ئامەد

 

لە کوردستان، هەموو بەردێک، درەختێک، گوندێک و ژنێک ئەزموونی هەیە، ئەم ئەزموونانە، کە بۆ ماوەی چل ساڵە بە وشەی "جوگرافیا چارەنووسە"، خۆیان دووبارە دەکەنەوە، هەموو ڕووداوێک و هەر کاتێک باسی سەرکوتکردنی ساڵانی نەوەدەکان دەکرێت، وەک ئەوەی ئەمڕۆ لە یادەوەری هەموواندایە، لە سوتاندنی گوندەکانەوە بۆ فشاری پاسەوانانی گوندەکان، لە ئەشکەنجەدانەوە لە گۆڕەپانی گوندەکانەوە بۆ کوشتنی بێ ڕوونکردنەوە، هەموو شتێک هێشتا لە مێشکماندا زیندووە، ئەمڕۆ، لە لیجەوە بۆ پاسور، لە نوسەیبینەوە بۆ جزیرە، هەر چیرۆکێک شوێن و مانایەکی جیاوازی هەیە، ئەمڕۆ چیرۆکی ژنێکی کورد لە گوندێکی پاسور دەگێڕینەوە کە دەوڵەت ئاو و کارەبای ناداتێ.

 

سێ جار له گوندەکەی خۆی دەرکرا

چیرۆکی فایقە بایرام، کە چەندین ساڵە ڕاپێچکراوە و ئەشکەنجە دراوە و چەوسێندراوەتەوە، بۆ هەزاران دایک ئاشنایە کە لە ناوچەکەدا دەژین، فایقە دەستی بە قسەکانی کردو وتی: " لە گوندەکەمەوە، تاکە درەختێک کە ئەو ڕۆژانەی بینی و ئێمە ماینەوە، درەختێک کە لە ساڵانی نەوەدەکانەوە ڕاوەستاوە، ئەو درەختەی کە چەندین ساڵە سەرەڕای ئاگرکەوتنەوە و ئۆپەراسیۆنەکان چاوەڕێی دراوسێکانی دەکات، ئەمڕۆ دەبێتە یادەوەرییەکی بێ کۆتایی بۆ ئەوانەی دەگەڕێنەوە بۆ گوندەکە."

 

ئەمە ئەزموونی زۆرێک لە ژنانی کوردە

فایقە بایرام، کە لە گوندێکی بیرازینا لە گوندی تەمران لە پاسور دەژی، لە ساڵی ١٩٩٤ ەوە سێ جار لە گوندەکەی خۆی دەرکراوە بەهۆی "ئەمنی" لە ساڵی ١٩٩٤، دوای ئەوەی گوندەکەیان سوتێنرا، ئەو ماڵەکەی خۆی بەجێنەهێشت، بەڵام بەزۆر لە گوندەکە دەرکرایەوە و دوو جار لە ڕۆژانی جیاوازدا لەگەڵ خێزانەکەی گەڕایەوە بۆ گوندەکەی، پاش ئەوەی براکەی محەمەد شیرین بایرام لە ساڵی ١٩٩٦ دەستگیرکرا، لە بابەتەعکە ئاگادار نەکرایەوە، وتی: "لەچاو ئەوەی کە زۆر کەس ئەزموونی کردووە، ڕووداوەکانی من هیچ نین، ئەم فشارانە کە ئامانج لێی سەرکوتکردنە کۆتایی نایەت، بەڵام ئێمە بەردەوام دەبین لە بەرخۆدانمان."

 

لەو ڕۆژەدا دار و چیا و خەڵک هاواریان دەکرد

هەموو خانووەکانی گوندەکە سوتێدنران، ئەو ڕۆژە هەموومان چووینە ماڵی مامم، کە تەنها ماڵی ئەوان نەسوتێندرابوو، ئەو دەنگەی کە لە کاتی گەڕانەوەمان بۆ ماڵەوە گوێمان لێبوو هاوار بوو، هەموو شوێنێک دەسووتا، خەڵک هاواریان دەکرد، دارستانەکان دەسووتێن، سەربازەکان دووبارە گوێیان لێبوو، هەموو ئەو منداڵانەی کە ئاگرەکەیان بینی وتیان: "ئاو، ئاو" یەکێک لە ئێمە نەمانتوانی ئاویان بۆ بهێنین، ئەو ئاگر و دڕندەییە ئەوەندە گەورە بوو کە نەمانتوانی ئەو ڕۆژانە لەبیر بکەین، داپیرەم ئەو ڕۆژە بە سەربازەکانی وت: "ماڵەکە مەسووتێنن، ئەم منداڵانە بە تینوویەتی مردن"، لەو کاتەدا سەربازێک پێی وت: دەنگ مەکە، فڕێت دەدەمە ناو ئەم ماڵە و ئاگرت تێبەردەدەم،  لەو ڕۆژەدا گوندەکەمان سوتێنرا و هیچ نەما، هەموو خزمەکانم کە ماڵەکانیان سوتێندرابوو چوونە ئامەد، تەنها ماڵی من و خەزوورم ماینەوە، دوای سوتانەکە ئێمە زستانمان لە گوندەکەدا بەسەربرد، لەو کاتەدا هەفتەی جارێک دەهاتن بۆ گوندەکە و ئۆپەراسیۆنێکی تایبەتیان لەو ماڵە ئەنجامدا کە ئێمە لێی دەماینەوە.

 

"ئێمە بەزۆر لە ماڵەکە دەرکراین و بردراینە پاسور"

لە سەرەتای ساڵی ۱۹۹٥، خەزووری من دەستگیرکرا، بۆ ماوەی سێ ڕۆژ هیچ زانیارییەکمان دەربارەی نەبوو، ئینجا هاتنە ماڵەکەمان و پێیان وتین: "یان ئێرە جێدەهێڵن، یان تۆپێک بە گوندەکەتانەوە دەنێین" دوای ئەوە گوندەکەمان جێنەهێشت، دوای ئەو هەڕەشەیە، ئاژەڵەکانمان و ئێمە لە ئۆتۆمبێلێکدا دانراین و بەرەو پاسور بەڕێکراین، دیسان بەفر و باران باری، دوای ئەوەی گوندەکەمان بەجێهێشت، چووینە گوندێکی نزیک و دانیشتین، بەڵام سەربازەکان دەوری ماڵەکەیان دا، هەموومان بردراین بۆ بنکەی پۆلیس، هەموو شتەکانی ئێمەیان فڕێدا بۆ ناو قوڕ، ئەو ڕۆژە، ئەوان ڕێگەیان پێنەدام کە تەنانەت بەتانی منداڵە ٦ مانگانەکەم ببەم، لەو گوندەوە سواری بارهەڵگرێک بووین و ناردیانین بۆ پاسور."

 

"براکەم محەمەد شیرین بایرام لە زیندان ون بوو"

لەو ڕۆژانەدا، کاتێک ویستمان بێینە گوندەکە، دەبوو بەڵگەنامەیەکی دەستووری بەدەست بهێنین، دوای ساڵێک لە پاسور، لەوێ ڕۆیشتین و بە دەرفەتەکانمان گەڕاینەوە بۆ گوندەکە، سەرەڕای ئۆپەراسیۆنەکان و فشارەکان، ئێمە لەوێ ماینەوە، کاتێک لە گوندەکە بووین، برای من محەمەد شیرین بایرام هات بۆ لامان و دواتر چوو بۆ گوندی تەمران، دوای ئەوەی براکەم لەو گوندە دەستگیرکرا، چیتر هیچ زانیارییەکمان پێنەگەیشت، چەند ساڵێک تێپەڕی و هێشتا نازانین چی بەسەر هات، دوای ئەوەی براکەم ون بوو، جارێکی دیکە گوندەکەمان جێهێشت، ئەمجارە ڕۆیشتین بۆ ئامەد، دوای ئەوەی بۆ ماوەیەک لەوێ ماینەوە، خەزووری من لە ساڵی ٢٠٠٦ گەڕایەوە بۆ گوندەکە، دوای ئەوە ئێمە گەڕاینەوە بۆ ئێرە و خانوویەکمان دروستکرد و ژیانێکی نوێمان دەست پێکرد، وەک من، منداڵەکانم لە گوندەکەم گەورە دەبن.

 

"تەنها ژن و درەختی گوندەکە ئەم ڕۆژەیان لەبیر نەکردووە"

ئەوان لە هیچ بوارێکدا ئاسوودەیییان پێ نەداین، تا ئێستا زوڵمی دەوڵەت لەسەر ئێمەیە ئێمە سێ جار لە گوندەکە کۆچمان کرد، بەڵام دوای هەر سێ جار گەڕاینەوە، ئێمە لێرەین سەرەڕای هەموو شتێک، ئێمە دەستبەرداری خاکەکەمان نابین، ئێستا هەموومان گەڕاینەوە بۆ گوندەکەمان، هەروەها ئەوانەی نەگەڕانەوە وردە وردە دێن و خانوو دروست دەکەن، لەچاو ئەوەی زۆرێک لە خەڵک ئەزموونی کردووە، ئێمە هیچمان نەبینیوە، ئەوە وەک سوریا و جزیرە و نوسەیبین نەبوو، بەڵام دڕندەیی قورس بوو و لەبیر ناکرێت.