سلێمانی

 

بەیانی ئەمڕۆ، ١٢ی ئاب، لە هۆڵی ئوتێل داوا لە شاری سلێمانی، بەبۆنەی ٩یەمین ساڵیادی کۆمەڵکوژی شەنگال، کۆنفرانسی "ژنانی باوەڕی و پێکهاتە جیاوازەکان، بەبۆنەی ساڵڕۆژی کۆمەڵکوژی شەنگال" بە دروشمی "تێکۆشانی هاوبەشی ژنانی پێکهاتە و باوەڕییەکان، زامنی کۆتایی هێنانی کۆمەڵکوژییەکانە، هەنگاونانە بەرەو بونیادنانی سیستمێکی دیموکرات"، دەستیپێکرد و بە دوو پانێڵ بەردەوام بوو.

 

لە کۆتایی کۆنفرانسەکەدا ژنان گفتوگۆیان کرد و پێشنیاری کار و تێکۆشانیان لەپێناو شەنگال و ڕێگریکردن و کۆتایی هێنان بە کۆمەڵکوژی و تواندنەوەکانی باوەڕی و پێکهاتەکانی کوردستان کرا.

 

لە کۆتاییدا ئەنجامنامەی کۆنفرانسەکە لەلایەن سوهام شەنگالی، بە زمانی کرمانجی و لەلایەن ویژدان نورەدین، بە زمانی سۆرانی خوێندرایەوە و ڕاگەیەندرا، ڕێکخستی دژە ژن و مرۆڤایەتیی (داعش)  لە ٣ ئابی  ٢٠١٤ لە شەنگال کۆمەڵکوژییان ئەنجام دا، ئێمە لە نۆیەمین ساڵیادیدا، ئەو تاوانە بە توندیی شەرمەزار دەکەین، بە ڕێزەوە هەموو قوربانییانی ئەو تاوانە بەبیر دەهێنینەوە.

 

دەقی ئەنجامنامەکە بەمشێوەیەیە؛

"ژمارەیەکی زۆر لە ڕێکخراوە نێودەوڵەتیی و پەرلەمانی وڵاتان ئەو هێرشەیان وەک کۆمەڵکوژیی ناسانددوە، ئێمە ئەو هەنگاوانە بە ئەرێنیی و گرنگ دەبینین. هاوکات داواشیان لێ دەکەین پێوستییەکانی ئەو بڕیارە پێک بێنن. دەبێت هەموو  ئەو ڕێکخراو و دەوڵەتانەی وا ئەو کۆمەڵکوژییەیان وەک جینۆساید ناسیوە، کار بۆ ئەوە بکەن تاونکارانی ئەو تاوانە دادگای بکەن. تا ئێستا پەرلەمانی ئێراق کۆمەڵکوژیی و قڕکردنی ژنانی ٣ ئابی ٢٠١٤ وەک جینۆساید نە ناساندووە، ئێمە وەک ژنان ناتوانین لەو هەنگاوە ببورین، بۆیە دەڵێن پێوستە هەرچی زووە پەرلەمانی ئێراق ئەو تاوانەی بەرانبەر گەلی شەنگال و ژانانی ئیزدی کرا، وەک جینۆساید ڕابگەینێت و بیناسێنێت.

 

ئێراق خاونی کولتوورێکی دەوڵەمەندی فرەباوەڕ و نەتەوە و فەرهەنگە. بەهۆی ئەو کولتوورە دەوڵەمەندەییەی خاوەن چاندێکی دێرینە. بەڵام بەداخەوە جیاوازیی و جوانییەکانی ژیان لە لایەن زلهێزەکانەوە دەکرێنە یەک دژی یەک بەکار دە‌هێنرێن و شەڕیان پێ دەکرێت، بە تایبەتیش لە سەر ناسنامەی هەندێکیان بێ ڕاوستان هێرش لەسەر لاینێکی دیکە دەکرێت، بەم شێوەیەش بە زاڵکردنی ناسنامەی لاینێک بە سەر لایەنەکانی تردا لایەنەکانی تر ڕووبەڕووی قڕکردن دەکرێنەوە. لە سەرووی هەموویانەوە کاکەیی، فەیلی، زەردەشتی، مەسیحی، شیعە ، بە تایبەتی کورد و ئاشووریی و سریان و عەرەب لە تەواوی مێژوودا ڕووبەڕووی پاکتاوێکی مێژوویی بوونەتەوە، بەهۆی ژەهری سیاسەتی دەسەڵاتداریی، نەتەوەپەرەستی، دینپەرستی، جوانییەکانی عێراق و پێکەوەژیانی ئەم وڵاتە ڕووبەڕووی قڕکردن بووەتەوە. بۆ ئەوەی هەموو دەنگ و ڕەنگە جیاوازەکان بە  ئازادیی و ئارامیی بژین، ئێمە وەک ژنان پشتگیری تێکۆشانی دیموکراتیکی دەکەین، بۆ پێکهێنانی ئەوەش خۆپەروەردکرن بە پێوست دەبینین.

 

یەکەمین ژینۆساید و فێمیساید لە سەدەی ٢١مدا لە نۆ ساڵ پێش ئێستا لە ٣ ئابی ٢٠١٤ لە پێشچاوی هەموو دونیا  لە شەنگال پێک هات. ئەو هێرشانە لە نەتەوەپەرستی، ئاینپەرستی، ڕەگەزپەرستی سەرچاوە وەردەگرێت، دەشڵێین، تا چارەنووسی ژنانی دەستی داعش چارەسەر نەبێت، تا ئێشی ژن و منداڵان و خەڵکی شەنگال سارێژ نەکرێت، ئەو ڕەوشە وەک پەڵەیەکی ڕەشە و دەبێت کۆمەڵگای مرۆڤایەتی بەرانبەر ئەم دۆخە خۆی بەرپرسیار ببینێت.

 

ئێمە وەک ژنانی خاوەن ناسنامەی جیاواز  و چاند جەخت لەوە دەکەینەوە، دەبێت ئێراق بۆ هەموو ناسنامە و پێکهاتە جیاوازەکان ببێتە وڵاتێکی ئازاد و ئارامتر. بۆ پێکهێنانی ئەوەش جەخت لە تێکۆشانی هاوبەش دەکەینەوە. ئێمە دژی سیسەتەمی پیاوسالاریین کە ژیان بۆ ژنان دەکاتە ژەهر، لەسەر فەلسەفەی " ژن، ژیان، ئازادی" تێکۆشان بەهێزتر دەکەین.

 

ئێمە وەک ژنان لە قووڵایی دڵمانەوە باوەڕمان بەوە هەیە ئەگەر ئێمە لەسەر ژیانی ئازاد خۆمان بە ڕێکخستن بکەین، وڵاتەکەمان لە ڕووی ئازادی، ئاشتی و دیموکرای پێش دەکەوێت و گۆرانکاری گەورە ڕوو دەدەن.

 

ئێمە بەرگری لە مافی چارەی خۆنووسینی خەڵکی شەنگال دەکەین کە تووشی جینۆساید بوون و هێشتا بوونیان لە ژێر هەڕەشەدایە. سا داوا لە گەلی دیموکراتیخوازیش دەکەین پشتیوانی ئەم داواکارییە بکەن.  لە ڕێککەوتنی ٩ی ئۆکتۆبەری ٢٠٢٠دا دەردەکەوێت حکومەتی ناوەندی ئێراق و پارتی دیموکراتی کوردستان واژۆیان لە سەر ڕێکەوتنێک دەربارەی شەنگال کردووە، ئەو ڕێکەوتنە  کراوە بە بێ بوونی ئێرادەی گەلی شەنگال، هەر بڕیارێک بەبێ بەشداریی پێکهاتەی ئێزیدی و دامودەزگاکانی شنگال بدرێت، ئەوا ئێمە بە ڕەوای نازانین و داوا دەکەین دەستبەجێ دەستبەرداری ئەم بڕیارانە بن. ئەگەر ئامانجی چارەسەریان هەبێت، تەنها بە داننان بە ئیرادەی خەڵکی شەنگال دەکرێت.

 

ئێمە داوا لە ڕێکخراو و دەزگا نێودەوڵەتییەکان دەکەین بەرپرسیارێتی ڕێگریکردن لەم تاوان و کاولکارییەی دژی مرۆڤایەتی لە شەنگال لە ئەستۆ بگرن، هەروەها داوای  دەکەین لەو چوارچێوەیەدا خۆیان بەرپرسیار ببینن و دان بنێن بە جینۆساید و فیمسایدی شەنگال  و ڕێگری لە هێرشەکانی دەوڵەتی تورک بۆ سەر شەنگال بکەن. بە مەبەستی ڕێگریی لە زیانی زیاتر، بەپەلە داوا لە هێزە پەیوەندیدارەکان ڕێگری لە هێرشە ئاسمانییەکانی تورکیا بۆ ئاسمانی ئێراق بکەن.

 

پێمان سەیرە  ئەو فیمسایدە (کۆمەڵکوژی لەسەر ژنان) کە لە شەنگال پێکهات، درێژترین و بەربڵاوترین کۆمەڵکوژییە لەسەر ژنان بەڕێوە چووە لە جیهاندا، بەڵام تا ئەمڕۆش لە یاسا نێودەوڵەتییەکان وەک تاوانی جەنگ نەناسراوە. داواکارین ئەو هێرشەی کە کرایە سەر ژنان لە شەنگال، لەلایەن هەموو ڕێکخراوە نێودەوڵەتیی و لایەنە پەیوەندیدارەکان و بە تایبەتی نەتەوە یەکگرتووەکان وەک تاوانی جەنگ و تاوانی دژبەمرۆڤایەتی بە ژنکوژیی پێناسە بکرێت.

 

لە چوارچێوەی کۆنفرانسەکەدا سڵاو لە بەرخۆدانی خوشکە ئەفغانییەکانمان لە دژی ڕژێمی تاڵیبان دەکەین. لە بەرانبەر ئەم ڕژێمە دژەمرۆییە و دوژمنایەتی ئازادی ژیان، خەبات و بەرخۆدانی ژنانی ئەفغانستان زۆر بەنرخە. ئێمە ڕایدەگەیەنین؛ بە هەموو شێوەیەک پشتگیری بەرخودانەکەتان دەکەین و  لەگەڵتانین.

 

وەک ژنان، کە بەشداریمان لەم کۆنفرانسەدا کردووە، دەڵێین باشترین وەڵام بۆ ئەم دڕندەییەی بە سەر ژنانی ئێزدیدا ئەنجام دراوە، هاودەنگی و ڕێکخستنی ژنانی نێونەتەوەییە. داوا لە هەموو ژنانی جیهان دەکەین کە کۆببنەوە و داوای حسابی جینۆسایدی ژنانی شەنگال بکەن.

 

ژن، ژیان، ئازادی"