ئەسما فەتحی

 

قاهیرە- پەرتوکخانەی ژنان بەرهەمی زانیاری بڵاوکراوەی دامەزراوەکانی لە پلاتفۆرمێکی دیجیتاڵیدا کۆکردەوە بۆ ئەوەی کەمی بەرهەمهێنانی زانیاری دەربارەی ژنان بە نووسراو چارەسەر ببێت، هەرچەندە زۆربەی ئەوانەی بایەخ بە کاروباری ژنان دەدەن جۆری جیاواز و جیاوازیان هەیە، بەڵام پێویستی بە توێژینەوە و هەوڵدان هەیە بۆ ئەوەی دەستیان پێ بگات.

 

بەرهەمهێنانی زانیاری ژنان زۆر گرنگە و ئیلهامبەخشە بۆ زۆر کەس، بەتایبەتی ئەوانەی بە زمانی عەرەبی قسە دەکەن، و دۆکیومێنتکردنی ئەم بەرهەمە پێویستە لە حاڵەتی مێژووی بزووتنەوەی ژنانی میسریدا کە ژمارەیەک لە دامەزراوەکانی پەیوەندیدار بە کێشەکانی ژنانەوە، توێژینەوە و چاودێریکردن و بەڵگەنامەکردنیان کردووەتە یەکێک لە میکانیزمە سەرەکییەکانی کارکردنیان.

 

لە ماوەی سێ ساڵی ڕابردوودا، دامەزراوەی متون پڕۆژەیەکی بە ناوی "پەرتوکخانەی ژنان" دەستپێکرد، کە بەرهەمی زانیاری بڵاوکراوەی دامەزراوەکانی لە پلاتفۆرمێکی دیجیتاڵیدا کۆکردەوە بۆ ئاسانکردنی دەستگەیشتنی توێژەران پێی، ئەمەش کاریگەری دەبێت لەسەر ئەوانەی گرنگی بە کێشە و کاروباری ژنان دەدەن، لە چاوپێکەوتنێکدا لەگەڵ ئینجی بەدران، بەڕێوەبەری پەرتوکخانەکە باسی وردەکاری پڕۆژەکە و ئامانجەکانی کرد.

 

زانیاری دەربارەی ژنان پێویستی بە کارێکی قورس هەیە، پەرتوکخانەی ژنان چۆن ئەمەی بەدەست هێنا؟

ئەم بیرۆکەیە لە ساڵی ٢٠٢٠ وەرگیراوە و کە پەرتوکخانەی ژنان لە زۆربەی دامەزراوەکاندا هەیە، بەڵام ئێمە ئەوەمان بۆ دەرکەوت کە بەرهەمهێنانی زانیاری ژنانی بڵاوبووەوە زۆربەیان لە پەرتوکەکاندا بڵاوبوونەتەوە و ڕەنگە لەناوبچن، یاخود هەندێک کەس هەن کە بە شێوەیەکی دیجیتاڵی نووسینەکانیان بە شێوەی فایلی "PDF" دۆکیومێنت کردووە، گەڕان بەدوای زانیاری دیاریکراودا قورس دەکات، بۆیە پێویستی بە هەوڵی زیاتر هەیە بۆ خوێندنەوە و شیکردنەوە و چاودێریکردن.

 

لەبەر ئەوە بیرۆکەی پەرتوکخانەی ژنان و کۆکردنەوەی زۆربەی ئەو دامەزراوانەی کە پەیوەندییان بە کێشەکانی ژنانەوە هەیە ئەنجام درا، تەنانەت بەرهەمهێنانی زانیاری لە پەرتوکەکانەوە، بە شێوەیەکی جیاواز دەینووسینەوە بۆ ئەوەی هەرکەسێک بەدوای زانیاریدا بگەڕێت بە ئاسانی بگاتە ئامانجەکەی.

 

بۆ چەندین ساڵ کارمان کرد لەسەر پەرەپێدانی ماڵپەڕەکە بۆ ئەوەی ئاسانتر بێت لە پرۆسەی دەستگەیشتن بە زانیاری بۆیە ئامانجی یەکەم ئاسانکردنی پرۆسەی گەڕان، هەروەها لە توندوتیژی و جیاکاریدا، بەشێک هەیە لەسەر جیاکاری لەناو خێزان و دامەزراوە و کۆمەڵگەدا، بەدوایدا توندوتیژی بە شێوە جۆراوجۆرەکانیەوە دێت، هەروەها لقەکان هەیە کە وردەکاری  کرداری جۆراوجۆر لە دژی ژنان لەخۆ دەگرێت.

 

ئایا هیچ هاوکارییەک هەیە لەلایەن دامەزراوەکانەوە کە بەرهەمهێنانی زانیارییان هەیە؟

لەڕاستیدا، بڕێکی زۆر لە بەرهەمهێنانی زانیاری هەیە لە دامەزراوەکاندا، و بەداخەوە هەندێکیان بە تێپەڕبوونی کات بەردەوام نابن لە چالاکییەکانیان و لەوانەیە  ئەو زانیارییانە لەدەست بدەین کە بەرهەمیان هێناوە، ئەمەش وای لێکردین بە پەرۆش بین بۆ پەیوەندیکردن لەگەڵ هەمووان بەبێ جیاوازی.

 

ژمارەیەک دامەزراوە هەن کە توانیمان بەرهەمەکانیان بەدەست بهێنن، لەوانە "ژنی نوێ، دامەزراوەی یارمەتی یاسایی ژنانی میسری، پەرەپێدان و یاسا، کۆمیسیۆنی میسر، مرۆڤ و شار، ژنان و یادەوەری" و چەندین دامەزراوەی تر.

 

جگە لە توندوتیژی و جیاکاری، پەرتوکخانەکە چی دۆسیەیەکی کۆکردەوە؟

بێگومان چەندین جۆری بەرهەمهێنانی زانیاریمان هەیە، لەوانە ژنان و یاسا، ژنان و میدیا، ژنان و ئایینەکان، مافە ئابوورییەکان، هەروەها مافی هەڵبژاردن، مافی دەنگدان، مافی وەرگرتنی پۆستی سەرکردایەتی و مافی نیشتەجێبوون.

 

هەروەها چەند ماددەیەک هەیە دەربارەی تەندروستی زایەندی و زاوزێکردن و مافی چاودێریکردن، و لەژێر هەر بەشێکدا وردەکاری هەیە، بۆ نموونە، یاسا کار و باری کەسیی تێدایە.

 

وردەکاری زۆر هەیە لەسەر بابەتە جۆراوجۆرەکانی پەیوەندیدار بە ژنان، و سەرەڕای گەڕانەوەمان بۆ پۆلێنکردنەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان، دواتر زۆرمان بۆ زیاد کرد و هێشتا پەرەپێدانی بەردەوام هەیە لە کۆکردنەوەی ماددەکاندا.

 

تا چ ڕادەیەک پەرتوکخانەکە کاریگەری لەسەر بزووتنەوەی ژنان هەیە؟

لەو باوەڕەدام کە زانین سەرەتای هەر گۆڕانکارییەکە کە ئێمە دەمانەوێت، بۆیە پەرتوکخانەکە یارمەتی ئەو کەسانە دەدات کە بەدوای زانیاریدا دەگەڕێن بۆ لێکۆڵینەوە لە ڕاستی و دیاریکردنی ئەوەی کە دەتوانن چی زیاد بکەن و بەم شێوەیە دەتوانن بە ئاسانی لە پەرتوکخانەی ژناندا دیاریی بکەن.

 

ئێمە تا کۆتایی ساڵ ڕاپۆرتێک بڵاو دەکەینەوە سەبارەت بە چەماوەی زانیاری و ئەو بابەتانەی کە لە دەوروبەریدا هەیە، هەروەها ئەو بابەتانەی کە پێویستیان بە توێژینەوەو لێکۆڵینەوەی قووڵ هەیە و ئەو ناوەڕۆکەی کە وایان لێدەکات سەرچاوەیەکی باوەڕپێکراو بن، هەموو ئەمانە بە دڵنیاییەوە یارمەتی ئەوانە دەدات کە دەیانەوێت کار بکەن و بابەتەکانی ژنان لە هەمەجۆرییاندا زیاد بکەن.

 

ئایا ستانداردی تایبەت هەیە بۆ زیادکردنی ماددەی پەرتوکخانەی ژنان؟

لە سەرەتادا تەنها لەگەڵ دامەزراوە بەناوبانگەکان کارمان کرد کە دەستەیەکی بەڕێوەبەریان هەیە کە پێداچوونەوە بەو ماددانە دەکەن کە لەلایەن ئەوانەوە دەردەکرێن و ئەوەی ئێمە لە ماددەکە کۆیان دەکەینەوە موڵکی خاوەنەکەیە و ئەوە دەنووسین چونکە ئەو بە شێوەیەکی سەرەکی بەرپرسیارە لە ڕەوایەتی ئەوەی لە ناوەڕۆکەکەدا هەیە و کێ بەرهەمی هێناوە.

 

سەرەتا، ئامادە نەبووین بۆ دەستپێشخەرییەکان، بەڵام بە تێپەڕبوونی کات بۆمان دەرکەوت کە بیرۆکەی دانانی ستاندارد پێویستە پێداچوونەوەی بۆ بکرێت، چونکە بە تەواوی باوەڕمان بەوە هەبوو کە هەر کارێکی چالاکوانان و ڕێکخراوەکانی ژنان و بەرهەمهێنانی زانیاری لەم ڕووەوە گرنگە و دەبێت بپارێزرێت و بەڵگەنامە بکرێت.

 

کاردەکەین بۆ دۆکیومێنتکردنی مێژووی ژنان، بۆیە بڕیارمان دا بەشێکی تایبەت بۆ دەستپێشخەرییەکان پێناسە بکەین بۆ ئەوەی کارەکانیان لە بۆچوون نزیک بێتەوە و دەرئەنجامەکانی بگەڕێنەوە بۆ خاوەنەکەی، وەک ئەوەی لە بەرهەمهێنانی زانیاری میدیای ژناندا کردمان.

 

بە کورتی، پەرتوکخانە شوێنێکی گشتییە کە تێیدا زانیاری دەگوازینەوە و لە یەک شوێن کۆی دەکەینەوە بۆ ئەوەی ئاسانکاری بکەین بۆ توێژەران و ئەوانەی دەیانەوێت وردەکاری زیاتر بەدەست بهێنن.