زهور مەشریقی

 

تونس- سەرەڕای بوونی یاسای ژمارە ٥٨ بۆ بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژی ژنان لە تونس، بەڵام ڕێژەی توندوتیژییەکان هێشتا کەمی نەکردووە، لەم ساڵانەی دواییدا دوو هێندە زیادی کردووە، جێبەجێنەکردنی یاسا و سەختی میکانیزمەکان بوونەتە بەربەست لەبەردەم ژناندا.

 

نەجات عەرعاری، چالاکوانی تونسی بۆ مافەکانی مرۆڤ پێیوایە توندوتیژی دیجیتاڵی دژ بە ژنان یەکێکە لە شێوە مەترسیدارەکانی توندوتیژی کە ژن بێدەنگ دەکرێت و کاریگەری گەورەی لەسەریان هەیە، تایبەتمەندی لە زۆربەی حاڵەتەکاندا ژنان نازانن کێ توندوتیژی لە دژیان ئەنجام دەدات چونکە ئەوان کە بە دەستدرێژکار دادەنرێن کە لە پشت شاشە یان مۆبایلەوە ڕاوەستاون و نازانن کە میکانیزمی یاسایی و لۆجستی هەیە.

 

"توندوتیژی دیجیتاڵی نەک تەنها ژنان هەموو کۆمەڵگە دەکاتە ئامانج"

ئاماژەی بەوەشکردووە، ئەم توندوتیژییە ەلایەن کەسێکەوە ئەنجام دەدرێت و بڵاوکردنەوەی زیاتر ئاسانترە، بە ڕەچاوکردنی ئەوەی کە بڵاوکردنەوەی تەنها پەیامێک دەتوانێت کاریگەری لەسەر ژنان هەبێت و لەوانەیە ببێتە هۆی قەیرانێکی دەروونی قووڵ، ئەم توندوتیژییە تەنها ژنان ناکاتە ئامانج بەڵکو هەموو کۆمەڵگە داکاتە ئامانج، ئەمە کاریگەری دەبێت لەسەر خێزانەکەی و دەوروبەرە تەسکەکەی و پەیوەندییەکانی و پێگە کۆمەڵایەتییەکەی و تەنانەت کارەکانی، لەبیرمان دەچێت کە توندوتیژییە بە شێوەیەکی سەرەکی لەسەر بنەمای مافەکانی مرۆڤ و چالاکوانانی سیاسی و فێمینیستەکان دامەزراوە و دەبێتە میکانیزمێک بۆ جەنگ لە دژیان بۆ ئەوەی بیانترسێنن ڕێگرییان لێبگرن، لە ئەنجامدانی چالاکییەکانیان و بەم شێوەیە لە ژیانی گشتی بیانترسێنن.

 

سەبارەت بە ڕۆڵی یاسای ژمارە ٥٨ لە بەرەنگاربوونەوەی ئەم جۆرە توندوتیژییە،  جەختی لەوە کردەوە کە یاساکە یەکێکە لە دەستکەوتە سەرەکییەکانی بزووتنەوەی فێمێنیستی لە تونس و بە یاسایەکی گشتگیر و پێویست پێناسەی کرد بۆ پاراستنی ژنان لە بۆشایی دیجیتاڵدا و چارەسەری هەموو جۆرەکانی توندوتیژی دەکات کە لەم بوارەدا ئەنجام دەدرێن و دەتوانێت مافەکانیان مسۆگەر بکات کاتێک بە شێوەی دیجیتاڵی دەستدرێژی دەکرێتە سەر ژنان، وتی: کێشەکە پەیوەندی هەیە بە ڕێژەی جێبەجێکردنی یاساکە، ئەو میکانیزمانەی کە دەبێت بەکاربهێندرێن، ئەو سەرچاوانەی کە دەبێت لەلایەن دەوڵەتەوە بۆی تەرخان بکرێت، هەروەها بەردەستبوونی ویستی هەموو ئەوانەی بەشدارن بۆ جێبەجێکردنی، هەروەها گرنگی ڕەچاوکردنی بارودۆخی هەموو ژنان.

 

"زۆرێک لە ژنان یاسای بەرەنگاربوونەوەیان نەبیستووە"

نەجات عەرعاری سەبارەت بە پلاتفۆرمی فێمێنیستی "ئانا زادا" ڕوونیکردەوە، ئەم پلاتفۆرمە یارمەتی ژنانی داوە بەسەر ترسدا زاڵ بن و باسی ئەزموونی خۆیان بکەن لە حاڵەتەکانی هەراسانکردن و دەستدرێژی زایەندی، بەڵام کارەکە هێشتا بەردەوامە و هۆشیاری گرنگە بۆ هاندانیان، زۆرێک لەو ژنانەی ڕووبەڕووی توندوتیژی ئەلیکترۆنی بوونەتەوە یاسای ژمارە ٥٨یان نەبیستووە کە دەبێت لە ڕێگەی هەڵمەتەکانی ڕاگەیاندنەوە هۆشیار بکرێنەوە.

 

لە کۆتایی قسەکانیدا وتی: بە پەسەندکردنی یاسای ژمارە ٥٨ بۆ بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژ بە ژنان لە تونس لە ساڵی ٢٠١٧دا، میدیاکان هەوڵیاندا بڵاویبکەنەوەو بیگەیەنن بە ژنان، بەڵام ئەم هەوڵانە دواتر کەمبوونەوەیان تۆمارکرد لە ئەنجامی ئەو بیرکردنەوەیەی پیاوان کە تەنانەت لە پێکهاتە فەرمییەکانی وەک دەسەڵاتی دادوەریشدا هەیە.