ناوەندی هەواڵ

 

ئەمڕۆ ٣ی تشرینی دووەم، لە هۆڵی کۆنفرانسی داوا لە شاری سلێمانی، لە لایەن ڕێکخراوی خەڵک بۆ گەشەپێدان، بە هاوکاری ڕێکخراوی فریاگوزاری نەرویجی، پانێلێک بە ناونیشانی "دیموکراسی کولتوورە یان سیستم"بەڕێوەچوو، ژنان دیالۆگی دووەمیان بە ناونیشانی "ژنان لە دیالۆگدا" بەڕێوەبرد کە چەندین چالاکوان و پاریزەر بەشداربوون.

 

پانێڵەکە لە لایەن چراخان خورشد، بە میوانداری ئەشواق جاف، پەرلەمانتاری خولی پێشووی پەرلەمانی کوردستان، ڕێڤان عوسمان، شارەزای سیاسیی بەڕێوەبەری ناوەندی توێژینەوەی دەنگی نەتەوە، گەشە دارا، پارێزەر و پەرلەمانتاری خولی سێیەم و چوارەمی پەرلەمانی کوردستان، سەلمان نادر، پسپۆڕ لە سایسەت و نووسەر، پێشکەش کرا.

 

گەشە دارا، لە پانێڵەکەدا ئاماژەی بەوەکرد، لە ڕێگەی دادگای سەربەخۆ و بێلایەنەوە هاوڵاتیان و تاکەکانی کۆمەڵگە یەکسانی و سەربەخۆی یاساکان دەیانگرێتەوە، وتی: جێبەجێکردنی دەستوور لە لایەن دادگایەکی سەربەخۆی بێلایەن دەتواندرێت دەستوورێک بێ جیاوازی مرۆڤەکان دەستەبەر بکرێت، بە بێ جیاوازی هیچ لایەنێکی سیاسیی، ئاینیی، ئایدۆلۆژی لە هەبوونی دەستوردا، هەروەها لە ڕێگەی دواکەوتنی هەڵبژاردنەکانەوە لە لایەن دەسەڵاتدارانەوە دیموکراسیەت دەکەوێتە ژێر پرسیارەوە، کاتێک ،ماوەی چوار ساڵ پەرلەمان تەشکیل دەکرێت، بەڵام بەهۆکاری سیاسیی لایەنەکان پەرلەمان ئاریشەی خولی نوێی بۆ دروست دەکرێت، کە هەبوونی دەستوورێک لە پەرلەماندا بخاتە ژێر پرسیاری نەبوونی دیموکراسیەت و هۆکاری نەمانی بۆکێ دەگەڕێتەوە، هەروەها سەروەر نەبوونی دادگاکان دیسانەوە دەستوور دەخاتە ژێر پرسیارەوە.

 

ئەو پارێزەرە، وتیشی: دیموکراسیەت پێویستە وەک کولتوور لە تەواوی دامەزراوەکانی حکومەت و کایەکانی ژیاندا بەرجەستە بکرێت، پاشان بگەیەندرێتە خێزانەکان، تا هەبوونی دیموکراسیەت بە باشترین شێواز بەرجەستە بکرێت.

 

ئەشواق جاف، ئاماژەی بەوەکرد، هەبوونی دەستوور لە وڵاتێک یان پەرلەمانێکدا، بەبێ جیاوازی لە نێوان چین و توێژەکاندا بێت، وتی: هەبوونی دەوڵەتی موئەسەسات بەڵام لە دەرەوەی دەستوور کار نەکات، نەبوونی دەستوەردانی سوڵتەکان و پێگەکانی دیکە لە کار و شێوازی هەڵوسکەوتی کەسانی دیکەدا بکەن، جێبەجێکردنی تەواوی ئەو ئەرکەی دەستوور بە لایەنێک یان دامەزراوەیەکی دەدات، بەڵام لە عێراقدا سوڵتەی دادوەری کردن لە پەرلەمانتاران وەردەگیرێتەوە، پەرلەمانتار بۆی نییە یاسا پێکبهێنێت، نەبوون جێبەجێنەکردنی دەستوور لە پەرلەمانی عێراق تەنگی بە تەواوی پەرلەمانتاران و هاوڵاتیان هەڵچنیووە.

 

ڕۆژە حەسەن، بەڕێوەبەری پڕۆگرامی گەشەپێدان لە ڕێکخراوی خەڵک، باسی لەوەکرد، لە درێژەی پانێڵەکەدا باس لە هەبوونی دیالۆگ دەکەن، تێیدا ئاماژە بەوەدەکرێت دیالۆگ سیستمە یان کولتوورە، ئەنجامدانی ئەم دیالۆگە بەرهەمی خولێکی دوو هەفتەیە بۆ ١٥ ژن لە سنووری سلێمانی و دەوروبەری، ئەنجامدانی دیالۆگ لە نێو پرسە جیاوازەکاندا ئەک ئەرکێک لێی بڕواندرێت، هەروەها ئەو کەسانەی پەیوەندیدارن بەو بابەتانەی دیالۆگیان لەگەڵ ئەنجام دەدرێت، بیرکردنەوە و هاوکاری ڕێکخراوی خەڵک بۆ گەشەپێدانە.

 

لە کۆتایدا وتی: ئەنجامدانی ئەم پانێڵە بە ئامادە بوونی چەندین پارێزەر و سیاسەتمەدار بابەتەکان تاوتوێ دەکرێت، تێیدا تاوتوی کردنی بابەتە سیاسییەکان و بە دەستوور کردنی کۆمەڵگە شرۆڤە دەکرێت، هەبوونی دەستوور لە سەرجەم کایەکانی ژیاندا هەڵدەسەنگێندرێت.