لاڤە کوردە

ناوەندی هەواڵ- مێژوی ئەردۆغان دەڵێت هەر کاتێک ئەو بکەوێتە ناو تەنگژەیەکی سیاسییەوە، لێدان لە کورد باشترین چارەسەرە بۆ دەربازبون لێی، دەوڵاتی تورکیا لە ئابی ٢٠١٦ بە بیانوی هەبونی هەڕەشە لەسەر سنورەکانی باشوری وڵاتەکەی، سوپای ناردە خاکی سوریا و راشیگەیاند بە مەبەستی وەستاندنی جموجوڵەکانی داعش سوپاکەی ناردوە.

 

لە ٢٠ی کانونی دوەمی ٢٠١٨ هێرشی تورکیا و گروپە چەکدارە سورییە هاوپەیمانەکانی بۆ سەر هەرێمی عەفرین لە ژێر ناوی "ئۆپەراسیۆنی چڵە زەیتون" دەستیپێکرد، دوای ٥٨ رۆژ بەرخۆدانی گەلی عەفرین، لە ١٨ی ئاداری هەمان ساڵ ناوەندی شاری عەفرین لە لایەن سوپای تورکیا و گروپە چەکدارەکانەوە داگیرکرا. 

 

لە ١٢ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٩ لە ئۆپەراسیۆنێکدا بە ناوی ''کانی ئاشتی'' بۆ سەر گرێسپی و سەرێکانیی لە رۆژئاوای کوردستان ئەو دوو ناوچەیەشی داگیرکرد، هەرچەندە تورکیا ئەوکاتە رایگەیاند کە ئەو ناوچانە رادەستی خەڵکەکەی دەکاتەوە، بەڵام تا ئێستا سەرباز و پۆلیسی تورکیا لەو ناوچانەدا هەن و دەرنەچوون.

 

دەوڵەتی تورکیا ئامانجی کانتۆنەکانی شەهبا، کۆبانێ و قامیشلۆیە

لە ئێستاشدا تورکیا لە ڕەوشێکی سیاسی و ئابوری سەختدایە و ڕۆژ بە ڕۆژ لیرەی تورکی بەرامبەر دۆلاری ئەمریکی بەهاکەی لەدەستدەدا و دابەزینی بەرچاوی بەخۆیەوە بینیوە، بۆیە دەوڵەتی تورکیا هەڕەشەی هێرش و داگیرکاری بۆ سەر ڕۆژئاوای کوردستان دەکات، لە عەفرینی داگیرکراوەوە گروپە چەکدارەکان لەگەڵ سوپای تورکیا خۆیان بۆ هێرشێکی نوێی سەر باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریا ئامادە دەکەن، ئامانجیشیان کانتۆنی شەهبا، کۆبانێ و قامیشلۆیە.

 

هەرچەندە تا ئێستا یەكلایی نەبووەتەوە، ئایا روسیا پشتگیری لە ئۆپەراسیۆنەی توركیا یاخود گەلی کورد دەکات، چونکە بەشێكی ئەو ناوچانەی ئامانجی هێرشەکەی دەوڵەتی توركیایە ئاسمانەکەی لەژێر دەستی ڕوسیا دایە.

 

ڕوسیا بۆ ڕێگریکردن لە هێرشەکانی دەوڵەتی تورکیا، چوار بژاردە دەخاتە بەردەست ئیدارەی ڕۆژئاوای کوردستان، یەکەمیان هەڵکردنی ئاڵای سوریایە، دووەم داهاتی نەوتی ڕۆژئاوا لەنێوان دیمەشق و ئیدارەی ڕۆژئاوا دابەشبکرێت، بەشێوەیەک حکومەتی سوریا ٧٥٪ی داهاتی نەوت ببات، لە بەرامبەردا ئیدارەی ڕۆژئاوا ٢٥٪ داهاتەکە.

 

بژاردەی سێیەمیش ئەوەیە ئیدارەی ڕۆژئاوای کوردستان دان بە بوونی بەشار ئەسەد وەک سەرۆکی سوریا بنێت، بژاردەی چوارەمیش بریتییە لەوەی دیمەشق دان بە ئیدارەی ڕۆژئاوای کوردستان و پاراستنی مافەکانی کورد دەنێت.

 

تا ئێستا هێزەکانی سوریای دیموکرات "هەسەدە" و بەرپرسانی ئیدارەی ڕۆژئاوای کوردستان وەڵامی ئەو چوار پێشنیازەی ڕوسیایان نەداوەتەوە، سەبارەت بە بەرخۆدانی ڕۆژئاوای کوردستان و هەڕەشەکانی تورکیا و ئامادەکاری لەلایەن گەلی ڕۆژئاواوە، هێڤی سلێمان، ئەندامی کۆمیتەی پەروەردەی ئەنجومەنی بنەماڵەی شەهیدان بۆ نوژنها قسەی کرد.

 

لە بەرامبەر هەڕەشەی دەوڵەتی تورکیا خۆڕێکخستن هەیە

هێڤی سلێمان ئەندامی کۆمیتەی پەروەردەی ئەنجومەنی بنەماڵەی شەهیدان ئاماژەی بەوەکرد، تورکیا هەرکات بخوازێت هەڕەشە لە ڕۆژئاوای کوردستان دەکات و هێزە نێودەوڵەتییەکانیش لە پێناو بەرژەوەندی خۆیان لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و بە تایبەت سوریا بێدەنگ دەبن، "عەفرین بە پیلانێکی نێودەوڵەتی داگیرکرا، ئەو بەرخۆدانیەی لە عەفرین کرا، بەهەمان شێوە لە شەهباش دەکرێت، هەزاران ڕۆڵەی ئەم گەلە خۆیان ڕێکدەخەن و لە مردن ناترسن، چونکە بەرخۆدانیەکەیان بۆ هەموو گەلی باکور و ڕۆژهەڵاتی سوریایە، بۆ گەلانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستە".

 

هێڤی دەربارەی بەرخۆدانی گەل ئاماژەی بەوەدا کە پرۆژەی خۆبەڕێوەبەری دیموکراتیک فکر و فەلسەفەی ڕێبەری گەلی کورد، عەبدوڵا ئۆجالانە کە ماوەی ٢٢ ساڵە لە زیندانی ئیمڕاڵی بە بەرخۆدان گەشەدەکات، وتیشی: ئەو بەرخۆدانییە هێز دەداتە چوار پارچەی کوردستان کە چۆن لەسەرپێ بوەستن، ئەو پڕۆژەیە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بووەتە نمونەی سیستمێکی کۆمەڵگەیی و دیموکراتیک، کە خۆی لەسەر بنچینەی برایەتی گەلان و ژیانیکی هاوبەش پێشدەخات و بەمەش ئیرادەی گەلان تێکناچێت و داگیرکاری تێکدەشکێت".

 

"کەس ناتوانێت ئیرادەی ئێمە بشکێنێت"

هێڤی سلێمان بەم شێوەیە باسی لە داگیرکاری دەوڵەتی تورکیا کرد "زیاتر لە ٤٠٠ ساڵە دەوڵەتی تورکیا داگیرکاریەکانی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست جێبەجێدەکات بەڵام هەمیشە ئیرادەی گەلان سەرکەوتووە بۆ ئێستاش بە هەمان شێوەیە، هێزی کۆمەڵگە جارێکی تر خۆی بە ڕێکخستن کردووە و کاریگەریشی جگە لە سوریا، لەسەر تەواوی جیهان بەجێهێشتووە، جگە لە کۆمەڵگە گەل لە ڕووی سیاسی و ئابوریشەوە بە ڕێکخستن بووە".

 

ئەو دەرفەتی بەردەم گەلی کورد بە مێژووی دەبینێت و دەشڵێت پێویستە گەل و بەتایبەت ژنان ببنە هێزێکی بنچینەیی و بڕیار لەسەر چارەنووسی خۆیان بدەن، بە چەشنی بەرخۆدانی ژنانی عەفرین دژ بە ڕفاندن، کوشتن و ئەشکەنجەی دەوڵەتی تورکیا بەرخۆدان بکەن، "کەس ناتوانێت ئیرادەی ئێمە بشکێنێت چونکە خاوەن ئیرادە و کلتورین، دەتوانین داگیرکاری تێکبشکێنین و ئاشتی و ئارامی بەدەستبهێنین".

 

"کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی لەبەر بەرژەوەندی خۆی بێدەنگە"

ئەو ئەندامەی کۆمیتەی پەروەردە بێدەنگی کۆمەڵگەی نێودەڵەتی و ڕێکخراوەکانی مافی مرۆڤ شەرمەزار دەکات و دەڵێت لەبەر بەرژەوەندییەکانی خۆیان بێدەنگ دەبن، "بێدەنگی ئەوان هاوکارییە بۆ دەوڵەتی تورکیا و بەردەوامیدانە بە گۆشەگیری لەسەر ڕێبەر ئاپۆ و بەکارهێنانی چەکی کیمیاییە بەرامبەر شەڕڤانی ئازادی، دەبێت ئەو بێدەنگییە بشکێت و فشار لە دەوڵەتی تورکیا بکەن کە شەڕ بوەستێنێت، چونکە تاکە ڕێگای چارەسەریی پێکهێنانی ئاشتییە".

 

لە کۆتاییدا هێڤی سلێمان بانگەوازی بەرخۆدان دەکات و دەڵێت: "ئەمڕۆ شەڕ، سیاسەتی قڕکردن و لەناوبردن لەسەر ئێمە بەڕێوەدەبرێت، ئەمە تەنها بۆ کورد نییە، بەڵکو لەسەر تەواوی گەلانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستە بۆیە دەبێت تێکۆشان بڵند بکەین، بانگەوازی لە ژنانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و جیهان دەکەین بەشداری پڕۆژەکەمان ببن، چونکە پڕۆژەیەکی ئاشتیانەی دیموکراتییە و ئێمەی ژنان پێشەنگایەتی دەکەین، چونکە ڕەنگدانەوەی لەسەر جیهان هەبووە و بێگومان سەردەکەوێت".

 

وتیشی ئەم شەڕە دژی مرۆڤایەتی و بۆ قڕکردنی کلتورە، بەرخۆدانمان کلتورییە و لە عەفرین ٥٨ ڕۆژ لە بەرخۆداندا بووین، "ئەو بەرخۆدانییەی لە شەهبا هەیە هەم بەرخۆدانی عەفرینە هەم بەرخۆدانی ئیمڕاڵییە، دەستکەوتی ئێمە ٧ ساڵ خۆبەڕێوەبەرییە و کاریگەرییمان لەسەر چوار پارچەی کوردستان و گەلانی ناوچەکە هەبووە".

 

ت.پ