ناوەندی هەواڵ

 

بە پێی توێژینەوەیەک لە هیندستان پێشنیاری ئەوەکراوە کە خوێندن لە تەمەنی هەرزەکاری و گەنجێتیدا لەوانەیە گرنگ بێت بۆ تەندروستی مەعریفی لە ژیانی داهاتوودا، کە ئاستی بەرزی نایەکسانی جێندەری هەیە، داتاکان ئاماژە بەوە دەکەن کە ژنان دەبێت بگەنە ئاستێکی بەرزتر لە خوێندن بۆ گەیشتن بە هەمان ئاستی ناسینی کۆتایی ژیان وەک پیاوان، لە چەندین وڵاتی کەم و مامناوەنددا ژنە بەتەمەنەکان زیاتر لە پیاوە بەتەمەنەکان زانینی خراپتریان هەیە و توێژینەوەکانی دیکەش پێشنیاریان کردووە کە جیاوازی ڕەگەزی لە دەستکەوتی پەروەردەییدا ڕەنگە تا ڕادەیەک ئەم جیاوازیە ڕوون بکاتەوە.

 

 لە توێژینەوەکەی "LASI" تیمێکی نێودەوڵەتی لە توێژەرانی زانکۆی باشووری ئەلاباما و زانکۆی باشووری کالیفۆرنیا و زانکۆی میشیگان و پەیمانگای نێودەوڵەتی بۆ زانستەکانی دانیشتوان لە مۆمبای دەستیان کردووە بە ئاشکراکردنی هۆکارەکانی بۆشایی جێندەری لە هیندستان.

 

تیمەکە داتاکانیان نیشاندا بە تایبەتی سەیری تاکەکانی تەمەن ٤٥ بۆ ٩٠ ساڵ دەکات، بە گشتی، پیاوان زیاتر پەروەردەیان لە ژنان هەبوو، ٦٢٪ ی ژنان هیچ پەروەردەیەکیان وەرنەگرتووە، بە بەراورد بە  ٣١٪ی ی پیاوان. لەگەڵ ئەوەشدا، ژنەکان لە هەڵکشانی تەمەندا خراپتر بوون.

 

توێژەران دواتر شیکردنەوەی هەمەجۆریان ئەنجامدا و بۆیان دەرکەوت کە خۆراک، ئابووری، کۆمەڵایەتی و پەروەردەیی زووی ژیان تا ٧٤٪ی زیانەکانی ژن لە ناسینەوەدا ڕوون دەکەنەوە. توێژەران مەزەندەیان کرد کە نۆ ساڵ خوێندن دەخایەنێت، بە تێکرایی، بۆ زاڵبوون بەسەر ئەم کەم و کوڕییەدا.

 

دواتر، تیمی توێژینەوەکە خاڵەکانی ئاستی دەوڵەتی هیندستانیان لە چوارچێوەی ئیندێکسێکی نایەکسانی جێندەردا ژمێریاری کرد، پێوانەیەکی لێکدراو کە نایەکسانیەکانی ژنان لە تەندروستی زاوزێ، تواناسازی و بازاڕی کاردا ڕووبەڕووی دەبنەوە. کاتێک توێژەران لە شیکردنەوەکانیاندا بۆیان دەرکەوت کە ئەو ژنانەی لە ویلایەتەکاندا دەژین کە ئاستی بەرزی نایەکسانی جێندەریان هەیە پێویستی بە پەروەردەی زیاتر هەیە بۆ داخستنی بۆشاییەکە.