داوای پێداچوونەوە بە یاساکانی مەغریب دەکرێت بۆ باشترکردنی دۆخی ژنانی خاوەن پێداویستی تایبەت
ژنانی خاوەن پێداویستییە تایبەتەکانی مەغریب هێشتا بەدەست پەراوێزخستن و دوورخستنەوە و دەرکەوتنی جۆراوجۆری توندوتیژی دەناڵێنن، بۆ ئەوەی ئەم دۆخە تێپەڕێنن داوای پێداچوونەوەیان بە یاسا و یاسا نیشتمانییەکان کرد بۆ دڵنیابوون لە یەکخستنی مافەکانیان.
حەنان حارت
مەغریب-ڕێکخراوی مەغریبی بۆ مافەکانی ژنانی خاوەن پێداویستی تایبەت ڕایگەیاندووە، بەردەوامی دوورخستنەوەی ژنان لە بەرنامە و سیاسەتە گشتییەکان نەک هەر پێشێلکردنی مافەکانیانە، بەڵکو ئازارەکانی ڕۆژانەیان بەردەوام دەکات و توندوتیژی زیاتر دەکات.
لە چوارچێوەی هەڵمەتی ١٦ ڕۆژە بۆ بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژی ژنان، ڕێکخراوی مەغریبی بۆ مافەکانی ژنانی خاوەن پێداویستی تایبەت دوێنێ ٢ی کانوونی دووەم بەیاننامەیەکی بڵاوکردەوە و تیایدا بەردەوامی دەرکەوتەکانی توندوتیژی دامەزراوەیی و دوورخستنەوەی مەغریبی پشتڕاستکردەوە.
سەمیرە بەختی، سەرۆکی ڕێکخراوەکە ڕایگەیاند، ڕێکخراوەکە یادی ڕۆژی جیهانی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژ بە ژنان دەکاتەوە، ئەمەش لەبەر ڕۆشنایی بەردەوامی دەرکەوتەکانی توندوتیژی دامەزراوەیی و دوورخستنەوەی سیستماتیک لە سیاسەتە گشتییەکان، کە بڕیارە گەرەنتی پاراستن و بەهێزکردنی ژنان بکەن لەگەڵ خاوەن پێداویستییە تایبەتەکان لە مەغریب.
سەبارەت بە هۆکارەکانی گرنگیدان بە ڕێکخراوەکە لەمساڵدا لەسەر ئەو توندوتیژییە دامەزراوەییانەی کە دژی ژنانی خاوەن پێداویستی تایبەت ئەنجام دەدرێت، ئاماژەی بەوەدا لە لاوازی بەردەوامی ئیرادەی سیاسی و نەبوونی بودجەی تەرخانکراودا کە ڕەگەز لەبەرچاو بگرێت، و نەبوونی میکانیزمی کاریگەر بۆ جێبەجێکردنی مەرجەکانی دەستوور و یاسادانانی نیشتمانی و ڕێککەوتنە نێودەوڵەتییەکان بەرجەستە بووە، بەردەوامبوونی دوورخستنەوەی ژنان لە بەرنامە و سیاسەتە گشتیەکان نەک هەر پێشێلکردنی مافەکانیان پێکدەهێنێت، بەڵکو ئازارەکانی ڕۆژانەیان بەردەوام دەکات بەرکەوتەی توندوتیژی زیاتریان دەبێت.
"ژنانی خاوەن پێداویستی تایبەت دووهێندە دەناڵێنن"
ڕوونیشیکردەوە کە خاوبوونەوەیەک هەیە لە دەستپێکردنی پێداچوونەوەی هەمەلایەنە بە یاسای خێزان، کە ڕەنگدانەوەی پشتگوێخستنی مافەکانی ژنانی خاوەن پێداویستی تایبەتە، کە دوو هێندە بەدەست نەبوونی دەقی یاسایی دەناڵێنن کە مافەکانیان لەناو خێزانەکەدا دەپارێزن و یەکسانییان بۆ گەرەنتی بکەن و کەرامەت، بەردەوامبوون لە کارکردن لەژێر مەرجی نادادپەروەرانەدا بەشدارە لە درێژەدان بە پەراوێزخستنی ژنانی خاوەن پێداویستی تایبەت و پێشێلکردنی بنەماکانی دادپەروەری کۆمەڵایەتییە.
سەمیرە بەختی یاسای بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژی ژنان ژمارە ١٠٣.١٣ی هەڵسەنگاند و وتی: سەرەڕای ئەو هەوڵانەی بۆ هەڵسەنگاندنی ئەم یاسایە دراوە ، نەبوونی ڕێکارەکان بۆ دڵنیابوون لە بەشداریکردنی ژنانی خاوەن پێداویستی تایبەت لە بڕگەکانی ئەم یاسایەدا یاساکە پارێزگاری یاسایی ناتەواو و بێکاریگەر دەکات بۆ ئەم گروپە، ئەمەش ئاماژەیە بۆ ئەوەی کە دوورخستنەوەی دامەزراوەیی ئازارەکانیان دوو هێندە دەکات لە دەستڕاگەیشتن بە دادپەروەری و ڕێکارە یاساییەکان.
سەبارەت بە تێبینییەکانی لەسەر ڕەشنووسی یاسای ڕێکاری تاوانکاری، ئاماژەی بەوەدا کە ڕەشنووسی ژمارە ٠٣.٣٣ کە لەلایەن حکومەتەوە پەسەندکراوە، ڕەنگدانەوەی بەردەوامی نەبوونی ڕوانگەیەکە بۆ ڕەگەز و مافەکانی ژنانی خاوەن پێداویستی تایبەت، بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی کە پاراستنی تایبەت بۆ ئەم گرووپە لەم یاسایەدا وەک بەربەستێک لەبەردەم بەدەستهێنانی دادپەروەری دادوەریدا وەستاوە و توندوتیژییە دامەزراوەییەکان دژی ئەوان زیاد دەکات.