برسێتی و هەژاری لە ئەفغانستان
لە ئەفغانستان هێڵێکی زۆر باریک لە نێوان هەژاری و برسێتیدا هەیە، ئەو ئەفغانانەی ڕووبەڕووی برسیەتی دەبنەوە دەخرێنە نەخۆشخانەکان چونکە ناتوانن خۆراک بۆ منداڵەکانیان دابین بکەن، لەو وڵاتەدا کەرتی بانکی و بیناسازی دوای ئەوەی تاڵیبان دەستی بەسەردا گرت، وەستاوە، کرێکاران لە بینای بانکەکان لە چاوەڕوانی وەرگرتنی مووچەکانیان دان و ئێواران بە دەستی بەتاڵ دەگەڕێنەوە بۆ ماڵەکانیان، هەزاران هاوڵاتی کابول بەهۆی ئەو قەیرانەی ئێستا چاوەڕێی هاوکاری دەکەن.
بەهاران لەهیب
کابول - ژیانی گەلی ئەفغانی کە ساڵانێکە هەموو جۆرە شەڕێکی بەخۆیەوە بینیوە، لە ١٥ی ئابدا کە تاڵیبان دەستی بەسەر ئەو وڵاتەدا گرت، پرۆسەیەکی تەواو جیاوازیان دەست پێکردووە گرنگ نییە ئەم قۆناغە نوێیە تا چەند باس بکرێت، ئاماژە بە ژیانێک دەکات کە پێی دەوترێت تاریکە بۆ ژنانی ئەفغانی، کە ناچاردەبن ساڵانێک لە کار دووربکەونەوە بەهۆی مەرجەکانی ئابووری شەڕەوە، ئەوان ئێستا بە پڕۆسەیەکدا تێدەپەڕن بۆ ئەوەی بتوانن بە فەرمی کار بکەن و ئازادی ئابووری خۆیان لە لایەن تاڵیبانەوە بەدەست بهێنن، هەزاران ئەفغانی کە لە ڕێگەی بانکەکانەوە مووچەکانیان وەردەگرن لە وڵاتێکدا ڕووبەڕووی برسیەتی دەبنەوە کە لە ١٥ی ئابەوە خزمەتی بانکەکانیان نەکردووە.
سیستەمی بانکی تێکچوو، بنیاتنان وەستا
بۆچی بانکەکان داخراون؟ کێشەکە تەنیا ئەوە نییە کە بانکەکان داخراون، بەڵکو زۆرێک لە گروپە پسپۆڕەکان، لە پیشەسازی بیناسازیەوە تا ڕۆژنامەگەری، ناتوانن کار بکەن، ناتوانن بژێوی ژیانیان دابین بکەن و ناتوانن لەو وڵاتەدا لەبەر هەژاری بژین کە ملیۆنان کەس هاوکاری گەورەی بیانییان پێ دەگات، هەموو بیناکان لەسەر ئاستی گەورە و بچووک وەستاون و هەرچەندە بانکەکان هێشتا داخراون، بەڵام هیوای کرانەوە لاوازە چونکە پێداویستییە نەقدییەکان جێبەجێ ناکرێت.
ئەفغان زیا: هیچ شتێک نییە کە بتوانین لەماڵەوە بیخۆین
ژنێک بەناوی ئەفغان زیا کە وەک کرێکارێکی پاککەرەوە لەوەزارەتی بەرگری کاردەکات، باسی لەوە کرد کە ماوەی چەند هەفتەیەکە لەبانکدا چاوەڕوانی وەرگرتنی مووچەکەی دەکات، بەڵام تا ئێستا بە دەست بەتاڵ گەڕاوەتەوە و هەوڵیدا کێشەکانی ڕوون بکاتەوە و وتی: "من لە کارەوە گەڕامەوە ماڵەوە، هیچ شتێک نییە کە بتوانین بیخۆین. دۆخی ئابووریمان زۆر خراپە".
"من لە چادردا دەژیم چونکە ناتوانم کرێی خانوو بدەم"
ئەفغانی زیا ئاماژەی بەوەشکرد، بەهۆی ئەوەی چەند مانگێکە نەیتوانیوە پارەکەی لە بانکەکە بەدەست بهێنێت، بەو هۆیەوە نەیتوانیوە کرێی خانوو بدات، بۆیە ناچار بوو ماڵەکەی چۆڵ بکات و چادرێک بکاتەوە و بەردەوامیشی دا: "ئێمە برسیین، ناتوانین، دەبێت مانگانە ٨ هەزار لیرەی ئەفغانی بدەم، بەڵام لەبەر ئەوەی ناتوانم پارە بدەم، دەبێت چادرێک بکەمەوە و لەژێر چادرەکەدا بژیم".
سەرەڕای ئەو نەهامەتییە گەورەیەی وڵات، برسێتی قوڵتر دەبێتەوە، گەلی ئەفغانیش چاوەڕێی پشتیوانی دەکات و ئاماژە بەوە دەکات کە چیتر نابێت هێڵی برسێتی پشتگوێبخرێت.