ئەسما فەتحی

 

قاهیرە- وەک لە زۆر شوێن ژنان لە میسر بە گشتی ڕووبەڕووی پێشێلکاری مافەکانی مرۆڤ دەبنەوە، هەرچەندە لە فەرهەنگی گشتی وڵاتدا بۆ ژنان جیاوازی نییە، بەڵام ژنان و ژنانی گەنج کە لە دەرەوەی شارە گەورەکان دەژین، پشتیوانییەکی دەستبەجێیان بۆ ناکرێت، هەروەها دەستیان بە زانست و خزمەتگوزاری ناگات، دۆخی قاهیرەش هەر بەو شێوەیەیە، هەرچەندە دامەزراوەی فێمینیست هەیە، بەڵام دامەزراوەی حکومیش هەیە بۆ گلەیی.

 

سەبارەت بە ڕاستی ژنانی نیشتەجێی دەرەوەی قاهیرە و ئەو خزمەتگوزارییانەی پێشکەشیان دەکرێت، چاوپێکەوتنمان لەگەڵ ناردین خالید، نوێنەری دەستپێشخەرییەکە بەناوی "حقي" "مافی من" کرد.

 

پاڵپشتی یاسایی بۆ ژنان بوارێکی ئاڵۆزە، بەتایبەتی زۆرێک لە ژنان بەهۆی ترسی کۆمەڵگە خۆیان ڕادەگرن، دەتوانن کەمێک باسی کارەکانتان بکەن لەم بوارەدا؟

 ئەو ژنانەی ڕووبەڕووی توندوتیژی و هەراسانکردنی دیجیتاڵی بوونەتەوە دێنە لای ئێمە، دەستبەجێ مامەڵە لەگەڵ ئەم پرسانەدا دەکەین، هەندێکیان، لە ڕێگەی دادگاوە یارمەتیان دەدەین، هەندێکیشیان پشتگیری دەروونییان پێدەدەین، پاشان دەبینین چیمان پێدەکرێت، ئەوەی گرنگترە کارەکانمانە لە بابەتی هۆشیاری یاسایی بۆ هۆشیارکردنەوەی ژنان و یارمەتیدانیان بۆ زانینی مافەکانیان، بۆ ئەوەی خۆیان لە پێشێلکارییەکان بپارێزن هۆشیاریان دەکەینەوە.

 

 هەروەها دەتوانن بڕیاری یاسایی بدەن بەبێ ئەوەی مەترسییەکانی پەیوەست بەوەوە لەبەرچاو بگرن، لەم ڕووەوە سەرکەوتنی زۆرمان هەیە, زۆر حاڵەتی ژنان و ژنانی گەنجمان بردووەتەوە، چ لە پێشێلکاری جەستەیی و چ پێشێلکاری دیجیتاڵی.

 

ڕێگایەکی یاسایی هەیە بۆ ژنان و کچان، بەڵام ناڕەزایەتییەک هەیە دژی ئەمە بۆ بەدەستهێنانی مافەکانیان، بەڕای ئێوە هۆکاری ئەمە چییە؟

هۆکاری زۆر هەیە بۆ ئەوەی ژنان حەز بە شێوازی یاسایی ناکەن، لە سەرەتاوە متمانە نییە چونکە زۆر خاڵ هەیە کە ئەو کەسەی توندوتیژیەکەی کردووە هەڵدێت، هەروەها زۆرێک لە ژنان دەترسن بچنە بەشی پۆلیس چونکە دەنگۆی زۆر هەیە دەڵێن پەیوەندییان لەگەڵ ژنان باش نییە، بەتایبەتی بەشێک لە کارمەندانی ئەوێ پەروەردەیان لەسەر مامەڵەکردن لەگەڵ ئەو ژنانە پێ نەدراوە کە ڕووبەڕووی توندوتیژی بوونەتەوە، هەروەها کۆمەڵگە خۆی یەکێکە لە هۆکارە گرنگەکانی دەربازبوونی کچان و ژنان لە ڕووبەڕووبوونەوە، بەهۆی ئەو وشانەی لەسەریان هەیە، بڕیار لەسەریان دەدرێت.

 

توندوتیژی بەربڵاوە و دەبێت ڕابگیرێت، ئایا شاری ئەسکەندەریە لە ڕووی پێشێلکارییەوە جیاوازە لە قاهیرە؟

ڕاستی ئازارەکان هەر یەکە، توندوتیژی بەشێکە لەو کولتوور و پەروەردەیەی کە کۆنترۆڵی مێشکی پیاو دەکات، هەندێک لە ژنان بیری پیاوان قبوڵ دەکەنم کولتوور کولتوورە، بەڵام لە ئەسکەندەریە کەمێک ئاڵۆزترە.

 

لە قاهیرە هۆشداری یاسایی هەیە، تەنانەت لە کۆمەڵگەشدا ئەو ژنانەی سەرپێچی قبوڵ ناکەن تا ڕادەیەکی دیاریکراو قبوڵ دەکرێن، بەڵام لە ناوچەکانی ئەسکەندەریە ژنان لە بچووکترین مافەکانیان بێبەش دەکرێن.

 

پەیوەندیکردن لەگەڵ کولتووری ئێستا قورسترینە، چۆن دەتوانیت لە ڕێگەی ئەم دەستپێشخەرییەوە زانابوونی کۆمەڵگە بەرامبەر بە ژنان بگۆڕیت؟

 بە دڵنیاییەوە ئەرکی هۆشیار کردنەوەی کۆمەڵگە لە دۆسیەی ژنان و مافەکانیان زۆر قورسە و کات و ماندووبوونی زۆری دەوێت، هەروەها ئێمە کار لەسەر بەرزکردنەوەی ئاستی زانابوونی لەسەر بابەتەکانی پەیوەست بە ژنان دەکەین یان لە ڕێگەی کۆبوونەوەی ڕاستەوخۆ یان لە ڕێگەی هەنگاوەکانەوە.

 

 لەم دواییانەدا دەستمان بە هەنگاوێک کردووە کە چەشنە چەقبەستووەکان و توندوتیژی دژی ژنان جێبەجێ دەکات، بینیمان کە کارکردن لەسەر کولتووری کۆمەڵگە کارێکی گرنگە، پشت بە زۆر تێڕوانینی هەڵە لە دژی ژنان دەبەستێت و دەگوازرێتەوە بۆ نەوەکانی تر.

 

تا چ ڕادەیەک کۆمەڵگە کارەکانی ئێوە لەسەر پرسی ژنان قبوڵ دەکات؟

 ئەم بابەتە لە زۆر شوێن جیاوازە، بەپێی ئەوەی بەرەو کوێ دەڕۆین، هەندێک کەس دەبینن کە ژنان مافی گەورە بەدەستدەهێنن و پێیان وایە ئەوەی ئێمە دەیکەین بەتاڵە, هەندێک کەسی تریش پشتیوانی هەنگاوەکانمان دەکەن و دەبینن ڕاستی ژنان پێویستی بە گۆڕانکاری هەیە، هەرچەندە ئێمە گەنجین، بەڵام دەستکەوتی زۆرمان هەیە و هاوکاری زۆرێک لە ژنانیشمان کردووە بۆ بەدەستهێنانی مافەکانیان.