شەنگال

 

لە چوارچێوەی هەڵمەتی "لە دژی قڕکردنی ژنان ببە دەنگی خۆپاراستن" کە لە ٨ی ئادار لە لایەن تەڤگەری ئازادی ژنانی ئێزیدی "تاژێ"ەو دەستی پێکرد، دوێنێ لە ئەنجومەنی گشتی شەنگال سیمینارێک کە لەلایەن فەرماندەیی یەکینەکانی ژنانی شەنگال "یەژەشە" ڕێکخرابوو بەڕێوەچوو.

 

سیمینارەکە لەلایەن نەعیم بەدەل، ئەندامی کۆردیناسیۆنی تاژێ و  ڤیان حەبابی، فەرماندەی یەژەشە پێشکەش کراو وتاری دەستپێکی سیمینارەکە لەلایەن نەعیم بەدەل دراو جەختی لە گرنگی خۆپاراستن کردەوە و ڕایگەیاند کە کۆبوونەوەیان لەسەر خۆپاراستن گەورەترین وەڵامە بۆ دوژمن.

 

فەرمانی ٣ی ئابی ٢٠١٤

دوای وتارەکەی نەعیم بەدەل، ڤیان حەبابی فەرماندەی یەژەشە باسی لە گرنگی خۆپاراستن کردو ئەو کەسانەی بەبیر هێنایەوە کە لە فەرمانەکەدا کوژراون، تیشکی خستەسەر ئامانجی فەرمانی ٣ی ئابی ٢٠١٤و وتی: هەموو جیهان دەزانن ئامانجی ئەو فەرمانە چی بووە و بە چ هێزێک جێبەجێ کراوە، لە ساڵی ٢٠١٤ بینیمان کە مەبەست لە فەرمانەکە بنەبڕکردنی باوەڕی ئێزیدی بە تەواوی بووە، تا ئێستا تەنها ٧٤ فەرمان کراوەو دوژمن ویستی بە فەرمانی ٧٤ بە تەواوی ئامانجەکەی بگات و دوا فەرمان بێت بۆ لەناوبردنی کۆمەڵگەی ئێزدی، مانەوەی ئێزدییەکان لە شەنگال بەرخۆدانیان جێگای شەرەفە، شەنگال شوێنی ئەستێرەی میللەتەکەمانە، ئەمە ڕاستییەکەیە، هەروەها کۆبوونەوەکەمان لەسەر ئەم بنەمایە دامەزراوە.

 

بۆچی داعش یەکسەر ژنانی کردە ئامانج؟

 لە درێژەی قسەکانیدا ڤیان حەبابی ڕایگەیاند، ئەو کەسانەی لە فەرمانەکەدا زۆرترین زیانیان بەرکەوتووە و تا ئێستاش ئازار دەچێژن ژنن وتیشی: لەگەڵ نزیکبوونەوەی ساڵیادی فەرمانەکە، لە لایەک هێز و بەرخۆدانمان لە دژی ئەو دڕندەییەی کە کراوە زیاد دەکات، ب لە لایەکی دیکەوە ئێمە بەهۆی ئەو ئازارانەی کە تووشی بووین، ئازار دەچێژین، لە ڕێگەی هەڵمەتی تاژێ لە ٨ی ئادار دەستی پێکردووە و تا ٣ی ئاب بەردەوام دەبێت، دەمانەوێت سەرنج بۆ گرنگی خۆپاراستن ڕابکێشین، بۆچی داعش دەستبەجێ ژنانی کردە ئامانج کاتێک هێرشیان کرد؟ یەک؛ ڕاستی ژیان لە دەوری ژن بونیاد نراوە و دووەم: پاراستنی ئەم ڕاستییە لەلایەن ژنانەوە ئەنجام دەدرا، لەبەرئەوەی ژنان پارێزەری کۆمەڵایەتی بوونن، داعش یەکسەر کردینییە ئامانج.

 

لە کۆمەڵگای ئێزدیدا ژن و دایک پیرۆزن، بەڵام دەتوانین بڵێین ئەو سیستمە ئەمڕۆش کاریگەری لەسەر ئێمە هەبووە، بە کەم سەیرکردنی ژنان، وەک نەبینینی ئیرادەیان و هتد. کۆیلەکردن، چەوساندنەوە، بەرکەوتنی توندوتیژی، پشتگوێخستن و هتد. چارەنووسی ژن نییە، ئایا چارەنووسی ژنانی ئێزدی بوو کە هاتنە ژێر فەرماندەیی و کەوتنە دەستی داعش؟ ایا تۆ لێرەیت. ئەو شتانەی کە ئەزموون کراون و ئەزموون دەکرێن، چارەنووسی ژن نین، دەمانتوانی بیگۆڕین بەڵام نەمانکرد چونکە ئاگاداری نەبووین، ئێمە ئەو زانیارییەمان نەبوو بڵێین فەرمانێکی لەو شێوەیە بەسەر ئێمەدا دێت، ئەگەر ئەو زانیارییەمان هەبوایە، فەرمانێکی وەها قورس بەسەرماندا نەدەهات، بەڵام ڕاستییەک هەیە کە سەرەڕای ئەو فەرمانە زۆرە، ڕۆحی بەرخۆدان لەناو ئێزدییەکان ون نەبووە.

 

"پاراستن تەنها هەڵگرتنی چەک نییە"

ڤیان حەبابی فەرماندەی یەژەشە ئاماژەی بەوەکرد خۆپاراستن لە فەرمانەکان تەنیا بە هەڵگرتنی چەک ناکرێت و بەم شێوەیە کۆتایی بە قسەکانی هێنا: پاراستنی سەرەکی لەلایەنی سیاسی خۆپاراستنە،  ئەگەر شیکارییەکی دروست لە دژی هێرشەکانی ئێستا نەکەین، مەترسیمان لەسەرە، بۆیە پێویستە قسەمان لەسەر پاراستن و گرنگی پاراستنی ئێزدییەت بێت، دەبێت یەک هەڵوێستمان هەبێت و خۆمان ڕێکبخەین بەرامبەر هەموو جۆرە هێرشێک، ئەگەر یەکڕیزیی میللەت هەبێت کەس ناتوانێت هیچ بکات، خۆڕێکخستن مەرجێکە بۆ ئێمەی ئێزیدی، هێزی سەرەکی خۆپاراستن گەلە، ئەرکی خۆپاراستن تەنها لەلایەن لایەنی سەربازییەوە جێبەجێ ناکرێت، ڕاستە هێزی سەربازی تا کۆتایی شەڕ دەکات، بەڵام ئەگەر گەل لەگەڵ هێزی سەربازی نەبێت هێزی سەربازی ناتوانێت خۆپاراستن بکات، ئەگەر باوەڕمان بە خۆمان و ڕێکخراوەکەمان هەبێت، تەنانەت دوژمنیش ناتوانێت شکستمان پێبهێنێتخۆپاراستن بەرپرسیارێتی هەموومانە، ئەگەر بەرامبەر شتەکانی دەرەوەی کۆمەڵگاکەمان بەهێز نەبین و خۆمان نەپارێزین، شکست دەهێنین، هەموومان بەرپرسیارین لە پاراستنی ئێزدی و کولتوورەکەمان، هەموومان بەرپرسیارین لە ڕێکخستنی کۆمەڵگاکەمان، ئەگەر یەکێتییەکی بەهێز هەبێت، بەرخۆدان بەهێز دەبێت.

 

کاریگەری خراپ بەکارهێنانی تەکنەلۆژیا

 سەبارەت بەو پرسە، ئەمشە کۆرکۆرکی، هاوسەرۆکی ئەنجومەنی گشتی شەنگال، نودا شەنگالی، شەڕڤانی یەژەشە، ڕایانگەیاند، پاراستن ئەرکی هەمووانە.

 

لە سەرەتای قسەکانیدا، ئەمشە کۆرکۆرکی، سەرنجی بۆ کاریگەرییەکانی بەکارهێنانی تەکنەلۆژیا لەسەر گەنجان ڕاکێشا و وتی: بەهۆی نەزانینی بەکارهێنانی مۆبایل و تەکنەلۆژیاوە، گەنجەکانمان کاریگەری نەرێنییان لەسەرە، پێویستە گەنجەکانمان خۆیان لەم شتانە بپارێزن، خۆپاراستن تەنها بە چەک نییە، پێویستە خۆپاراستن فیکری و ئایدیۆلۆژیش هەبێت، بەهۆی نەبوونی زانیاری لە بەکارهێنانی تۆڕی کۆمەڵایەتیدا، ڕەوشتی گەنجان بەرەو خراپتر دەچێت، لە کولتوور و ئێزدییەت دوور دەکەونەوە، بانگەوازی من بۆ گەنجان ئەوەیە کە خۆیان و کۆمەڵگاەکەیان لە بەرامبەر هەموو شتە دژە کۆمەڵایەتییەکان بپارێزن.

 

ڕۆڵی گەنجان لە خۆپاراستندا

 نودا شەنگالی، شەڕڤانی یەژەشە ئاماژەی بەوەدا، پێویستە گەنجان ئەو ڕۆڵە بەجێبهێنن کە دەکەوێتە سەر شانیان و وتی: ئەو ڕۆڵە سەرەکییەی دەکەوێتە سەر شانمان پاراستنە، بۆ ئێمە پاراستن لە هەموو شتێک گرنگترە، پێویستە خۆمان بپارێزین بۆ ئەوەی بتوانین کۆمەڵگەکەمان بپارێزین، وەک گەنجان پێویستە ڕێکخستن و ئیرادەمان هەبێت و وەڵامی فەرمانەکانی کۆمەڵگاکەمان بدەینەوە، پێویستە خەباتێکی بەهێزتر بکەین دژی هەموو جۆرە هێرشێک کە لە ئێستادا بۆ سەر کۆمەڵگەکەمان ڕوودەدات.

 

ڕەتکردنەوەی سیاسەتی ئێستا

لە کۆتایی قسەکانیدا، نودا شەنگالی ڕایگەیاند، ئەرکی سەرەکییان خۆپاراستنە هەموو هێرشەکان، چ لە لایەنی سەربازی و چ لە لایەنی کۆمەڵایەتییەوە و وتی: تا خۆپاراستن نەکەین، هەمیشە هێرش دەکرێتە سەرمان، وەک ژن، بۆ ئەوەی ڕێگری لە سیاسەتە پیسەکەی دوژمن بکەین، پێویستە زیاتر خۆمان ڕێکبخەین و خۆمان نوقم بکەین لە بیر و فەلسەفەی ڕێبەر ئاپۆدا و سیاسەتی ئێستا ڕەت بکەینەوە، هەروەها با ڕێگە نەدەین کۆمەڵگەکەمان بخرێتە ژێر فەرمانی دووبارە، هیوادارم گەنجەکانمان لەبەرامبەر هەموو هێرشێک خۆیان بپارێزن و ئەرکی خۆیان جێبەجێ بکەن. لە لایەکی ترەوە تا کۆتایی دژی هەموو جۆرە هێرشێکی دوژمن تێدەکۆشین، ڕێگە نادەین جارێکی تر کۆمەڵگەکەمان بچێتە ژێر فەرمانەوە.