ناوەندی هەواڵ

 

ئەمڕۆ سێ ساڵ بەسەر کوژرانی ژینا ئەمینی و شۆڕشی "ژن ژیان ئازادی" تێدەپەڕێت و لەو چوارچێوەیەشدا، وریشە مورادی، زیندانیی سیاسیی کورد و سزادراو بە سزای لەسێدارەدان، لە زیندانەوە بە بۆنەی سێێەمین ساڵیادی كوژرانی ژینا ئەمینی و سەرهەڵدانی شۆڕشی”ژن ژیان ئازادی” نامەیەکی بڵاوکردەوە.

 

وریشە مورادی ڕایگەیاند، ئەم شۆڕشە تەنها تەقینەوەی توڕەیی شەقام نییە، بەڵکو دەرخستنی کۆمەڵێک داواکاری قووڵە بۆ ئازادی و دادپەروەری و درووستکردنەوەی پەیوەندییە کۆمەڵایەتیەکانە و نابێت ئەم یادە تەنها بە پرسە بێت، بەڵکو دەبێت ببێتە مانیفێستێک بۆ ژیانێکی ئازاد.

 

دەقی نامەی وریشە مورادی بەمشێوەیەیە:-

سێیەمین ساڵیاد بکەنە مانیفێستێک بۆ ژیانێکی ئازاد

بۆ هەموو ئەوانەی کە “ژن ژیان ئازادی” بە دڵ دەڵێنەوە

ئەمە سێێەمین ساڵیادی ڕاپەڕینێکە کە درووشمی”ژن ژیان ئازادی”هەڵگرتووە، ئەم ڕاپەڕینە، بە کەسایەتییەکی ئاڵۆز و فرە رەهەندی، تەنها تەقینەوەی توڕەیی شەقام و داواکارییەکی دیاریکراوی بەشێک نییە. مەودای داواکارییەکان لە ئازادی تاک و کۆمەڵەوە تا مافی چارەی خۆنووسین، لە داواکارییە ئابوورییە بنچینەییەکانەوە بۆ دادپەروەری کلتووری و مافە نەتەوەیی و زمانەوانییەکان، و لە بەرەنگاربوونەوەی چەوساندنەوەی ڕەگەزییەوە تا داواکاری کۆمەڵگەیەکی دیموکراتی ڕاستەقینە. هەریەک لەم داواکارییانە ئەڵقەیەکی زنجیرەیەکن بە ئامانجی دووبارە درویستکردنەوەی پێکهاتەی دەسەڵات و پەیوەندییەکان. ئەو پەیوەندیانەی ئەمڕۆ لەسەر زاڵبوون و توندوتیژی و بەرهەمهێنانەوەی نایەکسانی دامەزراوە.

 

“ژن ژیان ئازادی” تێکۆشانێکە بۆ بیرکردنەوەی جیاواز و ژیانێکی جیاواز، ئازادی شۆڕشێکە بۆ بەدەستهێنانەوەی جەستە و ڕۆح و ئیرادەی ئەو ژنانەی کە ژێردەستە کراون، ئیرادەیەک کە حکومەتی ئێران بە چەندین یاسا و سنووردارکردن لە ماوەی چەند ساڵێکدا لێی سەندونەتەوە و دەسەڵاتی خۆی لەسەر ژێردەستەیی و سوکایەتیکردن و لەناوبردنی ژنی ژێردەستە دامەزراندووە. ئازادی بابەتی ژن وەک توخمی سەرەکی شۆڕش دادەڕێژێت و بەواتایەکی تر بۆ هەمووان دەریدەخات کە بەبێ نوێنەرایەتی ژنان هیچ شۆڕشێک دەرفەتی گۆڕانی دێموکراسی لە کۆمەڵگادا نابێت و سزای لەسێدارەدان و سەرکوتکردن و هەر شتێکی تر ناتوانێت ڕێگری لەم ڕاستییە ڕوونە بکات.

 

ئەو بیرۆکەیەی کە ئێمە پشتی پێ دەبەستین پارادایمی کۆمەڵگەیەکی دیموکراتی، ژینگەیی و ئازادیخوازە. نە سادە و نە تەنها سۆزداری. ئەو گۆڕانکارییانەی ئەم شۆڕشە هێناویەتییە ڕووکەش هەڕەمەکی نین و قووڵ و بنچینەیین، ئەو گۆڕانکارییانە تەنها گۆڕانکاری لە شوێنە گشتییەکان یان گۆڕانکاری لە درووشمەکان نین، بەڵکو گۆڕانێکی بنەڕەتییە لە تێگەیشتنمان لە سیستەمی کۆمەڵایەتی: کێ مافی بڕیاردانی هەیە، ئێمە چ مانایەک دەدەین بە ژیانی کۆمەڵی دیموکراتی. لەم چوارچێوەیەدا بیرۆکەی “ژیانی کۆمەڵایەتی ئازاد” وەک پێناسەکردنەوەی پەیوەندییە مرۆیی و کۆمەڵایەتییەکان دەردەکەوێت، لە داینامیکی خێزانەوە بۆ بواری گشتی. ئەم شۆڕشەیە سەلماندی ئەگەر پێکهاتەکان چاکسازی نەکرێن هیچ چاکسازییەک بەردەوام نابێت. بۆیە خەباتی ئێمە لەسەر بنیاتنانەوەی دامەزراوە و کولتوور و عەقڵییەتە نەک تەنیا بۆ قۆستنەوەی سەکۆی سیاسی.

 

هەموو درووشمێک ڕۆح، کات و شوێنێکی هەیە کە ئایدیۆلۆژیایەکی هەیە و هەموو پارادایمێکی لەسەر بنیات نراوە. چوارچێوەیەکی مێژوویی و کۆمەڵایەتی هەیە. دەربڕینی یادەوەری کۆمەلایەتی و بیرکردنەوە لە شێوەی وشە و قبووڵکردنی قسە و تێکۆشانی زۆری دەوێت، ئەو درووشمانەی گوزارشت لە واقیع، ئەزموونی توێژ، ڕەگەز، ژنان، گەلان و کولتوورەکانی ژێر چەوساندنەوە دەکەن و هێمای بەرگری، هیوا و داواکاری ژیانێکی ئازادن، ئەم درووشمانە بەرهەمی مێژوون. لەو شوێنەی کە وشەکان مانا وەردەگرن، تێکەڵ بە ژیان دەبن، و لە شێوەی دەنگ و زماندا، هێزی ژیانی ئەو کەسانە دەگوازنەوە کە دەنگیان بێدەنگە یان نەبیستراوە، بۆشاییەکی سەرنجڕاکێش و گواستنەوە بۆ بەرگری و خۆڵقاندنی ئازاد درووست دەکەن.

 

لە ناوەڕاستی ئەم نوێبوونەوەیەدا سەرکردایەتی ژنان هەیە و دەبێت بە درووستی لەم سەرکردایەتییە تیبگەین: ژن بوون تەنها کێشەیەکی بایۆلۆجی نییە. مێینەیی بیرکردنەوەیە، زاڵبوونێکی ئەخلاقی-سیاسی، و سەرکردایەتییەکی ئایدۆلۆژیایە کە کۆمەڵگە بەرەو ئازادی و هاوکاری و دیموکراسی دەبات. کاتێک دەڵێم: سەرکردایەتی ژنان، مەبەستم ژنێکە کە سنوورەکانی ڕۆڵی سەپێندراو دەشکێنێت و بیرکردنەوەیەک پێشکەش دەکات کە ئاڵنگاری زاڵبوون دەکات. ئەم عەقڵییەتە بیر لە دووبارە دابەشکردنەوەی دەسەڵات، دیموکراتیزەکردنی پەیوەندییەکان و قبووڵکردنی جیاوازییەکان دەکاتەوە. لەم ڕوانگەیەوە، ئازادی ژنان هەمیشە هاوتای ئازادی کۆمەڵ بووە.

 

دەزانم ئەوان دەیانەوێت ئەم ڕاپەڕینە وەک یاخیبوونێکی خۆڕسک وێنا بکەن و چارەسەری ئەمنی و سزایی بۆ بدۆزنەوە، بەڵام کێشەکە لە کۆنتڕۆڵکردنی بۆشایی تێدەپەڕێت: ئێمە ڕووبەڕووی هەڵسەنگاندنێکی قووڵ دەبینەوە. ئەمەش وای لێکردوون ئامرازی زیاتر لە هێزی ئاسایی بەکار بهێنن. سزای لەسێدارەدان و سەرکوتکردنی دەنگە ناڕازیەکان دەبێت وردتر سەیر بکرێن: ئەم سزایانە تەنها دژی تاکەکان نین، بەڵکو دژی ئەو عەقڵییەتەی کە ئەم هێمایانە نوێنەرایەتی دەکەن. ئەم ڕستانە جۆرێکە لە تۆڵەسەندنەوەی سیستماتیک – تۆڵەسەندنەوە لە شۆڕشێک کە بەدوای بیرکردنەوەیەکی بنەڕەتی لە دەسەڵاتدا دەگەڕێت.

 

تۆڵەسەندنەوە بەم شێوەیە هەوڵێکە بۆ بڕینی دەنگ لە جەستە و خنکاندنی پەیامەکە. لەگەڵ ئەوەشدا، ئەوەی پشتگوێ دەخرێت ئەوەیە کە عەقڵییەتی ئازادیخواز ناتوانرێت بە پەت یان فەرمان لەناوببرێت. ئەم جۆرە بڕیارانە نیشانەی دەسەڵات نین، بەڵکو دانپێدانانێکە بە لاوازی شەرعییەت و ترس لە بڵاوبوونەوەی بیروڕا: کاتێک بابەتەکە لە سیاسەتەوە دەگۆڕێت بۆ سەرکوتکردنی سیمبولەکان، ئەوە مانای ئەوەیە کە دیالۆگ و گۆڕان هەڕەشەیەکی جدییە. ئەوەی دژی ژنانی زیندانی دەکرێت بەشێکە لە پڕۆژەی تۆڵەسەندنەوە، تۆڵەسەندنەوە لە “ژن ژیان ئازادی” و بەڵگەیە لەسەر کاریگەری قووڵی شۆڕشەکە.

 

دەیانەوێت بە ئامرازی فەرمانکردم جوڵەی جەستەی کۆمەڵایەتی بوەستێنن، بەڵام هەرگیز ناتوانن ئەو عەقڵییەتە پێشەنگانەی ئیلهام بەخشە لەم شۆڕشەدا لەناوببەن، تا دڵسۆزی بۆ بیر و کردار بمێنێتەوە و تا پێناسەیەکی نوێ بۆ ئازادی و دێموکراسی پەیڕەو بکرێت هیچ بڕیارێک جگە لە جددی بوون هیچی تر بۆ ئەم ڕێبازە زیاد ناکرێت.

 

بەردەوامی بیروباوەڕی “ژن ژیان ئازادی” پێویستییەکی مێژووییە. ئەم نموونەیە پەیوەندییەکە لە نێوان تیۆری و کرداری ڕۆژانەدا. ڕێگایەک بۆ ڕێکخستن و پەروەردەی سیاسی و داڕشتنی دامەزراوە دیموکراسییە هاوتەریبەکان و قبووڵکردنی ڕۆڵی ژنان لەسەرکردایەتی بەکۆمەڵ و بنیاتنانەوەی ئابووری و کولتوور و دادپەروەری لەسەر بنەمای کەرامەتی مرۆڤ.

 

داواتان لێدەکەم ئەم یادە تەنها بۆ پرسە نەگۆڕن. بیکەن بە مانیفێستێک بۆ ژیانێکی ئازاد. نامە، تێبینی، کۆبونەوەی گەورە و بچووک، کاری تیۆری و پەروەردەکردنی نەوەی نوێ هەمووی ئامرازن کە دەبێت پێکەوە چالاک بکرێن. دەبێت نیشانی بدەین کە سەرکردایەتی ژنان داواکاری نییە بەڵکو بەرنامەی کردارە پرۆگرامێک کە بواری گشتی دەگۆڕێت و دەرفەتی ژیانی یەکسان دەڕەخسێنێت.