بە درێژایی سەردەمەکان و لەگەڵ هەر گۆڕانکارییەک لە مێژووی مرۆڤایەتیدا، ململانێکان لە فۆڕمدا گۆڕانکاریان بەسەردا هاتووە و لە شێوازەکانیشیاندا جیاواز بوون و کاریگەرییەکانیان چەند هێندە زیادی کردووە، ئەمانە تەنیا ململانێی ماوە کورت نەبوون، بەڵکو ئاوێنەیەکی خوێناوی بوون کە ڕەنگدانەوەی ناسکی مرۆڤایەتی بوون لە بەرامبەر تەماح و دەسەڵاتدا، هەروەها هەموو جارێک ژنان و منداڵان زۆرترین ئامانج بوون و زۆرترین ئامادەیی لە دیمەنی ئازارەکاندا بوون. 

 

لەگەڵ پێشکەوتنی تەکنەلۆژیا، توندوتیژی کەم نەبووەتەوە، بەڵکو فراوانتر بووە، بۆتە هەڵبژاردەیەک کە وەک چارەسەرێکی نمونەیی پێشکەش دەکرێت، توندوتیژی بۆتە ئاسایی، بە شێوەیەکی دڕندانە پراکتیزە کراوە، لە گوتاردا شەرعیەت بەسەر ئەو جەستەیەدا دەسەپێنرێت کە جگە لە ئارامگری هیچی تریان نییە، ژنان کە لە دڵی ئەم زریانەدا بوون، پەراوێز نەبوون، بەڵکو جەوهەری بوون: خواردنیان بۆ برسیەکان دروست دەکرد، ئاویان دەدا بە تینووەکان، چارەسەری بریندارەکانیان دەکرد و مردووەکانیشیان بە دەستێکی لەرزۆکەوە دەناشت بەڵام پاشەکشەیان نەکرد. 

 

لە ساتێکی داڕماندا، کە وڵاتان ناتوانن خۆیان لە کارەساتەکە بگرن، کاتێک قەیران سازەکان لە پشت بەرژەوەندییەکانی خۆیانەوە خۆیان دەشارنەوە، ژنان لە سێبەرەوە دەردەچن و بیرکردنەوە و دەستپێشخەرییەکانیان هەڵگرتووە، سەرەڕای هەموو شتێک، هەوڵی گۆڕانکاری دەدەن، بەڵام ئەوان درک بەوە دەکەن کە ڕێگاکە پڕە لە مەترسی، ڕووبەڕووبونەوەکان زوو تێپەڕنین، بەڵکو ڕەگیان لە خودی پەیکەری کۆمەڵگادا هەیە. 

 

چۆن کۆمەڵگایەکی تەندروست لە نێوان دابەشکاری قووڵ و ململانێی چەسپاو و ڕەگەزپەرستی چەسپاودا بنیات دەنێیت؟ چۆن بەهاکان لە خاکێکدا دەچێنیت کە خۆشەویستی لێی بردووە و مانای پێکەوەژیان لەناوچووە؟ چۆن لە نێوان وێرانکارییەکی لەو شێوەیەدا گەشتی گۆڕانکاری دەست پێدەکەیت، لە هەمان کاتدا لە جەستە و ڕۆحتدا شوێنەواری ئاوارەبوون و دەستدرێژی و هەژاری و برسێتی و زەلیلبوونت هەڵگرتووە؟ 

سەرەڕای هەموو ئەمانە، پاشەکشەی نەکرد، یەک چەکی هەڵگرتبوو: ئارامگری و خۆڕاگری و بەرگریکردن لە ژیان، ئەو پێشەنگ بوو لە شێوازێکی نوێی بیرکردنەوە و دروشمێکی نەگۆڕی بەرزکردەوە: "ژنان موعجیزە دروست دەکەن، کۆمەڵگا بنیات دەنێن و بناغەکانی ئاشتی دادەنێن". 

 

بە یەک زمان قسە ناکات، سەر بە هیچ ڕەنگێک نییە و بە دووری و زاراوە نابەسترێتەوە، ژنێکە خەڵکی ئەفریقا و ئاسیا و ئەوروپا و هەموو گۆشەیەکی گۆی زەوییە، هەڵگری یەک پەیامە: گۆڕانکاری خەون نییە، بەڵکو ڕاستیەکی ڕۆژانەیە و لە دڵی خۆیدایە نەک لە پەراوێزدا. 

 

لە نێوان ئەم لافاوە وێرانکارییەدا، ژنان تەنیا بە شایەتحاڵی ئازارەکان ڕازی نین، بەڵکو دەبنە نووسەری کتێبی ڕزگاری و بە فرمێسکەکانیان لەسەر دیوارەکانی ترس دەنووسن و بە پەنجە لەرزۆکەکانیان سیماکانی سبەینێ دەخەنە ڕوو، ئەو نە چاوەڕوانی خۆشگوزەرانی هەیە، نە خۆی بە پێشنیارەکان سەرقاڵ دەکات، بەڵکو هەنگاوەکانی لە خاکێکدا دەچێنێت کە بەڵێنی هیچی تر نادات جگە لە ئاڵنگارییە زیاتر، لەگەڵ ئەوەشدا ئەو بەردەوامە. 

 

ئەوان نە گرانبەهای چاوەڕوانییان هەیە، نە خۆشگوزەرانی تیۆریزەکردنیان نییە، بەڵکو پێیان لە خاکێکدا دەچێنن کە بەڵێنی هیچی تر نادات جگە لە ڕووبوڕووبونەوەی زیاتر، لەگەڵ ئەوەشدا فشار دەخەنە سەر. 

 

گوڵێک نییە لە هەوادا، بەڵکو ڕەگێکی قووڵە لە خاکێکی برینداردا، ئەو دەزانێت گۆڕان لە شێوەی وتارێکی دەنگدانەوەدا نایەت، بەڵکو لە سکی ئازارەوە لەدایک دەبێت، لەو ساتەوەختەوە کە لەبەردەم منداڵێکدا وەستاویت کە دایکی لەدەستداوە، یان لەبەردەم دیوارێکدا کە بەهۆی موشەکەوە وێران بووە، ئەو دەڵێت "جارێکی دیکە دروستی دەکەمەوە، تەنانەت ئەگەر تەنها چیرۆکیش بێت''، ئەو یادەوەری بەکۆمەڵ لە قاڵب دەداتەوە، نەک بۆ پاراستنی خەم، بەڵکو بۆ ئەوەی مانایەکی پێبدات، ئازار دەگۆڕێت بۆ گێڕانەوەی بەرخۆدان، ناوی قوربانییەکان و ناسنامەی خاک و تایبەتمەندییەکانی هیوا دەگەڕێنێتەوە. 

 

لە سەردەمێکدا کە بەهاکان لە بازاڕی بەرژەوەندییەکان دەفرۆشرێن و مرۆڤایەتی لە ژمارە و ئاماردا کورت دەکرێتەوە، ژنان وەک پارێزەری مانا وەستاون، ئەوان ڕەتیدەکەنەوە بوونی خۆیان لە ڕۆڵێکی کاراییدا کورت بکرێتەوە، یان خەباتیان بە ژمارەی کۆنفڕانس یان وێنەکان بپێورێت، خەباتیان لەو کاتەوە دەست پێدەکات کە دەستی ژنێکی بەساڵاچوو دەگرن کە ماڵەکەی لەدەستداوە، یان کاتێک منداڵێكی کچێک فێر دەکەن کە یەکەم پیتی وشەی "ئازادی" تەنها بە خوێن دەنووسرێت. 

 

ئەو سەر بە یەک جوگرافیا نییە، بەڵکو سەر بە هەموو ئەو شوێنانەیە کە خوێنیان لێدێت، دەنگی لە کۆڵانەکانی کەمپەکان و لە گۆڕەپانەکانی ناڕەزایەتی و لە بێدەنگی دایکان کە چاوەڕێی منداڵەکانیان دەکەن دەنگ دەداتەوە، لە دڵیدا نەخشەی هەڵگرتووە کە نەک وڵاتان، بەڵکو بە چیرۆک و فرمێسک و پێکەنین کێشراون کە سەرەڕای گەمارۆدانەکە هەڵدەقوڵێت. 

 

ئەو ئازارەکان دەگۆڕێت بۆ ئەو زمانانەی جیهان لێی تێدەگات، پاڵەوانێتی دوور لە پیاوسالاری پێناسە دەکاتەوە، دەڵێت : "پاڵەوانیەتی ئەوەیە لەناو ئەم هەموو شێتیەدا مرۆڤ بمێنیتەوە"، کاتێک لە هۆڵە ساردەکاندا دروشمی ئاشتی بەرز دەکرێتەوە، ژنان لە ئێستاوە لە نێوان وێرانەکانی ماڵەکاندا، لە گەرمەی چێشتخانەکەدا و لە چیرۆکی ئێواراندا دەستیان کردووە بە دروستکردنی، ئاشتی ڕێککەوتنێک نییە کە واژۆ بکرێت، بەڵکو ساتێک لە باوەشکردن و بڕیاری تۆڵە نەکردنەوە و ئیرادەی بەردەوامبوونە سەرەڕای هەموو شتێک، داوای ناساندن ناکات داوای دادپەروەری دەکات، بەدوای شکۆمەندیدا ناگەڕێت، بەدوای دادپەروەریدا دەگەڕێت، وە لەگەڵ هەر هەنگاوێکیدا پێشبینییەکی نوێ دەنووسێت: گۆڕانکاری چاوەڕوانکراوە، کە لە ژنێکەوە دەست پێدەکات کە بڕیار دەدات نەشکێت.