ڕەجا حەمید ڕەشید

 

عێراق- ژمارەیەک ژنی کاندید بۆ خولی داهاتووی پەرلەمانی عێراق کە بڕیارە مانگی تشرینی دووەمی ئەمساڵ بەڕێوەبچێت، لە پلاتفۆرمە هەڵبژاردنەکانیاندا، جەختیان لەسەر گرنگی پشتیوانیکردنی ژنانی عێراق و بەهێزکردنی پێگەی سیاسی و کۆمەڵایەتی و ئابوورییان کردەوە، هاوکات هەوڵیاندا خۆیان لەو هەڵانە بەدوور بگرن کە لە خولەکانی پێشووی پەرلەماندا ئەنجامدراون.

 

ئەمەش لە میانی سیمینارێکدا هات، کە لەلایەن پرۆژەی "تا" بۆ بەهێزکردنی ڕۆڵی ژنان لە کۆمەڵگەدا بەناونیشانی "ژنانی کاندید: دەرفەت بۆ پشتیوانی و ئاڵەنگاری ڕاستی" بەڕێوەچوو، کە ڕۆژی ٢٧ی ئەیلوول لە ناوەندی سیاسەتی گشتی بەغدا بەڕێوەچوو.

 

لە دانیشتنەکەدا، کە شەهەد رەبیعی، بەڕێوبەری پڕۆژەی "تا" بۆ بەهێزکردنی ڕۆڵی ژنان بەڕێوەی برد و ژمارەیەک ژنی کاندید و نوێنەری ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی لەگەڵ نبراس ئەبو سودە، لە کۆمیسیۆنی هەڵبژاردنەکان ئامادەی بوون، چەندین تەوەری گرنگیان خستەڕوو، لەوانە "ئاڵنگارییە سیاسییەکان، سنوورداربوونی بوونی ژنان لە پۆستەکانی بڕیاردان، کەلێنی یاسای لە یاساکانی هەڵبژاردندا، و نەبوونی سەرچاوەکان کە کاریگەری بانگەشەی هەڵبژاردن سنووردار دەکەن، جگە لە چەشنە کۆنەپەرستانەکان و نەبوونی متمانە بە لێهاتووی ژنان، ئاڵەنگاریە کولتووری و کۆمەڵایەتییەکانی بەردەم بەشداری ژنان، جگە لە توندوتیژی ئەلیکترۆنی و بانگەشەی چەواشەکاری.

 

ڕۆڵێکی پێشەنگ بۆ ژنان لە پەرلەمان

ئەسرا نەجم عەبدول حاجیمی، کاندیدی بلۆکی "صادقون" "ڕاستگۆیان" و مامۆستا لە زانکۆی بەغدا جەختی لەوە کردەوە، کە کاندیدبوونی لە هەستێکی قووڵی بەرپرسیارێتیەوە سەرچاوەی گرتووە، وتی: بەرنامەی هەڵبژاردنی من، کە هیوادارین لە ماوەی چوار ساڵی داهاتوودا، لە پەرلەمانی عێراق بەدەستی بهێنین، لەسەر بنەمای پێداویستییەکانی کۆمەڵگەیە، دیارترینیان کێشەکانی کەمی ئاو، بیابانبوون، و خزمەتگوزارییە سەرەتاییەکانە کە کاریگەرییان لەسەر هەموو چین و توێژەکانی کۆمەڵگەی عێراق هەیە، سەبارەت بە ژنان، ئێمە یاسای زۆرمان هەیە بە ئامانجی باشترکردنی دۆخەکەیان، بەتایبەتی خێزانی شەهیدان، دەستەبەرکردنی ژیانێکی شایستە بۆیان لە ڕێگەی ئابوورییەوە، چونکە لەنێو ئەو گروپانەدان کە زۆرترین پێویستیان بە پشتیوانی هەیە لە نەبوونی بژێوی ژیاندا.

 

سەبارەت بە گەنجان، جەختی لەوە کردەوە، کە پڕۆژەی پێشەنگانەی گەشەپێدانمان هەیە، کە هەوڵدەدەن ڕێژەی بێکاری لە عێراق کەم بکەینەوە، لەڕێگەی بەهێزکردنی کەرتی کشتوکاڵی و پیشەسازی، هەروەها بەهێزکردنی دەرچووانی کۆلێژەکانی کشتوکاڵ و پسپۆڕییە پیشەسازییەکان بۆ ئەوەی ڕۆڵی خۆیان بگێڕن لە پاڵپشتیکردنی ئابووری عێراق و پەرەپێدانی بەرهەمی ناوخۆی.

 

سەبارەت بە بەهێزکردنی سیاسی ژنان، کاندیدەکە ڕوونیکردەوە، تەماحەکە تەنها بە پاراستنی ڕێژەی بەشداریکردن سنووردار نییە کە لە مادەی (٤٩)ی دەستووری عێراقدا هاتووە، بەڵکو لەسەر پێویستی وەرگرتنی پۆستی سەروەری ژنانی عێراقە، وەک سەرۆکی پەرلەمان یان سەرۆکی لیژنە گرنگەکانی پەرلەمان.

 

ئەسرا نەجم عەبدول حاجیمی، کاندیدی بلۆکی "صادقون" "ڕاستگۆیان" و مامۆستا لە زانکۆی بەغدا، لە کۆتایی قسەکانیدا، وتی: پێویستە بەرژەوەندییەکانی عێراق ڕوون و ئاشکرا بێت، هەروەها دەبێت هەوڵبدەین بۆ نەهێشتنی دەستوەردانی دەرەکی، کە سەروەری تەواوی عێراق ئامانجی کۆتایی بێت.

 

ژنانی چالاک، نەک تەنها تەواوکەری ژمارە

ئایەت موزەفەر نوری، کاندیدی هاوپەیمانی هێزە نیشتمانییەکانی دەوڵەت لە بەغداوە و مامۆستای زانستە سیاسییەکان لە زانکۆی بەغدا، پلاتفۆرمی هەڵبژاردنی خۆی پێشکەش کرد، جەختی لەوە کردەوە، کە هەموو چین و توێژەکانی کۆمەڵگە دەگرێتەوە و لەسەر بنەمای گەیشتن بە دادپەروەری کۆمەڵایەتی بۆ تاک، چ ڕەگەزی نێر بێت یان مێ، بە گرنگیدان بە دابینکردنی هەلی کار و چالاککردنی سیستەمی هاوکاری کۆمەڵایەتی، لەسەر بنەمای ئەوەی دەستوور لە ماددەی (١٦)دا بەپێی بابەتی ماف و ئازادییەکان مسۆگەری دەکات.

 

لە چوارچێوەی پلاتفۆرمەکەیدا، چەندین بابەتی خستەڕوو، لەوانە پۆلی شەهیدان، بە بەدواداچوون بۆ ئەو یاسایانەی کە لەلایەن دامەزراوەی شەهیدانەوە دەرکراون و کارکردن بۆ بەدەستهێنانی سەقامگیری کە وڵات لە بەڵای شەڕەکان ڕزگار دەکات، دەبێتە هۆی قوربانی زیاتر، هەروەها جەختی لە پشتگیریکردنی وەرزشوانان کردەوە، کە ئەم بابەتە بە گرنگییەکی تایبەت بۆ خۆی زانی، بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی کە سەر بە خێزانێکی وەرزشییە.

 

سەبارەت بە مافەکانی ژنان، کاندیدەکە وتی: وەک ژنێک جەخت لەسەر پێویستی ئامادەبوونی ژنان لە پۆستەکانی جێبەجێکردن و یاسادانان دەکەمەوە، لەگەڵ ئەوەشدا، پێویستە ژنان شایستە و ئەزمووندار بن و پێگەیەکی ئەکادیمی بەهێزیان هەبێت، خاوەنی کەسایەتییەکی سەربەخۆ بن، هەروەها هەڵگری پلاتفۆرمێک بن کە بەڕاستی پاڵپشتی ژنان و مافەکانیان بکات.

 

ئایەت موزەفەر نوری جەختی لە گرنگی ئەو ڕێکخراوانەی کۆمەڵگەی مەدەنی کرد کە لەلایەن حکومەتەوە پاڵپشتی دەکرێن، بەتایبەتی ئەو ڕێکخراوانەی کە کاردەکەن بۆ پەرەپێدانی کارامەیی و بەهێزکردنی هاوڵاتیان و دابینکردنی ژینگەیەکی سەلامەتی وەبەرهێن، هەروەها گرنگی دامەزراندنی شوێنی پەناگەکان بۆ ژنانی گەنج کردەوە کە لەناو خێزانەکانیاندا دەستدرێژییان کراوەتە سەر بۆ ئەوەی لە چەوساندنەوە، بازرگانیکردن بە مرۆڤ، یان قاچاخچێتی لە دەرەوەی وڵات بیانپارێزێت.

 

ژنانی ئەندام پەرلەمانەکان داوایان کرد، کە باشترین نوێنەرایەتی ژنانی عێراق بکرێت، جگە لە دیکتاتۆری بلۆکە سیاسییەکان یان سەرکردەکانی پارتەکان، جەختیان لەوە کردەوە، کە جگە لە خودی ژنان کەس هەست بە ژنان ناکات، هەروەها ئەوان زۆرترین توانای نوێنەرایەتیکردنی پرسەکانیان هەیە، لەگەڵ ئەوەشدا، داوایان لە ژنانی دەرەوەی پەرلەمان کرد دەنگ بەو کەسانە بدەن کە پلاتفۆرمی ڕاستەقینەی هەڵبژاردنیان هەیە، وتی: ژنێکی کاندیدی شایستە دەتوانێت نوێنەرایەتیت بکەیت، تەنانەت بەبێ ئەوەی چاوت پێی بکەوێت.

 

لە کۆتایی قسەکانیدا. وتی: من بە تەواوی ئاگاداری ئەو ئاستەی فشارانەم کە ڕەنگە لەلایەن سەرکردەکانی بلۆک یان پارتەکانەوە بخرێنە سەر نوێنەرێک سەبارەت بەو یاسایە یان ڕەوتانەی کە لەگەڵ قەناعەتەکانیاندا ناگونجێت، لەگەڵ ئەوەشدا، متمانەم بە خۆم و بەو پارتە هەیە کە سەر بە قەناعەتەکانم، بۆ ئەوەی دژی هەموو ڕەوتێک بوەستم کە لەگەڵ قەناعەتی پێکهێنەرەکانم یان بنەماکانمدا ناکۆکە، هەروەها بوونی من لە پەرلەمان بەم بنەمایانە و پیشە ئەکادیمی و سیاسییەیە کە لە ساڵانی ڕابردوودا بونیادم ناوە، پارێزراو دەبێت.

 

پاڵپشتی کردنی منداڵان و خاوەن پێداویستی تایبەت

زەینە قەرەغولی، باڵیۆزی منداڵان و سەرۆکی ڕێکخراوی "ئێمە هاوکاری دەکەین" و مامۆستای کۆلێژی دەرمانسازی، کە کاندیدە لەگەڵ هاوپەیمانی هێزەکانی حکومەت، جەختی لەوە کردەوە، کە پلاتفۆرمی هەڵبژاردنەکەی درێژکراوەی گەشتە مرۆییەکانیەتی، کە لە ساڵی ٢٠١٣ دەستیپێکردووە، هەروەها کارەکانی پەرلەمان دەبێت لەسەر بنەمای پسپۆڕی بێت، و ئامادەبوونیش لە لێهاتووی زانستی، پزیشکی و پەروەردەی لەناو لیژنەکانی پەرلەماندا لە هەموو شتێک گرنگترە.

 

ڕوونیشیکردەوە، کە پێویستیەکانی بەرنامەکەم بریتین لە پاڵپشتیکردنی دایکی منداڵانی خاوەن پێداویستی تایبەت، دابینکردنی پێداویستیی پێویست بۆیان، هەروەها کارکردن بۆ دەرکردنی یاسایەک کە مافەکانیان مسۆگەر بکات، لە ساڵی ٢٠١٧ەوە وەک باڵیۆزێک بۆ منداڵان کار دەکەم، و تا ئەمڕۆش بەردەوام دەبم لە پاڵپشتیکردنیان، بەم ئاراستەیەش بەردەوام دەبم لە هەوڵەکانم لە پەرلەمان.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، کە گرنگی بە پاڵپشتیکردنی گەنجان دەدەم، بەو پێیەی ئەوان بەشێکی گرنگی کۆمەڵگەن، لەڕێگەی پێشکەشکردنی پرۆگرامی خولی پەروەردەی تایبەتمەند لەڕێگەی دامەزراوە خێرخوازیەکەمەوە، کە پێداویستییە کردارییەکانیان دابین دەکات و هەلی کاریان بۆ دابین دەکات، بەتایبەتی دەرچووانی کۆلێژی پەروەردەی ژنانی گەنج، کە پێویستیان بە دامەزراندن و خولی پەروەردە هەئە بۆ کارکردن لەگەڵ منداڵانی خاوەن پێداویستی تایبەت.

 

ئاماژەی بەوەشکرد، کە وەزارەتی پەروەردە ڕەزامەندی لەسەر تێکەڵکردنی منداڵانی خاوەن پێداویستی تایبەت بە قوتابخانەکان داوە، بەڵام خولی پەروەردەی پێویستی بۆ مامۆستایان لەو بوارەدا تەرخان نەکردووە، هەروەها منداڵانی تووشبوو بە ئۆتیزم، بۆ نموونە پێویستیان بە چاودێری تایبەت هەیە لەلایەن مامۆستای ڕاهێنراوی ژنەوە، هەمان بابەت بۆ منداڵانی خاوەن کەمئەندامی فیزیۆلۆژیش دەگونجێت، بۆیە یەکێک لە پێویستیەکانم خولی پەروەردەی کارمەندانی پەروەردەی و چاودێری تەندروستی دەبێت بە شێوەیەک کە لەگەڵ پسپۆڕییەکانیان و پێداویستییەکانی ژینگەی کاردا بگونجێت.

 

لە کۆتایی قسەکانیدا، وتی: شوێنێکم هەڵبژارد کە دەنگم لێی بەفیڕۆ نەچێت، هەروەها ئەم بڕیارەش بۆ من شتێکی سەرەکی بوو، جگە لەوەش من نوێنەرایەتی هەموو چین و توێژەکانی کۆمەڵگە دەبم لەناو پەرلەماندا، کە دەنگی ژنان و منداڵان و خاوەن پێداویستییە تایبەتەکان و دایکان و خێزانی عێراقە.