سودان

 

وەزارەتی ڕاگەیاندن و گەشتوگوزارڕۆژی ١٩ی ئەیلوول لە ڕاگەیاندراوێکدا ڕایگەیاند، کە بڕیاری ڕاگرتنی لینا یەعقوب، ڕۆژنامەنووس لە کارەکەی و هەڵوەشاندنەوەی مۆڵەتی ڕۆژنامەگەری دوای دەستنیشانکردنی ئەو پێشێلکاریانەی کردووە لە ماوەی ٢٤ی کانوونی یەکەمی ٢٠٢٤ تا ڕۆژی دەرچوونی بڕیارەکە بەبێ سەرپێچیەکانی پێشوو، وە ئامانجی ئەم ڕێوشوێنە پاراستنی پێوەرە پیشەییەکانە و ڕێگریکردنە لە خستنە مەترسی ئاسایشی نەتەوەی و بەرژەوەندی گشتی بەهۆی بڵاوبوونەوەی زانیاری نادروست.

 

وەزارەتەکە ئاماژەی بەوە کرد، کە بە بەرچاوترین پێشێلکارییەکانی لینا یەعقوب، بڵاوکردنەوەی زانیاری نادروست و چەواشەکارانە کە پێشتر بەشداربوون لە ئاوارەبوونی ژمارەیەکی زۆر لە هاوڵاتیان لە گوند و شار و ناوچەکانیان، هەروەها ئەو ڕاپۆرتانەی بڵاوکردەوە کە زانیارییان تێدایە کە سەلمێنراوە درۆ، لەنێویاندا چاوپێکەوتنێکی ڕاستەوخۆ کە تێیدا ئیدیعای کردووە کە هێزەکانی پشتیوانی خێرا فەرماندەیی گشتی هێزە چەکدارەکانیان کۆنترۆڵکردووە، کە ئەمەش درۆیە.

 

وەزارەتەکە ئاماژەی بەوەدا، کە گرنگترین پێشێلکارییەکانی لینا یەعقوب ئەنجامیداوە، بریتییە لە بڵاوکردنەوەی زانیاری نادروست و چەواشەکارانە کە پێشتر بووە هۆی ئاوارەبوون و کۆچکردنی ژمارەیەکی زۆر لە هاوڵاتیان لە گوند و شار و ناوچەکانیان، هەروەها ڕاپۆرتی بڵاوکردەوە کە زانیاریەکانی تێدایە سەلمێنراوە هەڵەن، لەوانە دەستێوەردانێکی ڕاستەوخۆ کە تیایدا بانگەشەی ئەوە دەکات، کە هێزەکانی پشتیوانی خێرا کۆنترۆڵی فەرماندەی گشتی هێزە چەکدارەکانیان کردووە، کە ئەمەش ڕاست نییە.

 

وەزارەتەکە ئاماژەی بەوەدا، کە لینا یەعقوب، ڕۆژنامەنووس لەم دواییانەدا ئەو ڕاپۆرتانەی بڵاوکردۆتەوە کە تۆمەتی بێ بەڵگەی تێدابووە کە بۆ سەرۆککۆمار و ڕێبەرانی ڕژێمی پێشوو دەگەڕێنێتەوە، بەبێ ئەوەی بەڵگە بخاتەڕوو یان سەرچاوەکانی ئەو زانیاریانە دەستنیشان بکات، کە وەزارەتەکە بە درۆ پێناسە کردووە، وەزارەتەکە دووپاتی کردەوە، کە ئامانجی ئەم ڕاپۆرتانە گومان خستنە سەر هەڵوێستی سەرکردە و دامودەزگاکانی حکومەتی ئێستا، کە دەبێتە هۆی تێکدانی متمانەی نێوان ئەوان و هاوڵاتیان و کاریگەری نەرێنی لەسەر سەقامگیری گشتی.

 

"شەرمەزارکردنی بڕیاری ڕاگرتن"

لە پێشهاتێکی پەیوەندیداردا، سەندیکای ڕۆژنامەنووسانی سودان سەبارەت بە بڕیاری ڕاگرتنی لینا یەعقوب، ڕۆژنامەنووس ڕاگەیەندراوێکی بڵاوکردەوە و ئەو بڕیارەی وەزارەتی ڕۆشنبیری و ڕاگەیاندن و گەشتوگوزاری بۆ ڕاگرتنی لینا یەعقوب، ڕۆژنامەنووس بەڕێوەبەری نووسینگەی کەناڵەکانی عەرەبیە و ئەلحەداس لە سودان و هەڵوەشاندنەوەی مۆڵەتی ڕۆژنامەوانی لە سودان شەرمەزار کرد.

 

 جەختی لەوەکردەوە، کە ئەم بڕیارە سەرەڕای ئەو پاساوانەی کە لە ڕاگەیاندراوەکەی وەزارەتەکەدا هاتووە، پاشەکشەیەکی ڕاستی بۆ ئازادی ڕۆژنامەگەری پێکدەهێنێت و مافی کۆمەڵگە بۆ دەستڕاگەیشتن بە زانیاری تێکدەدات، بەتایبەتی لە ڕۆشنایی ئەو بارودۆخە ناوازەی کە ڕووبەڕووی سودان بووەتەوە، هەروەها پێشینەیەکی نائارامکەر بۆ بەکارهێنانی زاراوەی ناڕوون وەک "ئاسایشی نیشتمانی" و "بەرژەوەندی گشتی" دادەنێت بۆ پاساوهێنانەوە لە سنووردارکردنی کاری ڕۆژنامەوانی سەربەخۆ، کە پێچەوانەی پێوەرە نێودەوڵەتییەکانە سەبارەت بە ئازادی ڕادەربڕین.

 

ئاماژەی بەوەدا، کە ڕاگەیاندراوە فەرمییەکەی وەزارەتەکە، لە زۆربەی چوارچێوەی خۆیدا، نەیتوانیوە بەڵگەی بناغەی یان نمونەی ڕوون لەو پێشێلکارییە گوماناویانە بخاتەڕوو، کە ئەمەش دەرگای بەڕووی لێکدانەوە بەرفراوانەکاندا کردەوە، کە هەڕەشە لە کاری ڕۆژنامەنووسان دەکات، جگە لەوەش کاتی بڕیارەکە، هاوکات لەگەڵ هەڵمەتێکی ڕێکخراو کە ڕۆژنامەنووسەکە دەکاتە ئامانج لە پلاتفۆرمی تۆڕی کۆمەڵایەتی، پرسیاری ڕاستی لەسەر پاڵنەرە ڕاستەقینەکانی و سەربەخۆی بڕیارە تاوانباریەکە دەوروژێنێت.

 

سەندیکاکە لە ڕگەیەندراوەکەیدا، هۆشداری داوە لەوەی ئەم جۆرە ڕێوشوێنانە سووتەمەنی ژینگەیەکی دوژمنایەتی بەرامبەر بە پیشەگەرەکانی ڕاگەیاندنە، کە لە دوای سەرهەڵدانی ململانێکان لە سودان بە شێوەیەکی بەرچاو پەرەی سەندووە،  ئەمەش ڕاستیەکی مەترسیدار دروست دەکات کە سەلامەتییان دەخاتە مەترسییەوە و توانای ئەنجامدانی ڕۆڵی گرنگی خۆیان لە چاودێریکردن و بەڵگەنامەکردنی ڕووداوەکاندا سنووردار دەکات.

 

سەندیکا دووپاتیکردەوە کە دەستەبەرکردنی سەلامەتی ڕۆژنامەنووسان و پاراستنی ئازادی پیشەی ئەوان بەرپرسیارێتییەکی بنەڕەتییە کە دەسەڵات لە ئەستۆیدایە، داواش لە وەزارەتی ڕاگەیاندنی سودان دەکات دەستبەجێ و بەبێ مەرج بڕیاری ڕاگرتن و کشانەوەی مۆڵەتەکە پێچەوانە بکاتەوە، هەروەها دەستبەجێ هەموو جۆرە هاندانێک یان بەئامانجکردنی هاوکارمان لینا یەعقوب یان هەموو ڕۆژنامەنووسێکی دیکە ڕابگرێت، لەگەڵ داوای دڵنیابوون لە سەلامەتی کەسی و پیشەیی خۆیان و ڕێزگرتن لە مافە پیشەییەکانی ڕۆژنامەنووسان و جیاکردنەوەی هەڵەی پیشەیی کە کەوتوونەتە ژێر لێپرسینەوە لە ڕێگەی کەناڵە یاساییە ڕوونەکان و بەکارهێنانی مافی ئازادی ڕادەربڕین و زانیاری.

 

لە ڕگەیەندراوەکەیدا داوا لە سەرجەم ڕێکخراوە ناوچەی و نێودەوڵەتییەکانی پابەندبوون بە ئازادی ڕۆژنامەگەری کراوە، کە هاودەنگی لەگەڵ هاوکارمان لینا یەعقوب نیشان بدەن و لەگەڵ ڕۆژنامەنووسانی سودان بوەستن بۆ ئەوەی فشار بخەنە سەریان بۆ پێچەوانەکردنەوەی ئەم بڕیارە و بەرگری لە مافی گەلی سودان لە ڕاگەیاندنێکی ئازاد و بەرپرسیار.