ڕانیا عەبدوڵا

 

یەمەن - ئەو ژنانەی لە یەمەن دەستبەسەرکراون، ڕووبەڕووی فشاری کۆمەڵگە و خێزان دەبنەوە کە ڕێگرییان لێدەکرێت لە دوای ئازادکردنیان بچنەوە ناو یەمەنەوە.

 

سەحەر فەیسەڵ ژنێکی گەنجی تەمەن سی ساڵانە، بەهۆی تێڕوانینی کۆمەڵگەی یەمەن بۆ دەستگیرکراوەکان، ڕەتیکردەوە ناوی خۆی ئاشکرا بکات، لە شاری تائیز لە باشووری ڕۆژئاوای یەمەن دەژی و دوای ئازادبوونی لە یەمەن ژیانی زۆر توند بوو زیندان لە ئەنجامی قبوڵنەکردنی لەلایەن کۆمەڵگە و تەنانەت خێزانەکەیەوە، هاوڕێکانیشی وەک کەسێکی ناوبانگ خراپ لێی دوورکەوتەوە.

 

بە تۆنێکی خەمناکەوە، ئاماژەی بەوەشکرد: " لە کۆمەڵگەی ئێمەدا دەستگیرکردنی ژن بە ئاسایی نازانرێت، بە پێچەوانەی پیاوانەوە، نیگای شەرمەزاری بۆ هەتا هەتایە لای ئێمە دەمێنێتەوە، بۆیە شوێنی نیشتەجێبوونم گۆڕی و دەستم بە ژیانێکی نوێی پڕ لە سەختی دەستپێکرد و بەدوای سەرچاوەیەکی داهاتدا گەڕام بۆ دەستەبەرکردنی پێداویستییە سەرەتاییەکانم".

 

لە هەوڵێکدا بۆ دۆزینەوەی چارەسەر بۆ ئازارەکانی ژنانی دەستبەسەرکراو، چ لە ماوەی مانەوەیان لە زیندان یان دوای ئازادبوونیان لە زیندان، وەک سەحەر فەیسەڵ و ئەوانی دیکە، "سەنتەری پاراستن و چاکسازی ژنان و کچان"، کە لەلایەن کۆمەڵێک لە چالاکوانان و داکۆکیکارانی مافی مرۆڤ لە ساڵی ٢٠٢٠، وۆرکشۆپێکی گفتوگۆیان لە چوارچێوەی پڕۆژەی "ئامان" ڕێکخست بۆ دەستەبەرکردنی ژیانێکی سەلامەت بۆ ژنانی زیندانیکراو. "

 

لە وۆرکشۆپەکەدا پانزە نوێنەری دەسەڵاتی خۆجێی و ئەمنی، ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی، پیشەگەرەکانی ڕاگەیاندن و ڕۆژنامەنووسان بەشداریان کرد، کە بەناونیشانی "بەهێزکردنی ڕۆڵی دەسەڵاتە ناوخۆیی و ئەمنییەکان و ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی لە کەمکردنەوەی پێشێلکارییەکانی دژی ژنانی زیندانیانی تائیز بوو."

 

ئەتلال ڕاجەح ڕێکخەری پڕۆژەکە، ڕایگەیاندووە، پڕۆژەکە لە چەند چالاکی و بۆنەیەک پێکهاتووە، چالاکی یەکەم ڕاهێنانی ژمارەیەک گەنج و ژن بوو لەسەر لێهاتوویی گفتوگۆ، دووەمیشیان ئەنجامدانی دیبەیت بوو لە ژێر ناونیشانی "ژن و چوونە ناو زیندان" پێویستی بە دوورخستنەوەیان لە کۆمەڵگە نییە لە کاتێکدا هەڕەشە لە داهاتوویان دەکات.

 

وۆرکشۆپێک لەگەڵ دەسەڵاتە ئەمنییەکان و دەسەڵاتی ناوخۆیی و ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی بۆ تاوتوێکردنی دۆخی ژنانی ناو زیندان و دەرەوەی زیندان لە شاری تائیز و یەکێک لە بەرهەمە گرنگەکانی پڕۆژەکە بریتییە لە دروستکردنی سەکۆیەکی سەلامەتی بۆ زیندانیانی ژن و خستنەڕووی وەرەقەیەکی سیاسەت بۆ زیندانیانی ژن، جا پێگەیان لە ناوەوە بێت یان لە دەرەوەی زیندانەکە، پاشان هەڵمەتێکی داکۆکیکردن لەسەر بارودۆخی زیندانییە ژنەکان دەستپێدەکەین، بە ڕاهێنانی کۆمەڵێک گەنج بەپێی ئەوەی کە ئەو وێرانەکانی ڕەجای ڕوونکردووەتەوە.

 

سەباح شەرابی، سەرۆکی لیژنەی نیشتمانی بۆ ژنان ڕایگەیاند، "ئەم وۆرکشۆپە بۆ بەهێزکردنی ڕۆڵی دەسەڵاتە خۆجێی و ئەمنییەکان دێت لە کەمکردنەوەی ئەو پێشێلکارییانەی کە ژنە زیندانییەکان بەرکەوتەی دەبن، چ لە ماوەی مانەوەیان لە زیندان و چ دوای ئازادکردنیان، گرنگی ئەم وۆرکشۆپە لە بەهێزکردن و پشتگیرییەوە سەرچاوە دەگرێت کە زیندان لە ماوەی سزاکەیدا دوای ئازادبوونی لە زیندان پێویستی پێیەتی.

 

ئەحلام مەقالح ڕۆژنامەنووس وتی، "وۆرکشۆپەکە بەرهەمدار بوو، هەروەها سوودمان لەو زانیارییە نوێیانە وەرگرت سەبارەت بە باری یاسایی زیندانیانی ژن، دەستمان خستە سەر پرسەکانی مافی زیندانیانی ژن، گرنگترین پێشێلکارییەکان و چۆن چارەسەریان بکەین و پێشنیارەکانمان کرد کە وەک پێویست بەرهەمیان دەبێت.

 

لە وۆرکشۆپەکەدا چەندین ڕاسپاردە هاتە دەرەوە، گرنگترینیان دابینکردنی ماڵی پاراستن و چاکسازییە بۆ ژنان کە بە توانا تەیارکراون، دابینکردنی پاڵپشتی یاسایی بۆ زیندانییە ژنەکان، پێشکەشکردنی پاڵپشتی دەروونی بۆ ژنان دوای ئازادبوونیان لە زیندان، هەروەها تۆڕکردن لەگەڵ میدیاکان بۆ پەروەردەکردن کۆمەڵگە سەبارەت بە مافی زیندانییە ژنەکان و تێکەڵکردنیان تێیدا.