ناوەندی هەواڵ

 

سندوقی نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ منداڵان-یونیسێف لە ڕاپۆرتێکدا کە ئەمڕۆ چوارشەممە ٣ی ئایار بڵاویکردووەتەوە، ئاماژەی بەوەکردووە، ڕێژەی هاوسەرگیری منداڵان لە دەیەی ڕابردوودا لە جیهاندا بەردەوام لە دابەزیندایە، بەڵام بە ڕێژەیەکی کەم بەراورد بە ساڵانی ڕابردوو. هۆشداریشی داوە کە جیهان زیاتر لە ٣٠٠ ساڵ دەخایەنێت بۆ نەهێشتنی ئەم دیاردەیە ئەگەر شتەکان وەک خۆیان بمێننەوە.

 

لە ڕاپۆرتەکەیدا ڕێکخراوەکە ڕایگەیاندووە، سەرەڕای دابەزینی بەردەوامی ڕێژەی هاوسەرگیری منداڵان لەم دواییانەدا، قەیرانە فرەییەکانی شەڕ و ململانێ و کاریگەرییەکانی کەشوهەوا هەڕەشەی پێچەوانەکردنەوەی ئەو دەستکەوتانە دەکەن، کە دەستکەوتووە، هەروەها ئامانجی گەشەپێدانی بەردەوام بۆ کۆتاییهێنان بە هاوسەرگیری منداڵان تا ساڵی ٢٠٣٠ ڕێژەی دیاردە جیهانییەکان دەبێت ٢٠ هێندە خێراتر دابەزێت.

 

بەڕێوەبەری جێبەجێکاری ڕێکخراوەکە، کاترین ڕوسیل، ئاماژەی بەوەدا، "جیهان نوقم بووە لە قەیرانەکاندا کە هیوا و خەونی منداڵانی لاواز کردووە، بەتایبەتی کچان کە پێویستە لە قوتابخانەدا خوێندکار بن، خەونەکانیان بەدیبهێنن نەک بووک بن"، جەختی لەوە کردەوە "دەبێت هەوڵبدەین بۆ دەستەبەرکردنی مافی منداڵانی خوار تەمەنی یاسایی بۆ خوێندن و ژیانێکی شکۆمەندانە."

 

هەروەها دەشڵێت: قەیرانی تەندروستی و ئابووری، پەرەسەندنی ململانێ چەکدارییەکان، کاریگەرییە وێرانکەرەکانی گۆڕانی کەشوهەوا، خێزانەکان ناچار دەکەن لە ڕێگەی هاوسەرگیریی منداڵانەوە پەنابەری ساختە ببن، پێویستە هەموو هەوڵێک بدەین بۆ ئەوەی مافەکانیان بۆ پەروەردە و بەهێزکردنیان لە ژیاندا زامن بکەین.

 

بەگوێرەی ڕاپۆرتەکە، ٦٤٠ ملیۆن کچ و ژنانی ئەمڕۆ لە تەمەنی منداڵیدا هاوسەرگیریان کردووە، کە ڕێژەی ساڵانە ١٢ ملیۆن کچە، ڕێژەی ئەو کچانەی لە تەمەنی منداڵیدا هاوسەرگیریان کردووە، لە ٪٢١ بۆ ٪١٩ کەمبووەتەوە، لە دوایین خەمڵاندنەکانەوە کە پێنج ساڵ لەمەوبەر دەرچوون.

 

لە ڕاپۆرتەکەدا هۆشداری داوە، هەرێمی ئەفریقای باشوور دووەم گەورەترین پشکی کۆی گشتی هاوسەرگیری منداڵانە بە ڕێژەی ٪٢٠ و پێویستی بە زیاتر لە ٢٠٠ ساڵ هەیە بۆ بنبڕکردنی ئەم دیاردەیە، بەپێی ڕێژەی پێشکەوتنی ئێستا، و پێشکەوتن لەسەر هەمان ڕێچکە لە کاریبی و ئەمریکای لاتین، بە تۆمارکردنی دووەم بەرزترین ڕێژەی ناوچەیی لە جیهاندا تا ساڵی ٢٠٣٠، بەپێی ڕاپۆرتەکە.

 

یونیسێف جەختی کردەوە، ئەو منداڵانەی لە منداڵیدا هاوسەرگیریان کردووە، ڕووبەڕووی لێکەوتەی ڕاستەوخۆ و تەواوی ژیان دەبنەوە،  باشترە بۆیان لە قوتابخانەکاندا بمێننەوە و مافی خوێندنیان بەکاربهێنن، چونکە ئەمە مەترسی لەسەر تەندروستیان دروست دەکات، هەروەها دووگیانی مەترسی ئاڵۆزیی تەندروستی و مردن زیاد دەکات لە نێو منداڵ و دایکاندا.