ناوەندی هەواڵ

 

بەپێی ستانداردە نێودەوڵەتییەکانی کار، هەموو کرێکاران بەبێ جیاوازی مافی ئازادی ڕێکخراوەیییان هەیە، لە ساڵی ٢٠٢٢دا ١١٥ وڵات لە کۆی ١٤٨ وڵات هەندێک پۆلی کرێکارانیان لەم مافە بەدەر کردووە.

 

کرێکارانی کۆچبەر، کرێکارانی ناوماڵ، کرێکارانی کاتی، ئەوانەی لە ئابووری نافەرمیدان و کرێکاران لە ئابووری پلاتفۆرمدا بەزۆری دابەزین لە دەرەوەی بازنەی یاسای کار و هەندێک پۆلی فەرمانبەرانی گشتی و فەرمانبەران لە ناوچە ئابوورییە تایبەتەکاندا بوون هێشتا مافی ئازادی ڕێکخراوبوونیان لێ زەوت کراوە.

 

دەستڕاگەیشتن بە دادپەروەری و پرۆسەی یاسایی بنەما بنەڕەتییەکانی سەروەری یاسان، خەڵک لە نەبوونی ئەواندا ناتوانن دەنگیان ببیسترێت و مافەکانیان بەدەستبهێنن، ٩٧ وڵات لە کۆی ١٤٨ وڵات، کرێکاران تیایدا دەستڕاگەیشتنیان بە مافە بنەڕەتییەکانیان نەبووە یان کەم بووەتەوە.

 

بەپێی ڕاپۆرتێکی کۆنفیدراسیۆنی نێودەوڵەتی سەندیکاکان، بە ناوی خراپترین وڵاتی جیهان بۆ مافی کرێکاران" کە نێوان مانگی نیسانی ٢٠٢١ تا ئازاری ٢٠٢٢ وەرگیراوە، دەرکەوتووە دەسەڵاتداران ڕێگرییان لە تۆمارکردن یان هەڵوەشاندنەوەی ئارەزوومەندانە لە ١١٠ سەندیکادا کرد، کرێکاران لە ساڵی ٢٠٢٢دا لە ٥٠ وڵاتدا بەرکەوتەی توندوتیژی بوون، کە نزیکەی یەک لەسەر سێ یان هەموو ئەو وڵاتانەن کە لە پێوەرەکانی مافی جیهانیدان.

 

لە زۆربەی وڵاتان، مانگرتن و ناڕەزایەتی کۆمەڵایەتی بە هێزێکی ناڕێژەیی لەلایەن هێزە چەکدارەکانی دەوڵەت و پۆلیسەوە سەرکوتکران، پێوەرەکانی مافە جیهانییەکان بۆ ماوەی ٩ ساڵە بەدواداچوون بۆ توخمە سەرەکییەکانی دیموکراسی شوێنی کار دەکات، لەوانە مافی دامەزراندن.

 

وڵاتانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە لیستی خراپترین وڵاتەکانی جیهاندایە لە پێدانی مافی کرێکار، لیبیا، فەلەستین، سوریا و یەمەن تووشی ململانێ بوون لە پێدانی ئازادییە بنەڕەتییەکان و مافی کرێکارانیان، سەرەڕای هەوڵەکان لە چەند وڵاتێکی کەنداو، لەوانە قەتەر و سعودیە، بۆ کۆتاییهێنان بە سیستەمی کەفالا و کۆیلایەتی لە کرێکارانی کۆچبەر، کە نوێنەرایەتی زۆربەی دانیشتوانی کرێکار لە ناوچەکەدا دەکات، بەرکەوتەی پێشێلکارییە توندەکانی مافی مرۆڤن، بەتایبەتی لە سعودیە و ئیمارات.

 

کرێکاران ڕووبەڕووی هێرش و کوشتن دەبنەوە لە سەرجەمی وڵاتانی جیهان، زیاتر لە پێنج کەس کوژران و دەیان کەسیش برینداربوون لە ١٧ نیسانی ٢٠٢١ دوای ئەوەی پۆلیس تەقەی لە جەماوەرێک لە کرێکاران کرد کە ناڕەزایەتییان دەربڕی بۆ داواکردنی حەقدەستەکانیان و بەرزکردنەوەی مووچە لە وێستگەی کارەبای ئێس ئێس کە شوێنی دروستکردنی وێستگەی خەڵوزە لە باشووری ڕۆژهەڵاتی شاری چەتۆگرام لە بەنگلادش.