە کردنەوەی گەورەترین کارگە و کۆمپانیا بۆ بابەتی جوانکاری، گەورەترین ئەزموون لەسەر مرۆڤ و بوونەوەرە زیندووەکان بۆ تاقیکردنەوەی ئەو ماددانەی کە ئەگەری زۆر هەیە ئەنجامی نەرێنیان هەبێت، هەمووی دەرچوونێکی جوانکارین لە مانای ڕاستەقینەی خۆیان، ئەمانە هەمووی شێوازی نائەخلاقی سەرمایەدارین.

 

"سیستمی سەرمایەداری شەڕێکی نەرم لەسەر کۆمەڵگە ئەنجام دەدات"

نوفا عەلی تیشکی خستە سەر شەڕی سیستمی سەرمایەداری لەگەڵ کولتووری کۆمەڵگەکان و وتی: سیستمی سەرمایەداری بۆ ئەوەی چالاکی دژ بە مرۆڤ و زیندەوەران ئەنجام بدات، کۆمەڵگەکان قبوڵ دەکات و شەڕێکی زۆر نەرم لەسەر کۆمەڵگە ئەنجام دەدات، پێوەرەکانی ئیستاتیک دەگۆڕن بۆ نموونە پێوەری ئیستاتیکی لە کۆمەڵگەی کوردەواریماندا زۆر بە نرخن، مرۆڤ هەرچەندە بە ئەخلاق و خاوەن زانست بێت، جوان دەبێت و ئیستاتیک دروست لە هەڵسوکەوت و مێشک و گفتوگۆیدا ڕەنگ دەداتەوە، لە هەموو جیهاندا پیوەرەکانی ئیستاتیک بوونەتە یەک، شێوە و مۆدێل یەکن، سیستمی سەرمایەداری کولتووری خۆی لە جیهاندا دەجوڵێنێت و بە هێواشی دەیچەسپێنێت، لەسەر ئەم بابەتە هەموو کۆمەڵگەیەک کە گەورە بووە ئیتیک-ئەخلاقی خۆی هەیە، ئەگەر خەڵک ئیتیکی خۆی لە دەستبدات، دەتوانێت کاری جیاواز بکات، بۆیە دەڵێین سەرمایەداری هەموو هەوڵێکی هەیە بۆ ئەوەی خۆی بەسەر مێشکی مرۆڤدا بسەپێنێت و بەرژەوەندیەکانی بپارێزێت، کاتێک ئەمڕۆ سەیری بەرنامەکانی میدیای دیجیتاڵ دەکەین دەبینین هەموو شتێک وەک یەکن و هەموو کەسێک پێی کاریگەرە، چونکە بە بڕوای خەڵک ئەمە وەک ئاسوودەیی و بەختەوەری دەبینیت و مرۆڤ دەتوانێت لەگەڵیدا بژی، بەڵام ئەگەر بە هزر و عەقڵەوە سەیری بکەین دەبینین ململانێی چەکداری چۆن لاشەی مرۆڤ تێکدەشکێنێت، هەڵەی کۆمەڵگەکان لە دژی ئیتیک و ئیستاتیکەکانی لاشەی مرۆڤ لە ڕووی میتافیزیکییەوە لەناودەبات.

 

پێویستی پەرەپێدانی بەشی ئیتیک و ئیستاتیک لە زانستی ژنۆلۆژیدا

نوفا عەلی پێویستی پەرەپێدانی بەشی ئیتیک و ئیستاتیکی لە زانستی ژنۆلۆژیدا خستەڕوو و وتی: وەک سەنتەرێکی ژنان ئەرک و بەرپرسیارێتی ئێمە چارەسەرکردنی کێشەکانی کۆمەڵگەیە لە ڕێگەی توێژینەوەوە، کێشەی زۆر لە کۆمەڵگەدا هەیە کە دۆزراونەتەوە و لێکۆڵینەوەیان لێکراوە، بەڵام هیچ چارەسەرێکیان بۆ ناکرێت، یەکێک لە ئەرکە سەرەکییەکانی ئێمە بەدواداچوون و چارەسەرکردنی کێشەکانە، چونکە لە کۆمەڵگەی ئێمەدا پێویستیی بەمە هەیە، ئەمڕۆ ژنان و گەنجان بەهۆی کاریگەرییەکانی سەرمایەدارییەوە خۆیان لەدەستدەدەن، چەند شۆڕش لە باکوور و ڕۆژهەڵاتی سوریا بەرپابووە دەبینین سەرمایەداری شێوازی جەنگەکەی دەگۆڕێت و بەرەو ململانێی چەکداریی دەڕوات، بەو میتۆدانە دەیانەوێت کولتووری کوردستان بەرەو دواوە بەرن و بە ئاسانی خەڵک بەدەستبهێنن و لە کولتوور و دابونەریتی خۆیان دووریان بخەنەوە، ئامانجمان وەک ئەکادیمیای ژنۆلۆژی پەرەدانە بە توێژینەوە بۆ ئاگادارکردنەوەی گەلەکەمان و گەنجان کە نەکەونە ناو تەڵەی ئەم سیستمانەوە، لەلایەکی دیکەوە دەمانەوێت بەم توێژینەوانە ڕێگری لە سیستەمی سەرمایەداری بکەین و کەسانێک بە کولتوور و ئیتیکەوە لە دژی بونیاد بنێین.

 

ڕێباز و خەباتەکان کە بۆ توێژینەوەی بەشی ئیتیک و ئیستاتیک پەرەی سەندووە

نوفا عەلی تیشکی خستە سەر ئەو ڕێباز و خەباتانەی کە بۆ لێکۆڵینەوە لە بەشی ئیتیک و ئیستاتیک ئەنجام دەدرێن و وتی: ئەو شێوازانەی لەم توێژینەوەیەدا ئەنجاممان داوە جیاوازن، ئێمە تەنها شێوازێکمان بەکارنەهێناوە، چونکە لە ژنۆلۆژیدا زۆر شێواز هەیە، ئەو میتۆدانەی کە بە تایبەتی بەسەر بەشی  ئیتیک و ئیستاتیکدا پیادە دەکران بە کۆمەڵ بوون، ئێمە منداڵانی کۆمەڵگە تا بەتەمەنەکانی کۆمەڵگەمان کردووەتە بنەما و هاوکات توێژینەوەکەمان لەگەڵ ئەو کەسانەدا پەرەپێداوە کە لە هەموو بەشەکانی کۆمەڵگەدان، وەک زانا و نەخوێندەوار، ئەو کەسانەی لەناو دەزگا و ئەکادیمیاکاندا کار دەکەن، ئەم توێژینەوەیە له ڕێگای پرسیار و وەڵامەوه هەروەها له ڕێگەی وۆرکشۆپ و چاوپێکەوتن و گفتوگۆ سیمینارەوە ئەنجام درا، ئێستا توێژینەوەکەمان تەواو کردووە و لە بواری نووسینداین، کاتێک ئەنجامەکان ئاشکرا دەکرین، مرۆڤ دەتوانێت ئەو شێوازانەی کە بەکارمانهێناوە لەگەڵ کۆمەڵگەدا هاوبەشی پێبکات، لە ئێستادا ئێمە توێژینەوەکانمان لەگەڵ مامۆستایانی قوتابخانە هاوبەش دەکەین بۆ ئەوەی سەرەتا منداڵانی داهاتووی کۆمەڵگە لەسەر پێوەرە ئیتیکیەکان فێربکرێن، هاوکات ئەم توێژینەوەیە بە گشتی لەگەڵ دەزگا و دامەزراوەکانی هەرێمدا بڵاودەکرێتەوە.