ئاخین باهار

 

ناوەندی هەواڵ- شەڕی ناوخۆ لە سووریا کە ١٤ ساڵ لەمەوبەر دەستیپێکرد، بە ڕووخانی ڕژێمی بەعس لە لایەن چەتەکانی هەتەشەوە چووە قۆناغێکی نوێ، نادڵنیایی لە وڵاتدا بەردەوامە، چەتەکان هێرش دەکەنە سەر گروپە ئایینییە جیاوازەکان لەو شوێنانەی کە دەچن بۆ سەپاندنی حیجاب بەسەر ژناندا.

 

وێنەکانی لەسێدارەدانی ژنان لە ئیدلب لە دیجیتاڵ میدیاکاندا بڵاوبوونەوە، ئەو کەسەی فەرمانی لە سێدارەدانی خوێندەوە، شادی ئەلوەیسییە 'وەزیری داد' بوو، کە لە کاتی ئیدارەی شامدا دەستنیشان کراوە، هەموو ئەم پێشهاتانە تیشک دەخەنە سەر مەترسییەکانی بەردەم خەڵکی وڵات، تورکیا و سوپای نیشتیمانی سووریا  بەردەوامن لە هێرشەکانیان بۆ سەر باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا.

 

ئەرەن کەسکین، هاوسەرۆکی گشتیی کۆمەڵەی مافی مرۆڤ "IHD" هەڵسەنگاندنی کرد بۆ پێشهاتەکانی کە لە سووریا ڕوودەدەن، لە پرۆسەی زیادبوونی هێرشەکان دژی باکوور و ڕۆژهەڵاتی سووریا، و سەردانی پەرلەمانتارانی پارتی یەکسانی و دیموکراسی دەم پارتی بە مەبەستی چاوپێکەوتن لەگەڵ ڕێبەری گەلی کورد.

 

"قبوڵکراو نییە کە  هەتەشە  بەشداری لە ئیدارەی وڵاتدا بکات"

 ئەرەن کەسکین ئاماژەی بەوەکرد پێشێلکاری مافەکان لە سووریا هەیە و نیگەرانییەکە زیاتر دەکات و وتیشی: هەرچەندە  لەلایەن هەتەشەوە پێشێلکارییەکان لە دامەزراوەکانی دەوڵەتدا ڕوودەدات، بەڵام لەبیرمان نەچێت کە ئەوە بەردەوامی داعشە، لە داعش و نوسرە و تەنانەت قاعیدەشەوە دەستیپێکرد، ئێمە باسی ڕێکخراوێک دەکەین کە پێکهاتەی سەلەفی لە بەرزترین ئاستدا هەیە، ئەمڕۆ دەبینین ئەم ڕێکخراوە جیهانییە وەک 'ڕێکخراوێکی تیرۆریستی' قبوڵ کراوە، ئەندامەکانیان لە دامەزراوەکانی دەوڵەتدا دانراوە و ئەوانیش ئەمەیان پەسەند کردووە، ئەم دۆخە بە ئاسانی قبوڵ ناکرێت. ئێمە شاهیدی ئەوە بووین کە ئەم ڕێکخراوە چۆن مافی مرۆڤی پێشێل کردووە، ئێمە باس لە پێکهاتەیەک دەکەین کە بە هیچ شێوەیەک ئازادی ڕادەربڕینی تێدا نییە، ڕێکخراوێکی سەلەفیی لەم جۆرە، ئەو باوەڕەی کە لەناکاو دەگەڕێتەوە ناو دەوڵەت، خەڵکی خاوەن ناسنامەی جیاواز دەترسێنێت، ئێمە دەزانین لەم ڕێکخراوانەدا جێگایەک بۆ ژنان نییە، بۆیە نیگەرانی ژنان و هەروەها نیگەرانی ئەو ناسنامانەین کە لە دەرەوەی موسڵمانانی سوننەن، وەک عەلەوی و مەسیحی و کورد.

 

"لە بەرامبەر پێشێلکارییەکان بێ ئاگا دەمێننەوە"

باسی لەوەشکرد کە زۆرێک لە وێنەی پێشێلکارییەکان لە سووریا گەیشتووەتە دەستیان و ئەویش ڕەخنەی لە بێدەنگی ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان گرت سەبارەت بەو وێنانە و وتی: بۆ نمونە ئەگەر ئەم پێشێلکاریانەی مافەکان بێنە بەرچاوی ئێمە، ئایا ناچنە یەکگرتووی گەلان، کوا نەتەوە یەکگرتووەکان؟ نەتەوە یەکگرتووەکان لەوێیە، ئەمریکا لەوێیە، نابینێت چی ڕوودەدات؟ هێزەکانی ئیمپراتۆری لە ئێستاوە بە بوونی خۆیان لەوێدان، ئەوان دەبینن، بەڵام پەیوەندییە بەرژەوەندییەکان دەبێتە هۆی پشتگیریکردنی چەتەکان.

 

ئەرەن کەسکین ڕایگەیاند کە ئەو ئیدارەی کە لە ژێر سەرکردایەتی هەتەشە دامەزراوە زۆر ناخایەنێت و ئەگەری ئەوەی دەربڕی کە سووریا بچێتە سەر پێکهاتەیەکی نوێ، پێویستە هەموو بیروباوەڕ و ناسنامەیەک بخرێتە ناو بنیاتنانەکەوە و وتی: لەگەڵ ئەوەشدا ئێمەی بەرگریکارانی مافی مرۆڤ دەبێت ئەو ڕێککەوتنانەمان لەبیربێت کە لەگەڵ دەوڵەتان و ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان و نەتەوە یەکگرتووەکان واژۆ کراون، دەبێت دەستبەجێ ئەم تاوانە جەنگیانە بوەستێندرێن.

 

"کۆبوونەوەکە بۆ داهاتووی سووریا زۆر گرنگە"

ئەرەن کەسکین سەرنجی ڕاکێشا بۆ کۆبوونەوەی پەرلەمانتارانی دەم پارتی لەگەڵ ڕێبەری گەلی کورد لە ئیمراڵی لە ٢٨ی کانوونی یەکەم و کۆبوونەوەکانیان لە پەرلەمان لەگەڵ نوێنەری لایەنە سیاسییەکان و هەڵسەنگاندنی بۆ کرد و وتی: لە لایەکەوە پرۆسەیەکی نوێ 'پرۆسەی ئاشتی' هەیە کە بۆ هەموو جوگرافیاکەمان جێگەی سەرنجە، پێموایە ئەم پرۆسەیە نەک تەنها بۆ ڕۆژئاوا، بەڵکو بۆ داهاتووی سووریاش گرنگییەکی زۆری هەیە.

 

"ئەوەی لەم بەشەدا ڕوودەدات کاریگەری لەسەر بەشەکانی تر هەیە"

ئەرەن کەسکین ئاماژەی بەوەدا کە پێشهاتەکانی بەشێکی کوردستان کاریگەری لەسەر پارچەکانی دیکەش هەیەو ئەوەی لە ڕۆژئاوا ڕوودەدات پەیوەندی بە 'پرۆسەی ئاشتی' تورکیاوە هەیە و لە درێژەی قسەکانیدا وتی: تورکیا بەشێک نییە لەم پرۆسەیە، ئەو دەستی پێکردووە، پێشهاتەکانی سووریا، بوونی هێزەکانی دەوڵەت لەم پرۆسەیەدا یەکلاکەرەوە بوو، لە بەشێکی کوردستان شتێک ڕوودەدا، کاریگەری لەسەر چوار دەوڵەت هەیە، کاریگەری لەسەر هەموو جیهان هەیە، ڕۆژئاوا و کورد لە ڕۆژئاوا، لە سووریا بەتایبەتی لە شەڕی داعشەوە، پێکهاتەیەکە کە ئەمریکا قبوڵی کردووە، باوەڕناکەم دەستکەوتەکانی ئەوێ بە ئاسانی نەمێنن.

 

"پرۆسەیەکی گرنگە، بەڵام گەل نیگەرانن"

ئاماژەی بەو پڕۆسەیە کرد کە لە ساڵانی ٢٠١٣-٢٠١٥دا ئەزموون کرا و وتی" بەهۆی ئەو نەرێنییەی کە لەو پرۆسەیەدا ئەزموون کراوە، ئەمجارە گەل نیگەرانن، بە نیگەرانییەوە سەیری دەکەن، پێویستە ئۆپۆزسیۆنی ناوەندی پشتگیری لەم پرۆسەیە بکات، بەشەکانی کەملایست سەبارەت بە پرۆسەکە دەڵێن: 'ئایا ئەم پرۆسەیە لەگەڵ باخچەلی ڕوودەدات یان لەگەڵ ئەردۆغان؟ ئێمە ناتوانین مامەڵە لەگەڵ ئۆپۆزسیۆن بکەین، زۆر گرنگە پشتگیری ئۆپۆزسیۆن بکەین، ئەمەمان لە لێدوانەکانی ڕێبەر عەبدوڵا ئۆجالان بینی، لە تورکیادا گرنگە لە لایەن ئۆپۆزسیۆنی ناوەندی، چینی کرێکار، سەندیکاکانەوە پشتیوانی ئەم پرۆسەیە بکرێت و بە باشی گوزارشتی لێبکرێت، چونکە ئەگەر ئەم پرۆسەیە سەربگرێت، هەموو بەشەکانی ئەم جوگرافیایە ڕزگاریان دەبێت، لە پرۆسەی ئاشتیدا کەس بە تەواوی ئەوەی دەیەوێت بەدەستی ناهێنێت، ئەمە لە هەموو شوێنێکی جیهاندا هەیە، هەندێک جار سازش لەسەر لایەنی بەرامبەر دەکەن، واتە سیاسەت هەیە دژی بەخشین و وەرگرتن، ئەمجارە بوونی باخچەلی لە پرۆسەکەدا زۆر سەرسوڕهێنەرە، چونکە لە پرۆسەیەکدا دەژین کە ڕەگەزپەرستی و ناسیۆنالیزم پەرەی سەندووە،  حیزبێک کە ئەم ڕێبازە بپارێزێت، بوونی خۆی لەم کارەدا زۆر سەرسوڕهێنەرە، ئەمە یەکەمجارە شتێکی لەم شێوەیە ڕووبدات، بەڵام ئەمە یەکەمجارە ئەوەندە هیواداربم.

 

"گەل ئەم پرۆسەیە دەباتەوە"

ئەرەن کەسکین ئاماژەی بەوەدا کە خەڵک براوەی ئەم پرۆسەی ئاشتیەیەو لە کۆتاییدا وتی: ئەگەر دەوڵەت بیەوێت پرۆسەکە بەردەوام بێت، ئەوە ئەوەندە ئاسانە، چونکە دەوڵەتی کۆماری تورکیا پێکهاتەیەکی زۆر تۆتالیتاری هەیە، گەل هاوشێوەی دەوڵەتە، خەڵک دەستووری هەیە کە حکومەت هەرچی بڵێت قبوڵی بکات، ئێمە لە پرۆسەی ئاشتی پێشوودا زۆر باش ئەمە دەزانین کە کاتێک پرۆسەکە دەستی پێکرد، خەڵک لە شەقامەکاندا کۆنەبوونەوە، پرۆسەکە قبوڵکرا، ڕێکخراوەکانی مافی مرۆڤ و سەندیکاکانی کرێکاری و ئۆپۆزسیۆنی ناوەندی لێرە بەرپرسیارێتییەکی گەورەیان لە ئەستۆدایە، ئەگەر ئاشتی بەدی بهێنرێت، نەک هەر کورد سوودمەند دەبێت لەم کارە، گەلی ستەملێکراو لە هەموو وڵاتان ئەنجامەکەی بەدەستدەهێنێت، بۆیە پێویستە هەمووان لە هەر شوێنێک بن پشتگیری پرۆسەکە بکەن.